Home » Blog » Opinie » Zwarte Piet en Dame Lorraine

Zwarte Piet en Dame Lorraine

In opinie op 01-12-2012 | 08:25

Tekst: Ties de Ruijter

Zwarte Piet is racistisch? Die guitige kindervriend, waar je altijd vrolijk van wordt? Oké, hij is onderdanig en klungelig, en hij verft zijn gezicht zwart (ook als hij een zij is). Maar racistisch? Nee, toch? Bij het Antilliaans carnaval in Trinidad zag ik mannen verkleed als vrouw, in een kleurige jaren vijftig jurk met ruim overdreven grote boezem en billen (Dame Lorraine), is dat dan seksistisch?

Daar kom ik dus in m’n eentje niet uit, daarom ga ik naar een bijeenkomst met als thema Zwarte Piet en de film “Alleen maar nette mensen”. Die heb ik niet gezien, ik heb het boek ook niet gelezen. Ik hou niet van dat genre. Ik kan ik nog wel lachen om zelfspot, zoals veelvuldig aanwezig in Joodse humor. Maar ik vind het niet humoristisch als er alleen maar stereotiepen worden opgevoerd, zonder dat degenen die bespot worden een kans hebben op verdediging. Ik heb “Gooise vrouwen” ook niet gezien, waarom zou ik dan mijn vrije tijd verspillen aan deze karikatuur, geen woord meer dus daarover.

De gespreksleidster, voor een publiek dat goed zou passen bij het Kwakoe-festival in Amsterdam Zuidoost, vindt dat iedereen nu wel weet dat Zwarte Piet racistisch is, “dat is een feit, daar hoeven we niet meer over te discussiëren”. Ik wil vragen of dat, als ik volgende week voor Zwarte Piet speel, mij dan een racist maakt. Er volgt echter een stroom van anekdotes waarin mensen met kleur, op z´n zachtst gezegd, onheus bejegend werden; en van harde cijfers die onomstotelijk aantonen dat je op achterstand gehouden wordt als je van allochtone afkomst bent (hee, waar komt die ineens vandaan, dat is toch niet hetzelfde als ‘kleur hebben’?).
Een imponerend grote man staat op en vraagt met een zware, dreigende stem “zijn zwarten niet eigenlijk gewoon de vijand van blanken?”. Ik spring op om te roepen dat ik niemands vijand ben, dat ik pas je vijand wordt als jij zegt dat jij de mijne bent. Maar de gespreksleidster geeft college over een concurrentiestrijd waarin we (!) allemaal een groter stuk van de taart willen, “dan geldt ‘survival of the fittest’, net als in de natuur”. Alsof, als in de natuur de roofdieren al hun prooien zouden opeten (een groter stuk van de taart), ze zelf nog zouden kunnen overleven. Het is alleen de mens die Darwin verbastert naar: ‘als je sterk bent krijg je steeds meer’.

Een witte man in het panel grijpt dit punt aan om een pleidooi te houden de ander (!) vooral met fatsoen te bejegenen, met name in het openbaar. Ik denk meteen: is het fatsoenlijk om een kinderfeest te verstoren in een T-shirt met de tekst “Zwarte Piet is racistisch”? Is het fatsoenlijk om de heilige profeet van anderen af te beelden in een spotprent? Nee, fatsoenlijk kan ik dat niet noemen. Maar ik ben er wel blij mee dat het allemaal gebeurt. Want als we van mening verschillen is het fijn elkaar daarmee te confronteren.
En dat mag best met een beetje (beschaafde) ruzie. Want we hebben het over wat “ons” echt raakt en kwetst, waar we waarde aan hechten (“schurende gesprekken” zoals de Amsterdamse wethouder Andrée van Es dat noemt). Als wij/zij denken dan zo van nature ingegeven is, dan zijn wij als mens toch in ieder geval in staat om die ‘wij’ na een goed gesprek steeds ruimer te maken, of in ieder geval begrip op te brengen voor een ‘andere wij’?

Eindelijk wordt er een stelling gepresenteerd waar ik het helemaal mee eens kan zijn: “wij zijn zelf verantwoordelijke voor positievere beeldvorming”. Ik zie het helemaal voor me: in mijn Pietenpak lachend hand in hand met die donkere man uit Trinidad verkleed als Dame Lorraine, zwaaiend naar oudere echtparen en vrouwen met kinderen langs de weg. Dan besef ik me dat ik me vergis. Er wordt een andere ‘wij’ bedoeld. Niet jij en ik samen op zoek naar een ontspannen samenleving, maar vooral ‘zij’ die voor zichzelf moeten zorgen. Teleurgesteld zak ik terug in mijn stoel. Ik denk dat ik dit jaar toch maar weer voor heilige met een baard ga spelen.

Ties de Ruijter is organisatie antropoloog

Eerder verschenen op dit blog over zwarte piet

• Gezocht: ontwerpers en designers m/v voor restylen van Zwarte Piet
• Weg met zwarte piet
• 'Zwarte Piet' veroorzaakt toename disriminatie in Amsterdam
  

Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Republiek Allochtonië (voorheen Allochtonenweblog) bestaat 7 jaar. Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.

Meer over alleen maar nette mensen, dame lorraine, racisme, ties de ruijter, zwarte piet.

Reacties