Zo gaat het niet langer. Zo kan het niet langer. Zo mag het niet langer.
In opinie door Jorrit Nuijens op 04-06-2014 | 17:43
Amsterdam worstelt nog steeds met de opvang van vluchtelingen in de gemeente. Toch blijft Teeven volhouden dat zowel het asielbeleid, als het uitzettingsbeleid werken. Er komt geen ruimte voor structurele opvang. Het gebrek aan realisme in Den Haag blijft structurele Amsterdamse oplossingen in de weg zitten. Dat stelt Jorrit Nuijens.
Amsterdam kent op dit moment een Vluchthaven, een Vluchtmarkt en een Vluchtgarage. De eerste twee worden binnenkort ontruimd, de laatste is haveloos, ontoereikend en overvol. Daarvoor kenden we een Vluchtkantoor, een Vluchtflat en daarvoor een Vluchtkerk.
Weer daarvoor was er het tentenkamp aan de Notweg. Ik was er enkele malen. Tientallen vluchtelingen, de meesten niet uitzetbaar, op de rand van het bestaan. Een dozijn verwaaide tenten in een haveloos kamp, aan de rand van de stad. Voor mijn ogen probeerden twee oververmoeide vrijwillige artsen in opleiding een heftig stuiptrekkende oudere vrouw te stabiliseren tot de ambulance kwam.
Die situatie was zo schrijnend dat de gemeente zich in steeds grotere mate genoodzaakt zag om binnen de grenzen van een onmenselijk en onrealistisch landelijk regeerakkoord te proberen om het ergste leed te voorkomen. En zo volgden de Vluchtkerk, Vluchtflat en daarna het Vluchtkantoor. Waar in de Vluchtkerk wellicht nog sprake was van een (tijdelijk) houdbare situatie, werd daar en in het Vluchtkantoor opnieuw pijnlijk zichtbaar hoe schandalig wij in dit rijke land met de verworpenen der aarde omgaan.
Door mannen met holle ogen en een vastberaden blik werd ik vriendelijk -en in onverwacht goed Nederlands- doorverwezen naar het toilet van het Vluchtkantoor. “We zijn blij, er zijn toiletten, we kunnen douchen in het zwembad verderop. Nu alleen nog een mobiel keukentje.” Mij leek de aanwezigheid van een toilet een minimumvereiste, en op zich geen reden tot vreugde. Dat gevoel werd er na mijn toiletbezoek niet beter op. Van een vriendelijke vluchteling, gezeten op een kaal matras in een onverwarmde ruimte, kreeg ik een zaklamp. Ik begaf me naar de donkere kelder vier verdiepingen lager, om daar, staand in tien centimeter water, één van de twee werkzame toiletten te bezoeken. Nu alleen dat mobiele keukentje nog.
Allemaal tijdelijke noodoplossingen voor zeer kwetsbare mensen, in structurele nood. Allemaal in meerdere of mindere mate gedoogd of ondersteund door de gemeente, allemaal uiteindelijk eindig. Allemaal uit nood geboren en allemaal van onderop, ontstaan door vluchtelingen en Amsterdamse vrijwilligers en organisaties. Allemaal gevolg van een regering die vlucht voor de realiteit: veel uitgeprocedeerde vluchtelingen kunnen (nu) niet weg, en zolang we niet weten wie wel, wie niet, waarheen en wanneer, is het onmenselijk (en onverstandig) mensen op straat te laten zwerven.
Toch blijft Teeven volhouden dat zowel het asielbeleid, als het uitzettingsbeleid werken. Er komt geen ruimte voor structurele opvang, want die is simpelweg onnodig. Uitspraken van hoogleraren migratierecht en verschillende organisaties en gerechtelijke instanties* brengen Teeven niet op andere gedachten.
Het probleem blijkt echter niet te verdwijnen door je kop in het zand te steken. Dat veroorzaakt een trage, -en tragische- dans met het Rijk. De bestuurlijke behendigheid en stalen bedachtzaamheid die de Dans van Fred vereist zijn aan de Amsterdamse Burgemeester van der Laan goed besteed. Vaak weet hij op het laatste moment toch nog ruimte te vinden voor een -tijdelijke- oplossing. Gelukkig maar.
Maar: het is schandalig dat hij ertoe gedwongen wordt, en het is de vraag, hoeveel langer hij kan toestaan dat gebrek aan realisme in Den Haag structurele Amsterdamse oplossingen in de weg blijft zitten.
Ook de opvang aan de Havenstraat, eigendom van Teevens Ministerie van Justitie, mocht slechts een ‘pilot’ zijn. Die pilot is voorbij, en hoewel er veel cursussen zijn aangeboden, er voor sommigen perspectief op terugkeer is gekomen, en er veel is geïnventariseerd, is wat er nu volgt voor veel van deze mensen, behalve een ‘enkeltje straat’, onduidelijk.
Dankzij vluchtelingen, vrijwilligers en omwonenden staat, waar eerst een rijtje krotten stond, vandaag de Vluchtmarkt. Een heel behoorlijke voorziening voor een vrouw of twintig. Dat is nodig, want schrikbarend veel van deze al kwetsbare vrouwen krijgt te maken met seksueel geweld. En vrouwen met kinderen kunnen al helemaal niet in de nachtopvang. Over uiterlijk zeven weken is ook de Vluchtmarkt ontruimd.
Wat dan? Ad hoc weer iets anders vinden? Toezien hoe de vrouwen en de bewoners van de Havenstraat zich voegen bij de groep mannen in de volle Vluchtgarage in Zuidoost? Daar is de situatie al gespannen, en is geen verwarming, nauwelijks elektriciteit, geen stromend water en geen mogelijkheid tot gescheiden slapen. Hoe lang gaat de Dans met Fred nog door?
Dankzij een voorstel van toenmalig GroenLinks-fractievoorzitter Marieke van Doorninck gaat de gemeente haar zorgplicht actief invullen. De problemen waren te groot en te complex om versnipperd op te pakken. Ook onze Burgemeester was het daar gelukkig mee eens.
Het is hoog tijd om de Dans met Fred te beëindigen. Als alles goed gaat, komt Burgemeester van der Laan met structureel Amsterdams vluchtelingenbeleid, dat perspectief biedt op een toekomst hier of in het land van herkomst, voorziet in medische en psychiatrische zorg, ruimte biedt voor innovatie en creativiteit, en dat gericht is op de empowerment van vluchtelingen.
Tot die tijd hoop ik dat de Burgemeester op zeer korte termijn nog één keer een tijdelijke oplossing tot stand kan helpen brengen, bijvoorbeeld door opvang te bieden op een locatie die geen eigendom is van het Rijk, maar van de Gemeente Amsterdam.
Jorrit Nuijens is gemeenteraadslid in Amsterdam namens GroenLinks. U kunt hem volgen op twitter. Dit blog verscheen eerder op de site van GroenLinks Amsterdam.
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over amsterdam, asielzoekers, illegalen, jorrit nuijens, ongedocumenteerden, vluchtkerk.
