Wiens vrijheid van godsdienst?
In opinie door Dilan Yesilgöz op 28-09-2011 | 07:36
Tekst: Dilan Yesilgöz
Zonder gelijkheid bestaat geen vrijheid. De overheid moet kunnen waarborgen dat al haar burgers gelijk worden behandeld. Op het moment dat gelijke rechten in het geding komen, moet de overheid ingrijpen. Daar mogen we als samenleving nooit iets op afdingen. Dit is de kern van een beschaafde democratie. De discussie en publieke opinie rondom het boerka-verbod heeft mij dan ook enorm verbaasd. Van links tot rechts wordt het recht om een boerka te dragen verdedigd. In een rechtsstaat zou een beperking van de vrijheid van godsdienst niet passen. Maar juist een rechtstaat moet de grenzen van deze vrijheid bewaken. Zeker als onder het mom van vrijheid van godsdienst individuen onderdrukt en volledig geïsoleerd worden van de rest van de samenleving.
Wie straks met een boerka de straat opgaat, krijgt een boete. VVD en CDA zijn van mening dat het dragen van een boerka het veiligheidsgevoel van anderen kan bedreigen. Daarnaast zou het open communicatie in de weg staan. Legitieme redenen om het dragen van een boerka als ongewenst te beschouwen. Maar ook om het te verbieden?
Vanuit verschillende hoeken is het opkomende verbod met veel kritiek ontvangen. Moslim- en minderhedenorganisaties zijn zeer onaangenaam verrast door deze ontwikkeling. Op fora is een bombardement van verontwaardiging losgebarsten, het verbod zou niet liberaal zijn en een aantasting van de vrijheid van godsdienst en mening. Bovendien geeft de politie aan van de handhaving van het verbod geen prioriteit te gaan maken. En laten we eerlijk zijn, waar hebben we het nu over, slechts 150 vrouwen in Nederland dragen een boerka. Al met al klinkt het als symboolpolitiek van een bemoeizuchtige overheid.
Toch wil ik hier pleiten voor een boerka-verbod vanuit een liberaal oogpunt, vanuit de rechten van het individu. Naar mijn mening kan een overheid nooit volledig evenredig en gelijktijdig er voor al haar burgers zijn. Er moeten keuzes gemaakt worden. Daarbij dient de overheid altijd op te komen voor de kwetsbare groepen en individuen. In een religieuze gemeenschap met een sterke collectieve druk om het 'eerbare' te doen, zoals binnen de Islamitische patriarchische samenleving, heeft het individu weinig in te brengen.
Ik geloof best dat een aantal van de 150 vrouwen vrijwillig een boerka draagt. Maar al zou er dan één zijn die ertoe gedwongen wordt, dan dient de overheid de rechten juist van dit individu te beschermen. Dit individu, deze vrouw, moet weten dat haar recht op vrijheid van meningsuiting en godsdienst, haar recht op zelfbeschikking, door de overheid wordt verdedigd. Zij moet zich gesterkt voelen door een overheid die zich bekommert om haar recht om de zon op haar huid te voelen. Dit kan alleen door middel van een collectieve maatregel; namelijk een algemeen verbod. En ja, dit gaat dus misschien ten koste van de 149 vrijwillig boerka draagsters. Dat is dan niet anders.
Tegenstanders van het verbod die godsdienstvrijheid gebruiken ter onderbouwing van hun stelling, moeten daar erg voorzichtig mee zijn. Deze vorm van cultuurrelativisme is niet alleen misplaatst, maar kan ook gevaarlijk zijn. Zo werd bijvoorbeeld nog niet heel lang geleden, in de jaren '90, huiselijk geweld, eerwraak en zelfs meisjesbesnijdenis door de overheid beschouwd als iets wat nou eenmaal bij een cultuur of sociale klasse hoort.
Het is naïef om te denken dat een verbod ervoor zal zorgen dat alle vrouwen die gedwongen een boerka dragen, nu zomaar in vrijheid kunnen leven. Maar we mogen ons niet laten gijzelen door de angst dat ze misschien opgesloten binnenshuis blijven. We mogen degenen die deze vrouwen verplichten om zich volledig te verhullen en te ontdoen van elke vorm van identiteit, niet faciliteren in dergelijk verwerpelijk gedrag. En we mogen niet stoppen te vechten voor de vrijheid van die ene vrouw.
Dilan Yesilgöz. Een ingekorte versie van dit artikel verscheen gisteren in Trouw.
Lees ook:
- De loze argumenten tegen het nikaabverbod (Carel Brendel op zijn blog)
- De loze argumenten voor het nikaabverbod (reactie Miko Floh op Brendel op dejaap.nl)
- Echte liberalen verbieden de boerka (Thijs Kleinpaste)
- Protest tegen mogelijk verbod gezichtssluiers (op Closer, blog van Martijn de Koning)
- feestartikelenzaak verkoopt boerka's en betaalt boerkabon
- Boerkaverbod voor de bühne
- Boerkaverbod is het product van een paternalistische overheid
- Gezichtssluiers; draagsters en debatten (ondezoek van Annelies Moors, pdf)
Meer over boerka, boerkaverbod, dilan yesilgöz, emancipatie, vrijheid, vrijheid van godsdienst, vrouwenemancipatie.
Reacties
De vergelijking met de hoofddoek gaat mank. De boerka is zo'n extreem (en asociaal) kledingstuk dat zo symbool staat voor onderdrukking van vrouwen in landen als Afghanistan en saoudi-arabie, dat ik vind dat je goed een grens kunt trekken. Hoofddoeken prima, berka's of nikaabs nee.
Semra Celebi - 28/09/2011 16:14
Bart Voorzanger - 28/09/2011 12:02
Als mevrouw Yezilgöz’ redenering klopt, klopt de volgende ook: De vrouw die door haar man verkracht wordt, moet kunnen vertrouwen op een beschermenden overheid; haar beschermen kan alleen door middel van een collectieve maatregel, dus moet er een algemeen verbod op seks binnen het huwelijk komen. Ik moet nog zien dat de pleiters voor het boerkaverbod zo’n seksverbod voor hun rekening nemen.
