Verkiezingen in Turkije: Naschokken in Nederland?
In opinie op 11-08-2014 | 21:23
Tekst: Ahmet Kaya
Turkije is een nieuwe president rijker. Hoewel de aanloop naar deze presidentsverkiezingen veel commotie teweeg heeft gebracht, leek het voor velen al vast te staan wie als winnaar uit de race zou komen: de volksheld Erdogan.
Ook in Nederland is hij populair onder de Turkse Nederlanders. Toch staan er ook steeds meer mensen lijnrecht tegenover de nieuwe president van Turkije, mede vanwege de polariserende taal die hij in de aanloop naar deze verkiezingen heeft geuit. De vraag die dan ook rijst is hoe de verkiezingen de onderlinge verhoudingen tussen Turkse Nederlanders zal beïnvloeden?
Het is geen wonder dat in een geglobaliseerde wereld anno nu de ontwikkelingen in een land zich niet beperken tot enkel binnen diens landsgrenzen. De presidentschapsverkiezingen in Turkije lieten en laten Turkse Nederlanders niet onbewogen. Dit jaar mochten Turken in het buiteland voor het eerst stemmen in het buitenland en hoewel de opkomst met iets minder dan 6% redelijk aan de lage kant was, zijn de aandacht voor en de gevolgen van deze verkiezingen van veel grotere proporties.
Fysiek hier, mentaal daar?
De afgelopen maanden ben ik bijna dagelijks gaan inzien hoezeer Turkse Nederlanders, inclusief ikzelf, zich met Turkse aangelegenheden bezighouden. Hoewel het merendeel van de onderwerpen de Turkse politiek aangaat, voelt het gros van de Turkse Nederlanders zich betrokken bij de onderwerpen en vertegenwoordigd door de politici aldaar. Kennelijk is de liefde wederzijds aangezien Turkse Kamerleden de afgelopen maanden ook Nederland hebben bezocht en hebben gesproken in verscheidene moskeeën, waarbij zij vergelijkbare retoriek als die van Erdogan uitten. De ontwikkelingen in Turkije worden hier dus op de voet gevolgd en de sympathie voor een sterke leider, zoals Erdogan dat is, wordt zodoende ook overgedragen naar Turkse Nederlanders. En met succes, aangezien bijna 78% van de stemmers in Nederland voor Erdogan hebben gekozen. Dat is 26% meer dan in Turkije.
Waar de schoen wringt
Dit is dan ook waar de schoen wringt. Het gaat weliswaar om de eerste gekozen president van Turkije die dus democratisch is gekozen, maar toch werden, op weg naar Erdogans ‘nieuwe Turkije’, deze presidentschapsverkiezingen en de lokale verkiezingen van afgelopen maart gelanceerd als de strijd voor de ‘milli irade’ (‘de wil van het volk’). Dit was, aldus Erdogan, ‘een nieuwe fase die net zo belangrijk is als de Bevrijdingsoorlog was’. Vlak na de Eerste Wereldoorlog werd bij de Turkse Bevrijdingsoorlog het volk, met al diens diversiteit, opgeroepen zich te mobiliseren tegen de vijand die van buitenaf een einde aan Turkije wilde maken. Dit werd in grote getallen, met succes gedaan. Nu bijna een eeuw later zouden de huidige vijanden -waarbij Europa (Nederland incluis), Amerika en Israël expliciet werden genoemd- die destijds afgehouden werden, ditmaal met een interne vijand samengespannen hebben en het gemunt hebben op het succes van Erdogan en consorten. Een ‘alles of niets’-gevecht dus. Bijzonder is dat dit soort taalgebruik pas dagelijks werd gebezigd nadat er in december 2013 een grootschalig corruptieschandaal uitbrak waarbij een arrestatiebevel voor vier zonen van ministers van de AK-partij waren.
Wanpraktijken en diens naschokken in Nederland
Wanneer we de ontwikkelingen in Turkije bekijken zien we dat bij de oprichting van de AKP werd gezegd dat het om een centrumpartij ging, die weliswaar vanuit de islam was geïnspireerd, maar er voor iedereen zou zijn. Tijdens de eerste twee perioden werd deze belofte grotendeels waargemaakt en volgde de ene positieve stap na de andere.
Over de laatste periode kan dat helaas niet meer gezegd worden. De tijdperk van het omarmen van het gehele volk lijkt voorbij te zijn. De premier van het hele Turkse volk schroomde niet om de oppositie menigmaal weg te zetten als ‘islam-vijanden’, de betogers van Gezi-park als schooiers (çapulcu), de Hizmetbeweging, die de interne vijand zou moeten voorstellen, als een maffiabende, landverraders en zelfs huurmoordenaars. Daarnaast hebben Yezidi’s, Alevieten, Zaza Koerden, Armenen en menig andere (bevolkings)groepen er ook van langs gekregen. Met andere woorden: Anders zijn en andere opvattingen erop nahouden, werd haast op de automatische piloot gecategoriseerd als 'fout'.
De nieuwe trend van uitsluiten en denigreren brengt ook mensen in Nederland lijnrecht tegenover elkaar. In mijn omgeving heb ik dit meerdere malen waargenomen: Van sommigen die niet meer welkom zijn in een moskee omdat ze zouden sympathiseren met X, tot anderen die aangeven dat er ruzie en verdeeldheid is ontstaan tussen zijn ouders vanwege pro/anti-Erdogan sentimenten. Sommige zijn verbaal aangevallen (tijdens een toespraak van een AKP-parlementariër die in Zaandam sprak) en ik ken zelfs mensen die bedreigd zijn en daar aangifte van hebben gedaan. Dit speelde wellicht meer tussen de Turkse Nederlanders onderling, maar breder getrokken waren de UETD (Europese tak van de AKP met ook een Nederlandse vertegenwoordiging) betrokken bij de protesten in Almelo tegen ‘een Armeense genocidemonument’, samen met de Turkse Consul-Generaal en moskeeën van Diyanet. Vrijdagpreken werden in het land gewijd aan het belang van deelname aan het protest in Almelo en vanuit vele moskeeën werd er met bussen naar Almelo gereisd. Waar ik nog niet genoeg zicht op heb is of de visie op Nederland(ers) veranderd is, aangezien Nederland ook binnen de categorie van de externe vijand (Europa/Westen) valt. Buiten kritiek op de Nederlandse media die enkelvoudig negatief zouden berichtgeven over Erdogan, heb ik daar geen aanwijzingen voor.
De toekomst
De mist rondom mogelijke wanpraktijken waar de AKP bij betrokken lijkt te zijn, is nog niet opgetrokken. Zo kan bijvoorbeeld het onderzoek naar het corruptieschandaal niet gecontinueerd worden. Politieagenten die hier uitvoerig onderzoek naar hebben gedaan en bewijs hebben vergaard zijn eerst weggezet als een interne vijand en/of op non-actief gesteld en een week voor deze verkiezingen werden vele agenten opgepakt. Na het verstrijken van de wettelijke termijn voor voorarrest werd een groot deel zonder overtuigend bewijs weer vrijgelaten, waarbij sommigen zelfs niet eens verhoord waren. Dit bevestigde het beeld van sommige analisten die de arrestaties als een verkiezingsstunt zagen. De rare gang van zaken bij het gerecht werd mede mogelijk gemaakt doordat de deskundige rechters, die zich over corruptie bogen, enkele weken geleden vervangen zijn door ‘super strafrechters’, met verregaande invloed, bovenal aangewezen door Erdogan en co. Dit roept dan ook bij critici vraagtekens op over de vraag in hoeverre het gerecht nog zijn onafhankelijkheid kan bewaren in de toekomst. Om nog maar met geen woord te reppen over de onafhankelijkheid van de Turkse media.
Tijdens zijn overwinningsrede sprak Erdogan het volk toe: “Vandaag heeft de Milli irade opnieuw gewonnen”. Ik vraag mij af welke koers na vandaag gevoerd zal worden. Zal de oude trend van omarmen weer omarmd worden? Of gaat, met de toename van nog meer macht en bevoegdheden, de trend om nieuwe vijanden uit te roepen doorgezet worden en wellicht zelfs nieuwe proporties aannemen? Misschien nog belangrijker voor ons hier: Wat gaan de Turkse Nederlanders doen en gaan de ontstane wonden onderling nog geheeld worden?
Wat mij in ieder geval wel duidelijk is, is dat waar tijdens de vorige Bevrijdingsoorlog het Turkse volk in al diens diversiteit samenspande tegen externe vijanden, tijdens de huidige ‘Bevrijdingsoorlog’ het al diverse volk steeds meer verdeeld raakt in groepen die eigenlijk niet zó veel van elkaar verschillen. Ook hier in Nederland.
Ahmet Kaya is promovendus aan de Radboud Universiteit en doet onderzoek naar Meervoudige identiteiten en loyaliteiten.
Meer over Turkije op dit blog hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over ahmet kaya, erdogan, turkije, verkiezingen.
