Turkije staat bol van geruchten en leugentjes om bestwil
In opinie door Peter Edel op 18-06-2013 | 07:57
Tekst: Peter Edel
Tal van geruchten doen de ronde in Turkije. Volgens een ervan waren de relschoppers die afgelopen maandag molotovcocktails naar de oproerpolitie gooiden op het Taksimplein in werkelijkheid zelf politieagenten. Ooggetuigen melden dat, maar kunnen het niet bewijzen. Wel heeft iedereen op de TV kunnen zien dat relschoppers zich maandagmorgen verscholen achter een bord met de letters SDP, wat staat voor Socialistisch Democratische Partij. De SDP distantieerde zich van hen, om daarmee een vals vlaggetje te suggereren.
Nadat een van de brandbomwerpers was aangehouden wees Istanbuls gouverneur Hüseyin Avni Mutlu op diens radicaal linkse antecedenten. Vraag is hoe geloofwaardig Mutlu is. De man heeft al van alles beweerd. Zo beloofde hij begin deze week nog ten onrechte dat de bezetters van het Gezi-park ongemoeid zouden worden gelaten voordat de politie begon met het schoonvegen van het Taksimplein.
Traangas
Geruchten zijn er ook over het rijkelijk door de politie ingezette traangas. Nogal wat berichten wijzen op ongebruikelijke bijverschijnselen. De vereniging van doktoren in Turkije vroeg de overheid om de samenstelling van het gebruikte gas. Verstandig, ook al zouden de bijverschijnselen wellicht ook verklaard kunnen worden aan de hand van de overdosis die veel demonstranten ondertussen hebben opgelopen. Zij steken er de draak mee, door te klagen wanneer de politie een dag geen traangas inzet. Alsof ze dan aan ontwenningsverschijnselen lijden.
Verder is er een gerucht rond de aankomst van Erdogan in Ankara vorig weekend. Op de luchthaven Esenboga werd hij door duizenden enthousiaste aanhangers opgewacht. Een op Internet circulerende tekst suggereert dat ambtenaren in Ankara verplicht werden zich daarbij aan te sluiten. Voor hen die braaf gevolg gaven aan de oproep lag een onkostenvergoeding in het verschiet, terwijl weigeraars vervolging boven het hoofd hing. Vrij algemeen wordt aangenomen dat de betreffende tekst een vervalsing is. Los daarvan wordt er echter vanuit gegaan dat het onthaal op Esenboga wel degelijk door de gemeente Ankara werd georganiseerd.
De rentelobby
Wie denkt dat geruchten en wilde verhalen alleen afkomstig zijn van Erdogans tegenstanders heeft het mis. Zelf schiet hij ze af als vuurpijlen. Erdogan kan niet accepteren dat het protest van socialisten, anarchisten, kemalisten, voetbalsupporters, kunstenaars, milieuactivisten, homoseksuelen, intellectuelen, studenten, ambtenaren, en antikapitalistische moslims wordt veroorzaakt door zijn beleid. Onmogelijk, vindt Erdogan, die de indruk wekt dat zijn beleid boven iedere twijfel verheven is. Dus moeten er andere oorzaken zijn die verklaren waarom zoveel Turken de laatste weken tegen hem demonstreerden. Erdogan creëert daartoe fictieve vijanden.
Een van de laatstgenoemde zondebokken is de zogenaamde ‘rentelobby’. Dat wil zeggen, speculanten die beter worden van een hogere rente en daartoe in samenwerking met de demonstranten een aanval op de Turkse economie ondernemen. Socialisten en speculanten die samenwerken om de totaal onschuldige Erdogan onderuit te halen, het komt niet erg geloofwaardig over. Vast staat dat Erdogan veel waarde hecht aan een lage rente. Vanwege het islamitische verbod op rente, maar vooral ook om de consumptie op te jagen. Het gevolg is dat de wereld onder de indruk is van het economische wonder in Turkije, terwijl legio Turken met een schuld hebben die ze met geen mogelijkheid kunnen aflossen. Mede door die grote collectieve schuldenlast staat de economische luchtballon erg strakgespannen.
Als het misgaat met de Turkse economie zal het buitenland het wel gedaan hebben. Dat wordt nu al beweerd. De regeringsgezinde krant Yeni Safak hield vol dat het protest in Turkije gecoördineerd wordt vanuit de Amerikaanse stad Houston. Door een organisatie die ‘Zello’ heet. Het stond nog niet in de krant of doortastende geesten hadden al ontdekt dat Zello geen organisatie is maar een app voor smartphones. Ondertussen had Yeni Safak met megaspeculant George Soros echter alweer een nieuwe plaaggeest van de premier gevonden.
Creatief met de waarheid
Erdogan rijgt het ene ongeloofwaardige verhaal aan het andere. Een kleine greep uit het royale aanbod.
Demonstranten zouden de Turkse vlag hebben verbrand. Er waren zelfs bewijzen van. Bleek om opnamen uit een ander tijdperk te gaan. Ook hadden de demonstranten een politieagent vermoord. Betrof een ongeluk dat de man zelf had veroorzaakt.
Erdogan beweerde dat bij het beëindigen van de Occupy-actie in Wall Street zeventien doden vielen. Om daarmee de indruk dat hij zijn gang kon gaan op Taksim zolang hij onder dat aantal bleef. De Amerikaanse ambassadeur Ricciardone zat direct op de kast en was er als de kippen bij om het verhaal te ontzenuwen.
Erdogan noemde de activisten in het Gezi-park op het Taksim-plein een stel ‘kleine criminelen’. Wat hij niet vertelde is dat gedurende twee weken bezettingsactie in het veel besproken park niet de kleinste overtreding is gerapporteerd. Een aardig contrast met wat er gebeurde tijdens het zwaar georkestreerde welkom van Erdogan op de luchthaven van Istanbul na zijn terugkeer uit Noord-Afrika. Want hoewel die bijeenkomst slechts een paar uur duurde waren er negen gevallen van diefstal.
Erdogan beweerde dat gewonde demonstranten die hun toevlucht zochten in een moskee daar bier dronken. De imam van de moskee ontkende stellig dat gezien te hebben. Zelfs een columnist van Erdogans favoriete krant Yeni Savak plaatste er vraagtekens bij. Volgens een ander gerucht zou de imam ondertussen de laan uit zijn gestuurd.
Doet het er veel toe dat Erdogan creatief met de waarheid omgaat? Niet echt. Zijn critici zijn het ondertussen van hem gewend, terwijl hij zich ten opzichte van zijn conservatieve en vaak provinciale medestanders veel kan veroorloven. Voor hen staat voorop dat hij een islamitisch geïnspireerde politicus is. En dat hij een einde maakte aan de macht van de seculiere elite in de steden, waar zij decennialang door onderdrukt werden. Met die verdiensten in zijn portfolio is een leugentje om bestwil in de ogen van Erdogans achterban geen doodzonde.
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012,uitgeverij, EPO, Antwerpen)
Meer artikelen over Turkije op dit blog hier
Meer over peter edel, turkije.
