Stop met proactieve verkeerscontrole totdat de mensenrechten gegarandeerd zijn.
In opinie door Gerbrig Klos en Jaïr Schalkwijk op 13-05-2019 | 09:53
Al een halve eeuw vragen Amsterdammers om eerlijk politiewerk. Burgemeester Halsema vraagt de gemeenteraad nu om de politie meer tijd te geven.
Natuurlijk, verandering kost tijd, maar vragen om nóg meer tijd ten koste van mensenrechten, waaronder etnisch profileren, is onacceptabel. De politie zou alleen voertuigen moeten stoppen omdat de bestuurder of de inzittende verdacht wordt van een strafbaar feit". Amnesty en Controle Alt Delete willen daarom dat de politie stopt met proactieve verkeerscontroles totdat de mensenrechten gegarandeerd zijn. Dat schrijven Gerbrig Klos en Jair Schalkwijk namens deze organisaties.
Komende donderdag bespreekt de Amsterdamse gemeenteraad een nieuw onderzoek naar de aanpak van etnisch profileren door de Amsterdamse politie. De conclusie van onderzoeksbureau Beke is dat de huidige aanpak van etnisch profileren vrijblijvend en ineffectief is. Burgemeester Halsema stelt aan de gemeenteraad voor om een plan van aanpak te maken. Zij vraagt de raad om de politie de tijd te geven voor verandering.
Verandering kost tijd, maar vragen om nog meer tijd ten koste van mensenrechten is onacceptabel. Al bijna een halve eeuw vragen Amsterdammers om eerlijke politiecontroles. En in die tijd is er onvoldoende gedaan om mensenrechtenschendingen te voorkomen. In historisch archief The Black Archives staat het boek Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig van het Centrum Anton de Kom. In deze bundel uit 1977 staat een verzameling van krantenartikelen over het thema.
In 1972, al 47 jaar geleden, kopte Het Parool: "Het schijnt een ritueel te zijn Surinamers te mishandelen".
De voorzitter van het Glenn Gillis Comité, actief tegen racisme, zei in 1975 tegen de krant: "We willen een gelijkwaardige behandeling hebben, net als iedere Nederlander. Daarvan is op het moment geen sprake meer". Naar aanleiding van de moord op Kerwin Duinmeijer in 1984 vond de Prinsenhofconferentie plaats, waarbij de behandeling door de politie van bewoners van de Bijlmermeer uitvoerig besproken werd.
Proactieve politiecontroles
Ook de afgelopen jaren vroegen Amsterdammers om eerlijke politiecontroles. In 2010 startte antropoloog Sinan Çankaya met een onderzoek naar etnisch profileren door de Amsterdamse politie. Eind 2013 publiceerde Amnesty International een veel geciteerd onderzoek naar proactieve politiecontroles.
De mensenrechtenorganisatie concludeerde dat er onvoldoende waarborgen zijn om etnisch profileren te voorkomen. De controle van Typhoon in 2016 was dagenlang nationaal nieuws.
Uit het rapport van Bureau Beke, dat onderzoek deed naar effecten, criteria en meetbare indicatoren van etnisch profileren bij de Amsterdamse politie, blijkt dat er de afgelopen jaren onvoldoende vooruitgang geboekt is. Agenten die dagelijks op straat werken zeggen “vanuit hun eigen handelen geen probleem en geen reden tot aanpassing [te zien] als het gaat om het proactief controleren van burgers".
Dertig procent van de Amsterdamse agenten heeft nog nooit gehoord van de maatregelen die de politie neemt om etnisch profileren te voorkomen. Voor de politie-eenheid Amsterdam, die zichzelf als ziet als een nationale koploper in de strijd tegen discriminatie, is dat een slechte score.
Mensenrechten
Discriminatie door de politie gaat niet alleen over (on)bewuste vooroordelen onder dienders. Etnisch profileren wordt ook veroorzaakt door de werkinstructie om proactieve controles uit te voeren. Bij dit proactieve politiewerk stappen agenten af op situaties die zij verdacht vinden, zonder dat iemand juridisch gezien een verdachte is.
Wie bent u? Wat doet u hier? Mag ik in uw kofferbak kijken? Vragen staat vrij, maar de politie mag mensen niet zomaar een ID of rijbewijs vragen. De Wegenverkeerswet biedt uitkomst en wordt daarom veelvuldig ingezet voor proactieve controles. Het zogenaamde Blauwe boekje moedigt dienders hiertoe zelfs actief aan. Deze wet geeft agenten de ruime bevoegdheid om op elk moment ieder voertuig te stoppen voor een algemene controle. Etnisch profileren komt vooral voor bij deze proactieve controles. De politie selecteert bestuurders van auto’s en brommers op basis van aannames over afwijkend gedrag en stereotype beelden over hoe een boef er uit ziet.
Volgens de politie verstoort proactief controleren criminelen, vergroot het de informatiepositie en draagt het bij aan de veiligheid. Uit geen enkel onderzoek blijkt dat dit type politiewerk de veiligheid vergroot. Een onderzoek uit 2017 met de eufemistische titel Boeven vangen liet zien dat er tijdens 57 controles slechts één strafbaar feit op heterdaad ontdekt werd.
Negatieve impact
De veiligheidsopbrengst van proactieve controles mag onbewezen zijn, de inbreuk die het maakt op de mensenrechten en de impact ervan is dat wel. Onderzoek na onderzoek wijst op de negatieve impact van discriminerende politiecontroles. Deze negatieve ontmoetingen zijn ingrijpend voor getroffenen en schaden het vertrouwen in de politie. Dat leidt ertoe dat er minder informatie gedeeld wordt met de politie, wat de slagkracht van de politie vermindert.
Ondanks alle recente beloftes om etnisch profileren tegen te gaan is de situatie nu niet wezenlijk anders dan in de jaren '70. De politie is, bijna 50 jaar later, nog altijd niet doordrongen van de noodzaak om werkelijk te veranderen, anders was het roer wel omgegaan.
Het is aan burgemeester Halsema om Amsterdammers te beschermen tegen etnisch profileren. Zolang de politie onvoldoende optreedt tegen etnisch profileren zou de politie geen proactieve verkeerscontroles meer moeten uitvoeren. De politie zou in deze periode alleen voertuigen staande moeten houden omdat de bestuurder of de inzittende verdacht wordt van een strafbaar feit.
Deze tijdelijke stop dringt etnisch profileren drastisch terug, de mensenrechten worden beter gegarandeerd en de veiligheid komt hierdoor niet in het geding.
Dit artikel van Gerbrig Klos (Amnesty International) en Jair Schalkwijk (Controle Alt Delete) verscheen eerder in het Parool en is in overleg met de auteurs ook op Republiek Allochotnië geplaatst
Zie ook:
Jubileum: Al 50 jaar discussie over etnisch profileren
Meer artikelen over etnisch profileren
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over etnisch profileren.
