Home » Blog » Opinie » Participatieverklaring is in deze vorm een gedrocht

Participatieverklaring is in deze vorm een gedrocht

In opinie door Ewoud Butter op 21-06-2017 | 16:35

Door Ewoud Butter

Een meerderheid in de Eerste Kamer, bestaande uit VVD, PVV, PvdA, CDA, SGP, ChrsitenUnie en 50 PLUS ging gisteren akkoord met de verplichte participatieverklaring voor sommige groepen nieuwkomers, nadat het voorstel in februari ook al in de Tweede Kamer een meerderheid kreeg.

Ik vind het goed dat nieuwkomers een inburgeringstraject doorlopen en daarin onder andere kennis maken met Nederlandse wetten en (ongeschreven) regels, maar ik denk niet dat een participatieverklaring daarvoor het geschikte instrument is. Daarnaast vind ik het discriminerend dat de verklaring alleen voor specifieke groepen nieuwkomers geldt.

Nieuwkomers zullen vanaf 1 oktober een participatieverklaring moeten ondertekenen waarin ze verklaren kennis te hebben genomen van de waarden en spelregels van de Nederlandse samenleving en deze te zullen respecteren. Deze verklaring vormt een onderdeel van het inburgeringstraject. Inburgeringsplichtigen die verwijtbaar weigeren de verklaring te ondertekenen, kunnen een boete van maximaal 340 euro krijgen. De boete kan worden herhaald. Degenen die daardoor niet voldoen aan het gehele inburgeringsexamen krijgen geen permanente verblijfsvergunning en ook niet het Nederlanderschap.

Bezwaren 

Ik heb een aantal bezwaren tegen deze participatieverklaring.

Allereerst geloof ik niet dat het ondertekenen van een verklaring op straffe van een boete wezenlijk bijdraagt aan het intrinsiek respecteren van waarden, dus ook niet van de waarden (vrijheid, solidariteit en gelijkwaardigheid) die in de verklaring genoemd worden.

Ook is de toegevoegde waarde van de participatieverklaring gering: de waarden zijn niet alleen deels een onderdeel van het inburgeringsexamen, ze zijn ook grotendeels verankerd in onze (grond)wet, in internationale verdagen en de universele verklaring van de rechten van de mens. Zo uniek ‘Nederlands’ zijn de in de participatieverklaing genoemde waarden dus ook weer niet.

Verder wekt de verklaring de suggestie dat deze waarden statisch zijn. Dat zijn ze niet. Ze zijn variabel en krijgen ze in de loop van de tijd een andere, lang niet altijd uniforme invulling. Ook niet binnen onze landsgrenzen.
Neem de vrijheid van meningsuiting. De grenzen daarvan zijn voortdurend onderdeel van een maatschappelijk debat en verschuiven: werd in de jaren ’90 Janmaat nog veroordeeld wegens racisme en discriminatie omdat hij de leuzes”vol is vol’ en ‘eigen volk eerst ‘gebruikte, nu zou geen rechter daar meer een straf voor geven.
Of gelijkwaardigheid: in 1988 was nog 43% van de Nederlanders tegenstander van het homohuwelijk, nu wordt het door 83% va de Nederlanders omarmd, is 11% neutraal en nog maar 6% uitgesproken tegenstander. De waarden die in de participatieverklaring genoemd worden zijn dus niet statisch, maar veranderlijk en worden lang niet door alle Nederlanders op dezelfde wijze geïnterpreteerd.

En wanneer je dan toch per se een verklaring in wil voeren, waarom dan niet voor iedereen? Laat alle volwassen Nederlanders de verklaring ondertekenen, te beginnen met de volksvertegenwoordigers. Ik verwacht niet dat alle politici van bijvoorbeeld SGP, PVV en Forum voor Democratie hun krabbel onder de verklaring zouden zetten. Het PVV-programma zou dan bijvoorbeeld direct de prullenbak in kunnen. 

Nu bepaalt je geboortegrond of je de verklaring wel of niet moet ondertekenen. Ben je bijvoorbeeld geboren in Syrie, dan moet je de verklaring wel ondertekenen. Kom je uit Turkije, uit een EU-land of uit Nederland, dan hoeft dat niet. Dat lijkt me op gespannen voet staan met de in de verklaring genoemde waarde “gelijkwaardigheid”, met onze grondwet en met het EVRM.

Ik geloof tot slot dat het kennis maken en respecteren van dergelijke waarden niet ontstaat door het ondertekenen van een verklaring, maar door goed interactief (inburgerings)onderwijs. En juist op dat punt valt er in Nederland nog het nodige te verbeteren. Niet alleen in het onderwijs voor nieuwkomers. 
Stop meer energie in burgerschapsonderwijs, inclusief mensenrechteneducatie voor alle Nederlandse leerlingen en investeer fors in het verbeteren van het inburgeringsonderwijs. Dat zet veel meer zoden aan de dijk dan een participatieverklaring.

Politieke participatie

Oh ja, nog één ding: de participatieverklaring gaat natuurlijk ook over participatie. Zo lees ik:

“In Nederland vragen we alle burgers bij te dragen aan een prettige en veilige samenleving, bijvoorbeeld door te werken, naar school te gaan of door vrijwilligerswerk te doen.”

Nog los van de vraag of dit zo bijzonder aan Nederland is, is het opvallend dat politieke en bestuurlijke participatie in dit rijtje ontbreekt. Of misschien ook niet: Migranten mogen sinds 1986 in Nederland stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen wanneer ze vijf jaar in Nederland verblijven. Het kabinet Rutte Asscher wil dat veranderen en heeft zonder sterke onderbouwing voorgesteld migranten pas na zeven jaar stemrecht geven. Ook de termijn waarop het Nederlanderschap kan worden aangevraagd willen VVD, PVV, PvdA, SGP en 50PLus verlengen van vijf naar zeven jaar.

Het kabinet vraagt nieuwkomers dus enerzijds harder hun best te doen te participeren, maar besluit tegelijkertijd om één van de hoogste vormen van participatie, een belangrijk recht als politieke participatie, met twee jaar uit te stellen.....Met je 'participatie'…

Ewoud Butter is onderzoeker en hoofdredacteur van Republiek Allochtonië. Meer van Ewoud op zijn blog, op deze site of volg hem op twitter. 

Zie en luister ook:

Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.  

Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!  

Meer over ewoud butter, participatieverklaring, rutte asscher.

Reacties