Over vergeving gesproken – Keti Koti Herdenkingsdienst in Rotterdam
In opinie door Claire Schut op 01-07-2019 | 08:35
Op vrijdag 28 juni vond in de Hoflaankerk in het Rotterdamse Kralingen een gezamenlijke kerkdienst plaats om de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen te herdenken. De gezamenlijke kerkdienstis een initiatief van de Stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst GVGT in samenwerking met Evangelische Broedergemeente Rotterdam-Centrum, R.K. Parochie Petrus Donders, Protestantse Gemeente Rotterdam-Kralingen, The Holland Methodist Church en Evangelische Broeder- en Zustergemeente. De herdenkingsdienst vindt sinds 2016 jaarlijks plaats in de aanloop naar de officiële Keti Koti Herdenking (in Rotterdam op 30 juni) en Keti Koti Viering (op 1 juli).
Het was een indrukwekkende dienst met ruimte voor welkomstwoorden, rituelen, gebed, orgelmuziek, veel zang en samenzang door het Subesa-koor, lezingen uit de Heilige Schrift (Jesaja 55:7, Matheus 18:21-22) en overwegingen. Het thema van de dienst was dit jaar ‘Vergeving’ – voorwaar geen gemakkelijk onderwerp, noch voor de nazaten van de tot slaaf gemaakten noch voor de afstammelingen van de slavenhandelaren. Toch wisten de gezamenlijke voorgangers er woorden voor te vinden. Ze benoemden de gruwelen van de slavernij en de schade die daarvan het gevolg is en tot op de dag van vandaag doorwerkt. Tegelijk waren hun woorden heilzaam en troostrijk, gericht op vergeving, verzoening en een gezamenlijke toekomst.
Ds Ilse Hogeweg, predikant van de Protestantse Gemeente Rotterdam-Kralingen i.w. sprak over vergeving vanuit het perspectief van de veroorzaker van vermeend of werkelijk aangedaan onrecht. Ds Denny Zinhagel van de Evangelische Broedergemeente Rotterdam-Centrumsprak over vergeving vanuit het standpunt van degene die onrecht is aangedaan.
Na afloop van de dienst bepleitte een van de bezoekers vurig de publicatie van de overweging van ds Ilse Hogeweg: ‘Meer mensen moeten dit kunnen lezen’. En, hoe schrijnend en pijnlijk het onrecht dat hieruit spreekt: ‘Dit had ik als zwarte vrouw ook kunnen zeggen. Maar dat maakt geen indruk. Als u dit als witte vrouw zegt, wel. Naar u als blanke dominee luisteren de mensen wel.’
Dit pleidooi vraagt erom – zeker in het licht van de Keti Koti Herdenking en Viering deze dagen en het thema vergeving, verzoening en gezamenlijke toekomst – om gehonoreerd te worden. Daarom hieronder met instemming van ds Ilse Hogeweg haar integrale overweging tijdens de gezamenlijke Keti Koti herdenkingsdienst op 28 juni 2019 in de Hoflaankerk:
“Geliefde zusters en broeders in Christus Jezus, onze Heer,
Wat is nu eigenlijk vergeving? Vergeving heeft altijd twee perspectieven: het standpunt van degene die wel of niet vergeeft, en het standpunt van de schuldige.
Vergeving kan nooit zo maar makkelijk tot stand komen. Er is een schuld, er is pijn gedaan, waar het ook over gaat. Het kost ook altijd tijd, om tot inzicht te komen, om tot gesprek te komen. Vergeving vraagt altijd erkenning van de pijn die veroorzaakt is. Dat alles kost tijd, en inzet, en inzicht, en erkenning. Waar het ook over gaat.
Als er vergeving kan zijn, als vergeving geschonken kan worden, dan zal er van alles moeten veranderen. Het oude gedrag, waardoor schuld is ontstaan, moet veranderd worden. Vergeving kan nooit betekenen: alles is goed, en alles kan zo blijven.
De schuldige partij zal ander gedrag moeten laten zien. Net zo lang tot er vertrouwen ontstaat dat er een nieuwe situatie kan ontstaan. En als er vergeving geschonken wordt, dan moet het nieuwe gedrag volgehouden worden.
Misschien zou je het woord ‘vergeving’ kunnen vervangen door ‘verandering’.
Dit alles geldt in een situatie tussen twee mensen. Maar net zo goed in geloof. Als wij mensen van God kostbare vergeving ontvangen, dan hoort daar nieuw gedrag, een nieuw leven bij. Een leven uit Gods kostbare genade. Zeker moet alles niet zo blijven als het is.
Als we onze Bijbeltekst (Jesaja 55:7) dan lezen. Dan is het een tekst van heel veel verandering.
Laat de goddeloze zijn slechte weg verlaten,
laat de onrechtvaardige zijn snode plannen herzien.
Laat hij terugkeren naar de HEER,
die zich over hem zal ontfermen;
laat hij terugkeren naar onze God,
die hem ruimhartig zal vergeven.
Vergeving zal altijd heel veel verandering en inzet vragen. God vraagt onze inzet. God vraagt ons om veel en grote verandering. Om radicaal een andere weg in te slaan. De weg naar God toe.
En als we nu vanavond over vergeving spreken als het gaat over de geschiedenis van slavernij die er is geweest? Ik denk dat afstammelingen van slavenhouders en slavenhandelaren niet moeten spreken over vergeving. Ik denk dat er eerst en vooral heel veel veranderd moet worden. Ik denk dat de geschiedenis van slavernij zal moeten worden gekend en erkend.
Ik denk dat wij ook moeten inzien hoe bevoorrecht mensen met een witte huid zijn. White privilege, het is een gegeven om onder ogen te zien. Het is er, zo zit de samenleving in elkaar. Je kansen op een goede opleiding, je kansen op een stage, in een sollicitatiegesprek en nog veel meer hangen voor een deel af van je huidskleur, van je afkomst.
Er bestaat een website www.onderhuids.nl. Door het beantwoorden van een aantal vragen wordt vanzelf duidelijk waar jij staat met je kansen. Een van de vragen is: als ik ga winkelen, word ik extra in de gaten gehouden door het winkelpersoneel. Eens of oneens? En ik weet: ik niet, maar veel mensen oneindig onterecht wel. Op de schaal van 1-10 van bevoorrechten sta ik op 9.
Voordat we echt over vergeving willen kunnen spreken, zal er veel moeten veranderen in deze samenleving.
En dan nog. Al die miljoenen mensen, die hun hele leven in slavernij hebben moeten doorbrengen – hun levens zijn verloren gegaan. Hun leven was een verschrikkelijk lijden. Dit leed heeft doorgewerkt in vele volgende generaties. Dit leed is aangedaan, en niet te vergeven.
Als afstammeling van het volk van slavenhouders en slavenhandelaars is het beter om het woord vergeving te laten rusten. Het is beter om je in te zetten en wat je in je hebt te geven voor een andere samenleving. Deze samenleving klopt pas wanneer iedereen op dezelfde manier in een winkel ontvangen wordt. Wanneer alle kinderen onafhankelijk van huidskleur een passend schooladvies krijgen en op dezelfde wijze uitgedaagd worden. Deze samenleving klopt pas wanneer we er van uit kunnen gaan dat zwarte voetballers in de stadions dezelfde woorden te horen krijgen als witte, wanneer ze een keer een fout maken. Deze samenleving klopt was wanneer iedereen de eigen privileges kent en wanneer iedereen zich inzet voor een verandering ten goede.
En de christelijke gemeenschap….wij zullen ons de rol van de kerk in de slavernij realiseren en te binnen brengen. Ook de kerk heeft een geschiedenis met de slavernij. Soms door deze te rechtvaardigen. Soms door weg te kijken. Soms door het leed te ontkennen.
Ik zou toch hopen, dat de kerk een plek is waar mensen zichzelf en onze samenleving eerlijk onder ogen durven zien. Ik zou toch hopen, dat de kerk de plek is, waar mensen het lijden in de geschiedenis en in het heden onder ogen durven zien.
De kerk is de plek, waar wij bidden en zingen, en samen lezen uit de bijbel. En uit de bijbel klinkt altijd de oproep, om te veranderen, om van kwade wegen af te zien. En gelukkig worden we door de bijbel bemoedigd om vol te houden. En om altijd weer opnieuw te beginnen.
Laten we bidden en zingen en moed en troost vinden.
God zal ons ruimhartig veranderen.
Amen.”
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over keti koti, slavernij, slavernijverleden.
