'Onze cultuur': de Turkse Sint met zijn zwarte slaafje
In opinie door Ewoud Butter op 07-10-2013 | 08:01
'Blijf met je poten van onze cultuur!' is kort samengevat de reactie op verschillende sites op het bericht dat er ruim twintig bezwaren bij de gemeente Amsterdam zijn binnengekomen tegen het afgeven van een vergunning voor de intocht op 17 november. De kritiek van degenen die een bezwaarschrift hebben ingediend, richt zich op de aanwezigheid van Zwarte Piet.
Initiatiefnemer van de actie is kunstenaar en activist Quinsy Gario, die al enkele jaren protesteert tegen de zwarte knecht. Volgens Gario is de aanwezigheid van Zwarte Piet beledigend en discriminerend. Bovendien staat de intocht volgens hem op gespannen voet met de nota Buitenevenementen, die verordonneert dat evenementen moeten bijdragen aan het innovatieve en creatieve imago van de hoofdstad.
Gario verwijst naar een gemeentelijk onderzoek eerder dit jaar naar de opvattingen over Zwarte Piet. In dit onderzoek gaf zeven procent van de ondervraagden aan de verschijning als discriminerend te ervaren. Dit geldt voor een kwart van de Surinaamse Amsterdammers, 18% van de Antilliaanse Amsterdammers en 14% van de Ghanese Amsterdammers. Van alle ondervraagden kon 37% zich voorstellen dat andere mensen aanstoot nemen aan het fenomeen. Een kleine meerderheid van de Amsterdammers vindt Zwarte Piet niet discriminerend.
Een meerderheid is dus nog voor. Vraag is dan in hoeverre je rekening wil houden met een groep die dit feest misschien ook graag wil vieren, maar hiervan wordt weerhouden door (ervaren) racistische elementen.
Zeurpieten en zielepieten?
'Zwarte Piet is zwart omdat hij een schoorsteenman is', is één van de veel gehoorde bezwaren. Je kunt je afvragen waarom hij dan niet de outfit van een schoorsteenveger heeft met enkele roetstrepen. Bovendien is er onderzoek dat dit weerspreekt.
Onderzoeker John Helsloot van het Meertens instituut ontdekte dat in 1828 al over de zwarte knecht werd gesproken als “een kroesharigen neger". Helsloot verklaarde vorig jaar tegenover het Parool: 'Zwarte Piet is in essentie een racistisch fenomeen. Het verschijnsel staat in de traditie van een oude opvatting dat een dienende rol donkergekleurde mensen nu eenmaal het beste past.'Ook in het buitenland wordt Zwarte Piet vaak als een racistisch fenomeen genoemd.
Op het internet, zoals in de reactiekolommen hier en hier, wordt vooral boos gereageerd op de bezwaren van de 'zeurpieten': 'Sinterklaas is een oeroude traditie en hoort bij onze cultuur', Is het belangrijkste argument. Dat is komisch wanneer je beseft dat de Sint van oorsprong een Lyciër of naar huidige grenzen een Turk is ((Lycië ligt in het Zuidwesten van het huidige Turkije) is en Zwarte Piet dus waarschijnlijk een Moor.
Namens de organisatie van de intocht toont Martine Willekens in het Parool begrip voor de bezwaren. 'Het onderwerp staat ook bij ons op de agenda en wij staan open voor de dialoog. Het is ons streven een leuk, veilig en vrolijk kinderfeest te organiseren voor alle Amsterdammers. Dat wil niet zeggen dat het altijd op deze manier moet blijven gebeuren. Maar wij zijn niet de eigenaar van een nationale traditie.'
Restyling
De discussie over Zwarte Piet is voorlopig niet voorbij en zal de komende jaren terug blijven komen en ongetwijfeld leiden tot een geleidelijke restyling van 'Zwarte Piet'. Ook culturele tradities zijn immers niet in beton gegoten, maar blijken aan verandering onderhevig. Rhoda Woets schreef eerder op dit blog dat Piet ook de afgelopen decennia al een andere rol heeft gekregen: "Hij spreekt nog zelden een brabbel taaltje of met een Surinaams accent. Hij is slimmer geworden, minder onderdanig, en speelt niet langer een boeman. Deze veranderingen wijzen op de stilzwijgende erkenning dat tradities aanpassing vereisen in een multiculturele samenleving."
Die restyling zou bijvoorbeeld vorm kunnen krijgen door Zwarte piet enkele roetvegen te geven, zoals de Amsterdamse wethouder Andrée van Es vorig jaar voorstelde. Nadeel is danwel, zoals Willem Minderhout op twitter stelt, dat dan nog eerder duidelijk is dat Zwarte Piet eigenlijk 'tante Wilma' is
Ewoud Butter is hoofdredacteur van Republiek Allochtonië. Hij heeft ook een eigen blog en is te volgen op twitter.
Links:
De duistere looks van Zwarte Piet
Meer artikelen op dit blog over Zwarte Piet hier.
Op Twitter is een actie gestart voor het behoud van Zwarte Piet.
Tweets over "@#teamzwartepiet"
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over amsterdam, andree van es, ewoud butter, sinterklaas, zwarte piet.
Reacties
Immers: als Zwarte Piet geen slaaf moet voorstellen dan is er ook geen probleem met deze zwarte figuur. Behalve voor degenen die zwarte figuren geen rol gunnen in toneelstukjes.
Zoals de kop er nu staat is het een belediging aan het adres van Sinterklaas -vierders. Alsof ze slavernij verheerlijken.
