Niggabitch, jodenteef en meer taalvernieuwing
In opinie door Jamal Ouariachi op 20-12-2011 | 19:26
Tekst: Jamal Ouariachi
In principe moet eenieder elk woord, hoe erg of grof of beledigend ook, kunnen gebruiken. Zolang je je maar bewust bent van de betekenis van die woorden, en daar ook blijk van geeft. Als je woorden zonder nadenken gaat inzetten, wordt alles betekenisloos. Dat betoogt schrijver Jamal Ouariachi in onderstaand artikel.
Het is natuurlijk even slikken. Je denkt een lekker luchtig blaadje open te slaan over catwalks, modetrends, lifestyle en shoptips, en dan staat daar ineens het woord ‘Niggabitch’. Het gebeurde de lezers van mode-glossy Jackie, toen ze bijgaand onzinstukje over de kledingstijl van zangeres Rihanna onder ogen kregen. Een relletje was geboren: zelfs het onderwerp van spot, Rihanna zélf, heeft zich er inmiddels via Twitter mee bemoeid.
Meteen ontrolden zich de standpunten op internet: wie, zoals Rihanna, laat merken beledigd te zijn door een woord als ‘niggabitch’, neemt de slachtofferrol aan, en dat mag niet volgens ene Ollie of Olaz, en om zijn standpunt kracht bij te zetten, toont hij ons een filmpje van Morgan Freeman – een zwarte man, dus dan zit ’t goed. Wat zegt die zwarte man? ‘Stop calling me a black man.’ Ollie of Olaz heeft het dus niet zo goed begrepen: uit het filmpje kunnen we immers concluderen dat Freeman een woord als ‘niggabitch’ niet zou accepteren. Is hij daarmee een slachtoffer? Blijkbaar impliceert de vrijheid van meningsuiting een verbod op beledigd zijn.
Persoonlijk ben ik van mening dat je racistisch getinte woorden moet kunnen gebruiken, wanneer uit de context blijkt hoe je er werkelijk over denkt. In ironische zin, bijvoorbeeld. Joodse vrienden heb ik wel eens ‘zionistische nederzettingenbouwers’ genoemd. Dat is dan grappig, omdat ik een halve Arabier ben. Ben ik dan een antisemiet? Nee, want beide partijen weten hoe het werkelijk zit. Een Ethiopische vriendin noem ik weleens gekscherend ‘hongerbuikje’. Mag dat? Ik vind van wel, omdat ik daarmee spot met het vooroordeel dat in Nederland over Ethiopië bestaat.
Racistisch getinte woorden kun je ook in historische zin gebruiken. Eerder heb ik eens betoogd dat het belachelijk is om het woord ‘nigger’ te schrappen uit pre-twintigste-eeuwse Amerikaanse literatuur. Het censureren van die woorden is een vorm van geschiedvervalsing.
Gevaarlijk wordt het wanneer de context – ironisch of historisch – verdwijnt. Tegenwoordig is het heel normaal om het woord ‘kutmarokkanen’ te gebruiken. De context waarin Rob Oudkerk – aan wie we dit staaltje taalvernieuwing te danken hebben – dat woord ooit gebruikte, is door bijna iedereen vergeten. En Marokkanen moeten het zich maar laten welgevallen, anders doen ze ‘huilie-huilie’, en dat mag niet.
Op website Geenstijl is een woord als ‘mocrodader’ (of welk woord dan ook met het voorvoegsel mocro-) onderdeel van het dagelijkse jargon geworden. Pownews, het televisiebroertje van Geenstijl, heeft tot grote hilariteit van televisiekijkend Nederland, een ‘neger omdat het moet’ ingevoerd.
Dat mag je allemaal geen racisme noemen.
Want als er één woord verboden is in Nederland, dan is het wel het woord racisme.
Europarlementariërs van de PVV weigerden onlangs op te staan tijdens een herdenking van de slachtoffers van de Arabische Lente. Hou u vast: dat vindt zelfs Geenstijl een daad van racisme. Maar dat mag je eigenlijk niet zeggen, dat PVV’ers racisten zijn. Want dan demoniseer je, en demoniseren, zo weten we sinds Pim Fortuyn, staat gelijk aan oproepen tot moord.
PVV’ers mag je ook niet racistisch noemen, als zij in de rechtspraak onderscheid willen maken op basis van etnische afkomst. Ooit was Vrouwe Justitia blind, maar Geert Wilders heeft herhaaldelijk (voorbeeldje) laten blijken dat hij die blinddoek liever van haar kop rukt – allergisch als hij is voor hoofdbedekkend textiel.
Onlangs stond er bij een Sinterklaasoptocht een Nederlandse jongen van Curaçaose afkomst langs de kant, die een t-shirt droeg met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’. Dat kun je gezeur vinden. Je kunt van zo iemand zeggen dat hij een vrolijk kinderfeest niet moet versjteren. Je kunt zeggen dat Zwarte Piet zwart is omdat hij door schoorstenen kruipt (waarmee de brandschone, kleurige pakjes van de Pieten en hun roodgeverfde lippen overigens niet verklaard zijn, maar goed…).
Wat er echter gebeurde met die jongen, is dat hij door een stel politieagenten met pepperspray bespoten werd, waarna zij hem in een achterafsteegje tegen de grond drukten en arresteerden. Je moet het zien om te geloven hoe onthutsend buitenproportioneel die agenten tekeer gingen – vanwege een tekst op een t-shirt van een zwarte jongen.
Je zou kunnen stellen dat het in een land waar dit alles blijkbaar normaal is, toch niet zo verschrikkelijk schokkend is als een modeblad een keertje het woord ‘niggabitch’ gebruikt.
Maar daar zit nu juist het addertje. Als een journalist en een hoofdredacteur niet door hebben wat de connotatie van een bepaald woord is, duidt dat op intellectuele leegte. En het is die leegte, die zo zorgwekkend is. Niet het vermeende racisme van de Jackie-dames.
Het kost maar een simpel gedachtenexperiment om je iets voor te stellen bij de gevoelswaarde die een woord als ‘niggabitch’ voor zwarte mensen kan hebben. Als ik voor Jackie een stuk zou schrijven waarin ik een bepaald model pruik aan zou prijzen met de mededeling: ‘voor die echte jodenteef-look’, dan heb ik vandaag nog een aanklacht aan mijn broek. En terecht. Al beweer ik nog zo hard dat sommige van mijn beste vrienden joods zijn, dat ik absoluut geen antisemiet of racist ben. Maakt niet uit. Tenzij uit de context volkomen duidelijk is, dat ik het tegenovergestelde bedoel. Dan valt zelfs het gebruik van het woord 'jodenteef' te verdedigen. De grote fout die de Jackie-medewerksters hebben gemaakt, is dat ze dat woord 'niggabitch' te klakkeloos hebben aangewend.
Woorden hebben een betekenis en een gevoelswaarde. Als je die veronachtzaamt, laat je de inhoud uit je denken weglekken.
In principe moet eenieder elk woord, hoe erg of grof of beledigend ook, kunnen gebruiken. Zolang je je maar bewust bent van de betekenis van die woorden, en daar ook blijk van geeft. Als je woorden zonder nadenken gaat inzetten, wordt alles betekenisloos. Ik zou bijna zeggen: ‘dan dooft het licht’ – als die woorden niet zo verschrikkelijk beladen waren...
Jamal Ouariachi is schrijver. Hij debuteerde vorig jaar met de roman De vernietiging van Prosper Morèl. Jamal heeft een eigen weblog waarop dit stuk eerder verscheen. In overleg met Jamal Ouariachi is het ook op Republiek Allochtonië geplaatst.
Meer over geen stijl, jamal ouariachi, niggabitch, racisme, Zwarte Piet.
Reacties
Even een gedachte-experimentje om het te toetsen.
Als ik van mezelf zeg dat ik een klootzak ben om iets wat ik gedaan of nagelaten heb, dan voelt dat heel anders dan wanneer iemand anders mij zo om dezelfde reden noemt. Ik denk dat iedereen dat gevoel kan bevestigen.
Als dat onder die omstandigheid al zo is, hoe moet het voor Rihanna dan wel niet aanvoelen als ze door een haar volstrekt onbekende blanke Nederlandse "niggabitsch" wordt genoemd?
