Naar een herdefinitie van pleegouderschap in een multiculturele samenleving
In opinie op 27-03-2013 | 14:49
De zaak Yunus heeft in binnen- en buitenland veel stof doen opwaaien. Pleegzorg en jeugdzorg werden (wederom) onderwerp van kritiek. Tegelijkertijd kregen de lesbische pleegmoeders van Yunus vanuit vele kanten steunbetuigingen. Fantastisch dat zij de zorg voor dit kwetsbare kind op zich genomen hebben, terwijl islamitische pleegouders in geen velden of wegen te bekennen zijn. Daarvoor moet de vlag uit.
Tekst: Khalid Boutachekourt
Een klap in ons gezicht noemt een andere groep het. Hoe heeft jeugdzorg de tradities en religieuze achtergrond van dit kind en zijn gezin zo kunnen schenden? Is het niet zo dat artikel 15 van de Wet op de Jeugdzorg luidt dat de hulpverlener bij de uitoefening van haar taken rekening dient te houden met de godsdienstige gezindheid, de levensovertuiging en culturele achtergrond van de cliënt? Hoe haalt jeugdzorg het dan in haar hoofd om een moslimkind bij een autochtoon lesbisch stel onder te brengen?
Dilemma's
Deze casus toont aan dat het geen sinecure is om als instelling in de samenleving draagvlak te creeëren en houden. Met name als het gaat om ethische dilemma’s kunnen de gemoederen hoog oplopen terwijl de beleidsruimte in veel gevallen beperkt is. Over de vraag of adoptie en pleegzorg wel of niet is toegestaan in islamitische kring bestaat echter ook veel onduidelijkheid. Veel moslims geven aan dat het verboden is. Ook onder professionals in de jeugdzorg is hier veel onduidelijkheid over.
Als we naar de feiten kijken, dan zijn zowel pleegzorg als adoptie in beginsel niet strijdig met de islamitische voorschriften. Sterker nog, het wordt toegejuicht. De profeet Mohamed was zelf een wees die door een pleegouder is opgevoed en had op zijn beurt ook pleegkinderen in zijn huishouden opgenomen, is vaak de redenering.
Framing
De handicap voor professionals in de jeugdzorg is dat zij moeite hebben om hun verhaal goed over het voetlicht te brengen van de ouders, binnen de kaders en in de taal die zij begrijpen. Voor pleegzorg en adoptie geldt dat deze voor meerdere doelgroepen verschillende framingtechnieken vereisen. Het gaat er bij framing om woorden en beelden te kiezen die die aspecten naar voren halen die het beste aansluiten bij de beleefwereld van de beoogde ontvangers. Geen enkele vorm van communicatie is volstrekt objectief, en dus kent iedere uitspraak wel een zeker frame (denkraam) van veronderstellingen die eronder verborgen zitten. Anders dan bij het gebruik van argumenten als overtuigingsmiddel, gaat het bij framing vooral om de associaties bij het beeld. Zo kan er voor islamitische ouders een vergelijking worden gemaakt met Mohamed als wees.
Pleegzorg hanteert momenteel een bepaalde techniek, of paradigma, die niet aansluit bij de belevingswereld van verschillende leefstijlgroepen. Een directeur van een jeugdzorginstelling gaf aan: 'Communicatie is belangrijk. We moeten onze boodschap blijven herhalen’. Deze uitspraak is deels waar, evenals begrijpelijk. Belangrijker is echter niet dezelfde tekst te blijven herhalen, maar de lezing afhankelijk te laten zijn van het publiek. Dit vereist echter dat je je publiek kent. Dat je weet wat de belangrijke waarden en normen zijn van ouder, kind en pleegouder en dat je in staat bent om je verhaal op verschillende manieren te vertellen. Dit veronderstelt ook dat je goed kan luisteren naar de informatie die je gesprekspartner je meegeeft. Dit biedt veel rijkdom waarmee je je verhaal kunt (re)framen.
Met een dergelijke methode ontstaat meer wederzijds begrip. Begrip om ook islamitische ouders ertoe aan te zetten pleegouder te worden, deze ouders zich meer open te stellen hun kind tijdelijk in een pleeggezin onder te brengen en hen meer betrokken te krijgen in het traject van hun kind.
Deze tekst is geschreven door Khalid Boutachekourt en afkomstig van zijn weblog. Het artikel is met toestemming van de auteur op Republiek Allochtonië geplaatst.
Meer over Yunus hier.
Meer over adoptie, framing, islamitische ouders, Khalid Boutachekourt, pleegzorg, Yunus.
Reacties
Khalid Boutachekourt - 29/03/2013 12:24
ik ben nog niet zover om te denken dat Jeugdzorg/pleegzorg moedwillig artikel 15 schendt. Ik ken veel medewerkers binnen deze instelling die op integere wijze het belang van het kind proberen te dienen. Wat ik wel zie is dat veel van deze medewerkers (waarvan veel ook weinig werkervaring op dit terrein hebben) voor zeer complexe problematiek worden gesteld. Het op zo'n moment kunnen verplaatsen in de culturele en religieuze achtergrond van het kind, en het volgen van artikel 15 van de wet, sneeuwt dan onder. Hierop moeten zij getraind worden. Belangrijke vraag is hoe kan ik enerzijds artikel 15 accepteren en tegelijkertijd een goede match maken met de kleine vijver aan geschikte pleeggezinnen? Hoe zorg ik er ook voor dat ik (impliciet of expliciet) mijn normen en waarden opdring aan het gezin en kind?
Bart Voorzanger - 28/03/2013 14:17
Allereerst: hartelijk dank voor je reactie. Ik stel dat zeer op prijs. Alleen, echt ingaan op mijn probleem doe je niet. Wie weet ligt dat aan mij. Communiceren is mijn vak niet. Ik probeer het opnieuw.
Je begon je verhaal met een paar prangende vragen, met als hoogtepunt “Hoe haalt jeugdzorg het dan in haar hoofd om een moslimkind bij een autochtoon lesbisch stel onder te brengen?” Daarna geef je boeiende communicatie-adviezen, maar een antwoord op die vragen geef je niet. En dat doe je in je reactie op mijn reactie evenmin.
Jeugdzorg lijkt te vinden dat de godsdienstige gezindheid, de levensovertuiging en de culturele achtergrond van haar cliënten er niet toe doen. Voor zover dat er de oorzaak van is dat jeugdzorg, en dan met name in confessionele kringen, onvoldoende draagvlak weet te creëren – iets waar je je terecht zorgen over maakt – zie ik even niet hoe beter ‘communiceren’ iets oplost. Moet jeugdzorg niet gewoon eerst, en als de donder, haar selectie-beleid aanpassen?
khalid Boutachekourt - 28/03/2013 13:09
artikel 15 staat er inderdaad niet voor niets. Vandaag is bekend gemaakt dat Erdogan naar het Europese Hof wil om de zaak Yunus daar aanhangig te maken. Ik verwacht dat het Europese Hof, als zij de zaak ontvankelijk verklaren, ook artikel 15 van de wet op de jeugdzorg niet over het hoofd zal zien. In mijn verhaal over framing, gaat het er ook om dat pleegzorg een geloofwaardig verhaal kan vertellen over de invulling van artikel 15 (en andere artikelen), zodanig dat de luisteraar het begrijpt en in zijn/haar denkkader kan plaatsen.
Bart Voorzanger - 27/03/2013 17:53
Je stelt ze wel, al meteen in het begin:
“Hoe heeft jeugdzorg de tradities en religieuze achtergrond van dit kind en zijn gezin zo kunnen schenden? Is het niet zo dat artikel 15 van de Wet op de Jeugdzorg luidt dat de hulpverlener bij de uitoefening van haar taken rekening dient te houden met de godsdienstige gezindheid, de levensovertuiging en culturele achtergrond van de cliënt? Hoe haalt jeugdzorg het dan in haar hoofd om een moslimkind bij een autochtoon lesbisch stel onder te brengen?”
Maar 't lijkt haast alsof je hoopt dat de lezer zo wordt overweldigd door bespiegelingen over “framing” dat hij ze vergeet; beantwoorden doe je ze niet. Tijd voor een vervolg? Ik hoop het van harte!
