Naar een burgerrechtenbeweging rondom minderheden in Nederland
In opinie door Miguel Heilbron op 23-01-2015 | 16:09
Eerder deze week is internationaal Martin Luther King Day 2015 gevierd, ook in Amsterdam. Miguel Heilbron, één van de sprekers in Amsterdam, deed de oproep om als organisaties, initiatieven en mensen die zich inzetten voor de positie van minderheden in Nederland meer uit te wisselen, samen te werken en zo een brede Nederlandse ‘burgerrechtenbeweging’ te vormen. Hieronder zijn speech.
In de Amerikaanse burgerrechtenbeweging, waar Martin Luther King onderdeel van uitmaakte, gebeurde in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw van alles naast elkaar: er werd geprotesteerd, gepubliceerd, met politici gesproken, gelobbyd, rechtszaken gevoerd, et cetera. In de Amerikaanse burgerrechtenbeweging stonden naast Martin Luther King ook Malcolm X, Rosa Parks en talloze andere bekende en minder bekende activisten, en om hen heen een groot aantal sympathisanten en anderen die ze hebben weten te mobiliseren.
Laten we nu in Nederland ook bouwen aan een lokale burgerrechtenbeweging, waarin verschillende organisaties, mensen, actiegroepen en andere actoren samenkomen. Strijden voor burgerrechten is ook vandaag in Nederland nog hard nodig. Weliswaar hebben we op papier allemaal gelijke rechten, in de praktijk pakt dit lang niet altijd zo uit. Een meerderheid van de Nederlandse bevolking blijkt te vinden het aantal allochtonen in Nederland ‘te hoog’ is. In eerder onderzoek zei bijna een kwart van de Nederlandse werkgevers alleen een allochtoon te willen aannemen als er geen autochtoon beschikbaar is. Leraren blijken allochtone leerlingen vaak – onbewust – op een manier te benaderen die prestaties verlaagt. In verschillende stadswijken in Nederland moet de gemiddelde Marokkaanse puber zich om de haverklap legitimeren terwijl anderen zo door kunnen lopen. Zie ook rapporten van bijvoorbeeld de Raad van Europa en Amnesty. En ook andere dan etnische minderheden hebben last van discriminatie. Denk ook aan vrouwen (voor zover je dat een minderheid kan noemen) die voor hetzelfde werk nog steeds minder betaald krijgen dan mannen, denk aan homodiscriminatie, et cetera. Er is op veel vlakken nog een hoop te doen.
Er zijn in Nederland op zich gigantisch veel organisaties, mensen, actiegroepen en andere actoren die zich met de verbetering van de positie van minderheden bezighouden, met het uitbannen van racisme en discriminatie, het tegengaan van vooroordelen, empowerment van minderheden en meer. De diversiteit hierbinnen is groot; er zijn zowel meer radicale als meer gematigde stemmen en organisaties, grass-roots, individuele activisten, community organisaties en meer gevestigde orde organisaties. Denk bijvoorbeeld aan organisaties als Amnesty, Human Rights Watch en Artikel 1. Denk ook aan initiatieven als de ‘Ik doe aangifte tegen Wilders’ campagne, de #nietmijnislam campagne, de Meld Islamofobie campagne, groepen burgers die moskeeën beschermen. Denk aan jongerenorganisatie New Urban Collective gericht op empowerment, initiatief ‘Controle Alt Delete’ rondom etnisch profileren en discriminatie door de politie, vluchtelingen-zelforganisatie ‘Wij zijn hier’, de ‘Mad Mothers’ activisten gericht op het onderwijs, het Nationaal Platform Slavernijverleden, gericht op kennis, rechtszaken, en lobby, het International Institute for Scientific Research, o.a. uitgever van een Decolonizing the Mind reeks, het Comité 21 maart, van een grote anti-discriminatie demonstratie vorig jaar, het Platform Stop Racisme en Uitsluiting, et cetera et cetera.
Jammer genoeg lijkt er een gebrek te zijn aan overkoepelde organisaties die verbindingen kunnen leggen om verschillende actoren elkaar te laten versterken en ontwikkelingen te versnellen. Zie in de VS bijvoorbeeld de NAACP (National Association for the Advancement of Colored People), een nationale organisatie die al meer dan 100 jaar bestaat en zowel vandaag als in het verleden van de Civil Rights Movement relevant is.
Wat voor koepelorganisaties kent Nederland in deze richting? Zijn ze wegbezuinigd, zoals bijvoorbeeld FORUM Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling en organisaties op deelonderwerpen als het NINSee Nationaal Instituut voor het Nederlands Slavernijverleden en erfenis, of zijn sterke koepelorganisaties die verschillende actoren effectief met elkaar verbinden er in Nederland nooit geweest?
Kunnen wij bij gebrek aan overkoepelende organisaties wellicht zelf verbindende stappen zetten? Als we onszelf zien als een brede beweging voor burgerrechten kunnen we bijvoorbeeld onze eigen connecties en ingangen meer delen en inzetten, om de issues waarover we het eens zijn dat ze belangrijk zijn verder te brengen. Ook kunnen we beter samenwerken. Daarnaast kunnen we verschillende actoren, initiatieven en acties binnen de beweging meer analyseren, en leren van wat op verschillende plekken wel en niet werkt.
Misschien een flauw voorbeeld, maar dit weekend zijn in Amsterdam op hetzelfde moment twee evenementen gehouden, een Martin Luther King Day en een Tribute to Malcolm X evenement, zonder connectie, waar je dit wel zou verwachten. Kan dat ook anders? Hoe geweldig zou het zijn als mensen die zich inzetten voor verschillende zaken binnen de beweging meer kunnen uitwisselen, leren van de successen van anderen, connecties maken.
Laten we wat voorbeelden bekijken om het voorgaande concreter te maken. Bijvoorbeeld uit de ‘anti-Zwarte Piet’ beweging, een interessante case omdat op dit thema in de afgelopen vier jaar veel is gebeurd en bereikt.
De ‘anti-Zwarte Piet’ beweging bestaat al decennia lang. Zie bijvoorbeeld een discussie over het thema in het VARA-programma Barend en Witteman uit 1997, en het boek ‘Sinterklaasje kom maar binnen zonder knecht’ uit 1998. Maar de afgelopen 4 jaar is veel bereikt door allerlei verschillende acties. Er zijn kleine ontmoetingen, middelgrote bijeenkomsten en mega demonstraties georganiseerd, lobbygesprekken gevoerd met politici, de Amsterdamse burgemeester, intochtorganisaties en andere sinterklaasorganisaties, bedrijven zijn aangeschreven, internationale moederbedrijven zijn aangeschreven, ouders zijn geactiveerd, er zijn rechtszaken gevoerd, het is aan de orde gesteld via de VN en recent ook in het Europees Parlement een sessie georganiseerd, inmiddels is er een positieve ‘Pietmakeover’ campagne geweest vanuit Bekende Nederlanders, de film van Sunny Bergman die de discussie weer in een ander licht plaatst, et cetera et cetera. Allemaal in 4 jaar, met als resultaat een grote verschuiving van de publieke opinie, met ruimte voor discussie en veranderingen gecreëerd op scholen, bij diverse intochten en bij het Sinterklaasjournaal, en in sommige gevallen meer.
Wat interessant is: sommige dingen hebben gewerkt, sommige niet. Als je de discussie rondom Zwarte Piet ziet als een onderdeel van een bredere beweging waarin het om nog veel meer thema’s en onderwerpen gaat, dan kan het voor wat ook nog aan de orde gesteld moet worden waardevol zijn om te kijken welke technieken uit deze case ook op andere onderwerpen ingezet zouden kunnen worden.
En hoe wordt in deze case samengewerkt? Een jaar geleden hebben de drie actie-organisaties Zwarte Piet is Racisme, Zwarte Piet Niet, en New Urban Collective de alliantie ‘Kick Out Zwarte Piet’ gevormd, om samen meer te bereiken. Nog steeds worden op het thema soms nog individueel activiteiten georganiseerd, er zijn aparte Facebook-pagina’s en overige communicatiekanalen, maar veel wordt nu ook samen als eenheid georganiseerd, wat heel goed werkt.
Tenslotte nog voorbeelden van connecties delen en inzetten. Toen Quinsy Gario en Kno’Ledge Cesare bij de nationale Sinterklaasintocht in 2011 werden gearresteerd om hun kleding met de tekst ‘Zwarte Piet is Racisme’ kon door het delen en inzetten van connecties gelijk een gespecialiseerde mensenrechtenadvocaat van een Nederlands topkantoor op dit gebied worden bereikt voor goede verdediging. Of bijvoorbeeld de Keti Koti Dialoogtafel waarbij mensen van Zwarte Piet is Racisme naast de ‘hoofdpieten’ van de Amsterdamse intochtorganisatie kwamen te zitten en hier van gedachten konden wisselen. Ook via simpele connecties kunnen vaak versnellingen worden gerealiseerd.
Een oproep als afsluiting: ga eens na wat voor links vanuit jouw positie te leggen zijn rondom thema’s als discriminatie, vooroordelen, de positie van minderheden. Met welke actoren zou je zelf kunnen samenwerken, om activiteiten te analyseren en hiervan te leren, of om concreet dingen samen te gaan doen? Als onderdeel van de organisatie waar je voor of mee werkt, of als individu. En ken je mensen die echt eens met elkaar zouden moeten praten, breng ze in contact! Laten we dit vandaag, de rest van dit jaar en daarna met anderen delen en kijken hoe we elkaar meer kunnen versterken. Laten we als organisaties, initiatieven en mensen die zich inzetten voor de positie van minderheden in Nederland meer uitwisselen, samen werken en zo een brede Nederlandse ‘burgerrechtenbeweging’ te vormen. Ik droom van wat dan mogelijk is.
Dit is een bewerkte versie van de speech die Miguel Heilbron zondag 18 januari uitsprak op de Martin Luther King Day 2015 in De Balie in Amsterdam. Bekijk ook de video van alle speeches en de rest van dit event. Ook van het evenement Tribute to Malcolm X dat simultaan plaatsvond in het Nelson Mandela Centrum in Amsterdam komt (beeld)materiaal online.
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over burgerrechten, discriminatie, malcolm x, martin luther king day, miguel heilbron, minderheden.
