Multicultureel erfgoed
In opinie door Marjan Borsjes op 20-06-2012 | 17:08
Tekst: Marjan Borsjes
Er hangt een mistgordijn boven Europa: dat van de spraakverwarring over multiculturele kwesties.
In de jaren 70 en 80 had men het frequent over ‘interculturele communicatie’ en ‘intercultureel management’. Vanaf 1984 is het woord ‘multicultureel’ geëvolueerd. In het begin betekende het letterlijk “meerdere culturen”. In het verlengde van multicultureel lagen de begrippen integratie/assimilatie en diversiteit. Velen presenteerden de afgelopen twintig jaar hun eigen definities van deze begrippen.
Terminologieveranderingen ten gevolge van een taboe op het oorspronkelijke begrip, noemen we ‘Eufemisme tredmolen’. Zo evolueerde het woord gastarbeider, naar buitenlander, immigrant, allochtoon, medelander, nieuwe Nederlander en nieuwkomers.
Bij de presentatie van het boekje “Wereldburgers van Amsterdam” in 2011, noemde ik multicultureel een containerbegrip; veel mensen gaven er een eigen invulling aan; opvallend vaak simplistisch en als scheldwoord gebruikt vanuit xenofobie (afkeer van mensen die uit een ander land komen). “Multicultureel? bah!” of “Het waait wel weer over”.
Willem Schinkel beschreef twee bizarre begrippen: “Het concept van multiculturalisme duikt pas op in het publieke en politieke debat ná de periode waarin het multiculturalisme zogenaamd dominant was. De term wordt gebruikt voor kritiek op eerder beleid dat nooit als zodanig heeft bestaan. De kritiek op dit vermeende multiculturalisme kan dus worden gezien als een politieke retoriek,die ‘multiculturealisme’genoemd kan worden.”( De nieuwe democratie, 2012)
Beleidsdiscussies strandden vaak op de vraag, of alle culturen naast elkaar en gelijkwaardig zouden moeten bestaan. De Noorse oud-premier en voorzitter van het Nobelprijscomité voor de Vrede, Thorbjorn Jagland, bood een uitweg: “We moeten ook een gemeenschappelijke grond vinden”. Het stringente naast-elkaar-denken heeft waarschijnlijk mede door de verzuiling in ons land kunnen postvatten.
.
De verwarring houdt niet op. In de perceptie van conservatief Europa is de multiculturele samenleving mislukt. Dit spraken de Duitse bondskanselier Merkel, minister Donner van Nederland, de Britse premier Cameron, de Franse president Sarkozy en Belgisch demissionair premier Leterme uit.
Premier Rutte sprak van een “begraven experiment”. (De wens is vaak de vader van de gedachte) Opmerkelijk is dat ze niet of nauwelijks aangeven, wat er dan mislukt is.
Dat taal bij deze ingewikkelde materie cruciaal is, benadrukt de eerder genoemde Noorse ex-premier en voorzitter van het Nobelprijscomité voor de Vrede, Jagland. Hij waarschuwde, dat Europese leiders met van extreemrechts geleende retoriek in hun uitspraken over de multiculturele maatschappij, spelen met vuur (31 juli 2011 in een gesprek met The Observer) Publicist Paul Scheffer belichtte in 2000 slechts het halve plaatje van de multiculturele samenleving (de positieve kanten heeft hij categorisch genegeerd).
De positieve kanten van de ‘mengcultuur’ die Nederland geworden is, bereiken ons ook zelden via de media. Zo hadden dagbladen geen interesse voor het historische evenement “Wereldburgers van Amsterdam”, waarmee gevierd werd, dat Amsterdam inwoners uit 178 landen telde. (2010)
Ondanks aversiebetuigingen is de multiculturele samenleving in Nederland springlevend!
Nederland telde in 2011 inwoners uit 190 van de 194 internationaal erkende landen in de wereld, zegt dat niets? Niet als men de andere kant op kijkt.
Teneinde uit het doemdenken en de wolk van spraakverwarring te komen sluit ik aan bij de definitie van multicultureel in de Dikke Van Dale (1984): “bestaande uit culturen of elementen daarvan”.
De hamvraag is dan: hoeveel culturele elementen telt Nederland? Het is ongebruikelijk om cultuur te kwantificeren, maar toch waag ik me aan een schatting. Alle woorden van elke taal van de 190 nationaliteiten zijn culturele elementen. (De Nederlandse taal telt al honderdduizenden woorden) Maar culturen zijn méér dan taal, omsluiten eindeloos veel gebieden. Alle elementen meegeteld, komen we op naar schatting een miljoen culturele elementen in Nederland!!
Miljoen bloemen bloeien in Nederland.
Deze zowel oude (1984) als nieuwe (2012) invulling van multicultureel maakt het mogelijk om op miljoensten genuanceerd over multicultuur te communiceren! Het gemakzuchtige,
populistische losse flodder denken kan tegengas krijgen.
En globaal bezien: bevat onze mainstream cultuur een kwart miljoen culturele elementen?
De mainstream cultuur in Nederland is al eeuwen geen monocultuur, vanwege de vele externe invloeden (witte peper, muskaatnoot, foelie, kaneel, kruidnagel, gember, galanga, kardamom, paradijskorrel, karwijzaad, anijs, restaurant, pizza, bami, sauna en de ontelbare andere elementen uit andere culturen).
Het multicultureel erfgoed lijkt een vergeten hoofdstuk in onze geschiedenis.
Hoe kan het dat Rutte ongeveer een miljoen culturele elementen over het hoofd ziet?
Koningin Beatrix sprak in haar Troonrede in 1995 : “Het multiculturele karakter van onze samenleving is in menig opzicht verrijkend”. New Yorks burgemeester Bloomberg vond zelfs, dat geen enkele stad op aarde meer beloond is door het werk van immigranten, meer vernieuwd door de ideeën van immigranten , of meer gevitaliseerd door migranten cultuur dan New York. (New York Times, 5 januari 2010)
De waarden, die ex-minister Donner dit jaar aan immigranten voorhield (vrijheid, solidariteit en gelijkwaardigheid) behoren ook te leven bij overige Nederlanders! Het kan interessant zijn om, binnen een breder contact, nieuwkomers eens naar hun visie op Nederlanders te vragen. Zij houden ons een spiegel voor en dat kan een openbaring zijn! Zo vond Anil Ramdas Nederlanders “vreemdelingen”.
Ik ben blij dat ik leef in het Nederland met de miljoen culturele elementen.
Drs. Marjan Borsjes is andragoloog, publicist en initiatiefnemer van ‘Wereldburgers van Amsterdam’(2010)
Dank aan Latifa Sousia, prof. dr. David Pinto, prof. dr.Dick Pels, drs. Monica Sie Dhian Ho en dr. Lisinka Ulatowska voor hun adviezen.
(ingezonden artikel)
foto: flickr
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Bezoekt u dit blog geregeld? Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over Marjan Borsjes, multiculturalisme, multicultureel.
Reacties
Marjan Borsjes - 12/07/2012 13:37
Spraakverwarring en animositeit in de multiculturele samenleving.
In mijn waarneming was er tot het jaar 2000 geen spraakverwarring
over de multiculturele samenleving.
Ik vertrek bij enkele definities en jaartallen, die een belangrijk punt markeren
en geef een aantal punten weer die mijn inziens voor verwarring zorgen.
De definitie van het begrip multicultureel in de Dikke Van Dale is vanaf 1984 nog altijd helder: “uit (elementen van) verschillende culturen samengesteld”.
1999 kwam het begrip multiculturaliteit erbij: “het multicultureel zijn.”
___________________________________________________________________________
Na het jaar 2000 is het gebruik van het begrip multicultureel op haar retour. Wie kijkt bij Wikipedia vindt het alleen bij Wikikids, namelijk “het idee dat verschillende culturen vreedzaam naast elkaar bestaan”. Wikipedia schakelt multicultureel ook gelijk aan het later ingevoerde begrip multiculturalisme. Helaas is Wikipedia een onbetrouwbare bron , in tegenstelling tot de redactie van de Van Dale. Deze neemt een woord pas op wanneer het ongeveer drie jaar is ingeburgerd in schriftelijke teksten die voor brede kring bedoeld zijn! Maar Wikipedia fungeert ondanks haar onbetrouwbaarheid als opinieleader, vrees ik.
2000 verscheen het essay “Het multiculturele drama” van Paul Scheffer. Het ging over de schaduwzijden van de multiculturele maatschappij, maar in de maatschappelijke discussie
leken velen op te pikken, dat de multiculturele maatschappij een drama zou zijn. Deze verwarring heeft lang geduurd.
2000 Paul Scheffer verketterde de “multiculti’s. Hij vond ons niet realistisch.
Het begrip dat voor de meeste verwarring heeft gezorgd, is multiculturalisme.
2005 Multiculturalisme volgens de Dikke Van Dale: Multiculturalisme en het (oorspronkelijk descriptieve, MB ) multiculturaliteit
worden gelijk gesteld, als “een maatschappelijke en politieke ideologie waarbij men uitgaat van verschillende culturele gemeenschappen binnen een bepaald afgebakend bestuurlijk gebied”. Wat deze ideologie inhoudt, wordt niet duidelijk.
Een multiculturalist (altijd in de hij- of zij- meervoudsvorm?) verdedigt het multiculturalisme.
Multiculturalisme volgens Wikipedia: “Een maatschappelijk en politiek standpunt,
dat gelijke rechten voor verschillende culturele, etnische en godsdienstige gemeenschappen voorstaat binnen een bepaald afgebakend en bestuurlijk gebied.”
Een ideologie, of een standpunt voor erkenning van gelijke rechten. In veel stukken die circuleren, gaat het om “gelijkheid van culturen”. Het lijkt vaak om culturen als gescheiden
gemeenschappen te gaan.
De vraag blijft: Wie hebben tussen 2000-2004 het normatieve begrip multiculturalisme in Nederland ingevoerd; inclusief de dwingende gelijkheidsnorm? Volgens Willem Schinkel is het met terugwerkende kracht ingeburgerd.
Er is (wereldwijd) geen eenduidige definitie van het begrip. Het stond in het 19e eeuwse Oostenrijk-Hongarije voor het geven van rechten aan inheemse minderheden, in de hoop
zo het streven naar zelfbeschikking onder deze groepen te beperken. In Australië formuleerde
men het zeer voorzichtig.
Filosoof Rob Wijnberg stelt, dat de laatste tien jaar in Nederland de eis om je aan te passen, heel normaal gevonden wordt. En het multiculturalisme daarmee ook officiëel geen stroming meer is in de politiek.
Het multiculturalisme met gescheiden culturen en een absolute gelijkheidsverplichting is in mijn ogen een caricatuur.
Het is een klassieke retorische truc om het vijandige standpunt belachelijk te maken, door er eerst een caricatuur van te maken en dan die caricatuur aan te vallen.
Het multiculturalisme is terugkijkend vanaf 2012 evenals multicultureel een ‘containerbegrip’
geworden en beide worden vaak door tegenstanders gebruikt. De verplichting tot gelijkheid kan leiden tot parallelle, gescheiden gemeenschappen.(Ook wel te zien als ghetto’s)
Vanuit rechts Amerika kwam deze triomfantelijke reactie, die ook de interpretatie van paralelle gescheiden gemeenschappen bevat:
‘The Netherlands , where six per cent of the population is now Muslim, is scrapping multiculturalism:
The Dutch government says it will abandon the long-standing model of multiculturalism that has encouraged Muslim immigrants to create a parallel society within the Netherlands ‘.
Ook de zeer rechtse website ‘Artikel 7’ kant zich tegen het construct van multiculturalisme: “Multiculturalistische klapstuk, als zouden alle culturen gelijk zijn, en gelijk behandeld moeten worden, omdat culturele normen en waarden van de ene cultuur niet superieur mogen heten aan die van de andere, vormt dan ook een droevig hoogtepunt van utopisch wondergeloof”.
2007 augustus: Op het journaal was dat Amsterdam de meest multiculturele stad van de wereld was. Wie had daar aandacht voor? Ondergetekende nam het initiatief om een ontmoeting voor te bereiden van mensen van alle 178 nationaliteiten om dit historische feit te vieren; “Wereldburgers van Amsterdam”.
2007 oktober: Bij het verschijnen van het boek “Het land van aankomst”van Scheffer was er een saus van vijandschap ten opzichte van multiculturalisme. Hij bepleitte een “wij-gevoel”
in ons land.
2011 distantiëerden Cameron en Sarkozy zich van multiculturalisme. De Britse en Franse waarden zouden meer door iedereen gedeeld moeten worden. Minister Donner verklaarde de multiculturele samenleving mislukt en vond dat aan gemeenschappelijke kernwaarden moest worden vastgehouden.
Waar in de bovenlaag in de maatschappij dus verzet tegen ‘multiculturalisme’
een volgens mij zelf gecreëerde vijand, gemeengoed is geworden,
heerst onder de bevolkingen in met name Engeland en Nederland (Frankrijk) veel xenofobie (vreemdelingenhaat).
2005 werd de PVV opgericht, die zich kant tegen de multiculturele samenleving
en de multiculturele elite (ook een construct, een van buitenaf bedacht etiket, net als multiculturalisme, MB).
Uit die hoek en ook Generaal P. Pardon komt het begrip multicul. Waarbij de
laatste lettergreep voor mij het enige begrijpelijke is. Want wat wordt bedoeld met
multicultureel? Alles wat enigszins een cultureel tintje heeft, inclusief de Nederlandse cultuur? De miljoen culturele elementen van onze samenleving? Weer zo’n voorbeeld van onzorgvuldig taalgebruik.
De oplossing zie ik in genuanceerder spreken -zeker geen vage kreten-,
en xenofobie en demagogie herkennen en benoemen.
In plaats van één woord, het woord multicultureel, hebben we een miljoen
culturele elementen. Het verspreiden van (vreemdelingen) haat beschadigt niet alleen de imigranten, het maakt het ook de tolerante Nederlandse samenleving stuk.
Ten aanzien van Wilders betracht ik zelfcensuur.
Een uitzondering maak ik voor het feit dat hij tegenstanders “verdierlijkt”(als een dier voorstelt) en hij zijn publiek demagogisch op die dieren wil laten neerkijken.
Ik heb bewondering voor Nilgun Yerli, die Wilders in 2009 tegemoet trad met liefde en bloemen. Hij ontliep echter de geste.
Ik ben voor een samenleving met de huidige veelheid aan culturen, waarin men elkaar niet mag schaden. En een open mind voor de medemens, uit welke cultuur deze ook komt.
Marjan Borsjes - 01/07/2012 14:40
☼ Is multicultureel erfgoed dan aan de orde geweest? Musea en een enkele locale situatie
uitgezonderd.
☼ Ontkent hij dat er spraakverwarring is over de multiculturele samenleving?(Het is er wel degelijk o.a. tussen representanten van de bovenlaag in de maatschappij en mensen op straat)
☼ Hebben Europese leiders hun statement over mislukking van de multiculturele
samenleving onderbouwd? (Merkel een klein beetje)
☼ Is er dan een eenduidige definitie van multiculturele samenleving?( Multiculturalisme voldoet niet, o.a. vanwege het gelijkheidspostulaat)
☼ Wat is er eigenlijk TEGEN de definitie van de Dikke Van Dale, en mijn uitwerking daarvan?
☼ Is het achterhaald om immigranten hun visie op Nederland en de Nederlanders te vragen?
En wat betreft domheid/intelligentie: Wie het laatst lacht lacht het best
Rudi Dierick - 27/06/2012 13:32
Het aantal en de omvang van de onzin van haar argumeten zijn teveel om punt voor punt op te reageren.
Voor wie wil, zie even onder 'Oslam en democratie' op mijn weblog, http://rudidierick.wordpress.com
Aan Ewoud: wat doet zo'n verpletterend oppervlakkige en domme bijdrage hier op dit forum?
