Meisjesbesnijdenis: wie bepaalt wat ‘de sharia’ voorschrijft, dus wat islamitisch is?
In opinie op 25-02-2014 | 15:08
tekst: Jan Michiel Otto
Afgelopen zaterdag (22 februari 2014) verkondigde Trouw-bijlage Letter & Geest op de cover: ‘Ja, meisjes besnijden is islamitisch. Sharia-specialist doorbreekt het taboe’. In het betreffende essay draagt Maurice Blessing argumenten aan voor de stelling dat de sharia meisjesbesnijdenis voorschrijft. Maar is zo’n argumentatie wel houdbaar?
Is er een gezamenlijke stem waarvan men in redelijkheid kan zeggen dat die namens de Islam spreekt, en ‘de sharia’ vertegenwoordigt? Ook Blessing komt dan al snel uit bij de mening van gezaghebbende moslimgeleerden. Nu wil het geval dat in november 2006 vooraanstaande islamgeleerden uit de hele wereld bijeen kwamen in de prominente Al Azhar universiteit in Cairo, en daar een algemeen verbod op vrouwenbesnijdenis uitvaardigden. Professor Ali Guma, de Grootmoefti van Egypt, verklaarde bij die gelegenheid waarom: Vrouwenbesnijdenis berokkent lichamelijke en psychologische ‘schade’ (darar), en is daarmee in strijd met een van de beginselen van de sharia, dat ‘darar’ en het accepteren daarvan verbiedt. In 2008 werd in Egypte deze verwerpelijke praktijk die er vanouds veel voorkomt, bij de wet strafbaar verklaard. De Egyptische wetgeving is formeel gebaseerd op de sharia (grondwet art. 2). Men kan hieruit afleiden dat de in Egypte dominante uitleg van de sharia meisjebesnijdenis verbiedt. Daar lijkt enige consistentie in te zitten. In juni 2013 sprak bovendien directeur Mohamed Khedr van Egypte’s Dar el Ifta, een orgaan van de Al-Azhar dat fatwa’s uitvaardigt, zich uit tegen vrouwenbesnijdenis, een praktijk die, zo zei hij, eerder maatschappelijk is ingeworteld dan religieus.
In het geheel islamitische buurland Libië komt de praktijk volgens de beschikbare informatie niet voor onder de eigen bevolking, die wel bekend staat als lslamitisch, vroom, en conservatief. Daar beschouwt men het als een praktijk van Egyptenaren en enkele in het Zuiden van Libie levende stammen die uit West-Afrika afkomstig zijn.
Hieruit blijkt wel dat het niet houdbaar is een algemeen en eenduidig causaal verband tussen islam (sharia) en meisjesbesnijdenis te stipuleren. Dat neemt niet weg dat bepaalde voorstanders van deze onzalige praktijk niet alleen hun lokale tradities maar ook de Islam aanroepen om hun standpunt te rechtvaardigen. De wereldgodsdiensten en hun heilige geschriften bieden nu eenmaal een groot aantal beginselen, argumenten, en voorschriften, waaruit van alles valt te putten. Zodat in elke situatie de vraag steeds weer opnieuw gesteld moet worden: wie meent hier te kunnen bepalen wat de goddelijke sharia voorschrijft, en hoeveel gezag heeft dit in de ogen van A, B, C, D, enz.. De meningen hierover zijn in de Moslimwereld sterk verdeeld, ook als het gaat om meisjesbesnijdenis. Aan de invloedrijke TV-prediker Yusuf al-Qaradawi worden zelfs twee verschillende standpunten toegeschreven. In het ene zou hij expliciet hebben verklaard dat het geen twijfel lijdt dat de vier bronnen van de sharia (Koran, Soenna, Consensus, en Analogie) geen bewijs bevatten dat besnijdenis zou zijn voorgeschreven of zelfs aanbevolen. In het andere geval zou hij, volgens de conservatieve Amerikaanse website The Commentator waarop mw Machteld Zee mij wees, hebben gezegd: ‘ieder die denkt dat besnijdenis de beste manier is om haar dochters te beschermen, moet dat doen.’
Wie serieus wenst de praktijk van meisjesbesnijdenis in landen als Egypte te helpen beëindigen, zou er in dit geval beter aan doen zich achter de bovengenoemde Al Azhar-uitleg te scharen dan achter de covertekst van Trouw: ‘Ja, meisjes besnijden is islamitisch’- dat laatste klinkt als een fatwa die leed veroorzaakt.
Deze tekst verscheen eerder op het Leiden Islam Blog, een initiatief van het Leids Universitair Centrum voor de studie van Islam en Samenleving (LUCIS)
Meer over besnijdenis op dit blog hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen
Meer over besnijdenis, islam, islamdebat, jan michiel otto, maurice blessing, sharia, vrouwenbesnijdenis.
