Meer rekenschap geven van de ‘morele Leitkultur’?
In opinie door Dick Mantel op 01-09-2014 | 20:40
Door: Dick Mantel
Integratie is nog steeds een hot item. Ook in de column in de Volkskrant van 25 augustus 2014 geschreven door René Cuperus, cultuurhistoricus en wetenschappelijk medewerker van de Wiardi Beckman Stichting, speelt de integratie weer een belangrijke rol. Hij komt ook met het begrip ‘morele Leitkultur’. Een benaming die, mij althans, al bijna de zin ontneemt erover te discussiëren.
Cuperus schrijft in zijn column: ‘De integratie zal ermee gediend zijn als moslim-migranten zich meer rekenschap geven van de morele Leitkultur van naoorlogs Europa’.
De morele Leitkultur van Europa en Nederland ontstond, aldus Cuperus, na de oorlog. Wat hield hij in? ‘Nooit meer oorlog; nooit meer Auschwitz; nooit meer racisme en discriminatie’. Uiteraard is geen zinnig persoon tegen deze doelstellingen.
Een groot deel van het betoog van Cuperus wordt gevuld met een stuk over de ontslagen ambtenaar van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Vanwege een tweet waarin ze ISIS als een ‘zionistisch complot’ voorstelde. Ook hier komt de integratie weer naar voren. De betrokken ambtenaar heeft, volgens Cuperus, geen weet van de morele Leitkultur van Nederland en Europa. ‘Laat staan dat ze daarin geïntegreerd is geraakt’.
Met nadruk: ik wil de inhoud van de uitspraak van de betreffende ambtenaar niet beoordelen of verdedigen. De ambtenaar uitte haar mening en als haar uitspraak volgens de wet strafbaar is, dan moet de straf volgen. Het gaat mij erom dat dit het zoveelste voorbeeld is dat (vermeend) onjuist gedrag gekoppeld wordt aan niet geïntegreerd zijn. Een manier van beoordelen die alleen toegepast wordt op nieuwkomers, preciezer gezegd op personen die het moslimgeloof aanhangen (ik weet trouwens niet of de betrokken ambtenaar moslim is). Als Wilders een anti-islam opmerking maakt, een opmerking die soms een hele bevolkingsgroep kwetst, zal niemand opperen dat hij niet goed geïntegreerd is.
Onze zogenaamde morele Leitkultur: ‘nooit meer oorlog, nooit meer Auschwitz, nooit meer racisme en discriminatie’. Nogmaals daar is iedereen voor, alleen heel graag een andere term. Maar het klinkt wel erg tegenstrijdig als juist de groep die het meest gediscrimineerd wordt, de moslim-migranten, opgeroepen wordt zich van die morele Leitkultur meer rekenschap te geven.
Als nieuwkomers (in onze ogen) tekort schieten, wordt dat toegeschreven aan een gebrek aan integratie, aan ‘niet zijn zoals wij’. Deze manier van redeneren maakt onderdeel uit van de fase van ‘culturisme’ (ook wel culturalisme genoemd) waarin we verkeren. Kenmerkend bij culturisme is dat ‘cultuur’ centraal gesteld wordt als doorslaggevende oorzaak van problemen als achterstand en criminaliteit. ‘Cultuur’ wordt gezien als ultieme verklarende factor bij gebrek aan integratie. De ‘cultuur’ van nieuwkomers is problematisch en past niet bij de ‘dominante cultuur’. Hierbij wordt uitgegaan van een verouderd essentialistisch cultuurbegrip (cultuur is onveranderlijk, vaststaand en alles bepalend). Uiteraard is, in deze gedachtegang, het geloof van nieuwkomers van groot belang voor hun ‘cultuur’.
Het wordt de hoogste tijd dat we weer met verschillen leren omgaan. Er zijn perioden geweest dat we daar beter in waren. Het wordt de hoogste tijd dat we aan het begrip integratie niet meer de betekenis van gedwongen assimilatie geven. Het wordt de hoogste tijd dat afwijkend en in onze ogen afkeurenswaardig gedrag niet aan ‘gebrek aan geïntegreerd zijn’ wordt toegeschreven. Het wordt de hoogste tijd dat we het culturisme weer afzweren. Culturisme leidt tot het aanspreken van groepen op ‘hun cultuur’, tot het aanspreken van individuen op de ‘cultuur van hun groep’, tot het buitensluiten van groepen, tot precies het tegengestelde van wat we willen bereiken en wat we aangeven met de langzamerhand beladen term ‘integratie’.
Hoopvol is dat het kunnen omgaan met verschillen ons niet vreemd is. In de periode 1600-1800 kwamen in de toenmalige republiek twee van de drie mannen in de werkzame periode van hun leven uit het buitenland (zie Komen en gaan. Immigratie en emigratie in Nederland vanaf 1550 van Obdeijn en Schrover). In de periode tussen de twee wereldoorlogen was de tegenstelling plattelander/stedeling levensgroot. En in de periode van de verzuiling was er, ondanks felle tegenstellingen aan de basis, sprake van een werkzame samenwerking aan de top. We zullen onze bekwaamheid in het omgaan met pluriformiteit weer moeten tonen. In het omgaan met de diversiteit die duidelijk een feit is. In de grote steden is al geen sprake meer van een meerderheid. We zullen ons weer gelukkig moeten prijzen met een democratie die uitgaat van gelijke rechten en plichten voor iedereen en die de rechten van minderheden waarborgt.
Dick Mantel is gepensioneerd wiskundeleraar. Meer van Dick Mantel op dit weblog: hier.
En meer over integratie: hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen
Meer over assimilatie, culturalisme, cultuur, dick mantel, emigratie, immigratie, integratie, leitkultur, rené cuperus.
