'Marokkaan’ is geen neutrale term, maar een stigma
In opinie door Leo Lucassen op 28-03-2014 | 12:42
Als de politiek werkelijk begaan is met het lot van Nederlanders die de pech hebben dat hun ouders laaggeschoold zijn en zich op het verkeerde moment in Nederland hebben gevestigd, dan moeten ze onmiddellijk ophouden hen gevangen te houden in een etnische kooi. Dat betoogt Leo Lucassen.
In de storm van verontwaardiging die opstak na de zoveelste provocatie van Geert Wilders, trof mij afgelopen zaterdag een scherpzinnige column van Ebru Umar op de site van NRC Handelsblad. In plaats van aan te sluiten in de rij van op zich begrijpelijke, maar ook gemakkelijke uitingen van morele verontwaardiging, stelde Umar vast dat het staaltje volksmennerij van Wilders ‘het beste was wat Nederlanders, nieuwe èn gewortelde, ooit is overkomen’.
Door zich zo expliciet op alle Marokkanen te richten, aldus Umar, wordt namelijk een heel ander, en eigenlijk structureler, probleem zichtbaar, namelijk dat iedereen, Geert Wilders, maar ook Mark Rutte en Diederik Samson, ja u en ik, het eigenlijk volstrekt normaal vinden om zo’n 200.000 in Nederland geboren burgers (1,2% van de bevolking) stelselmatig als ‘Marokkaan’ of ‘allochtoon’ te bestempelen en hen zo – goedbedoeld of niet – apart te zetten.
Het zijn in feite voorwaardelijk toegelaten burgers, die volgens Lodewijk Asscher moeten bewijzen dat ze er echt bij (willen) horen. Zo eiste hij een jaar geleden dat ‘allochtonen’ een participatiecontract moesten ondertekenen. Vooral de normen en waarden van veel Marokkanen zouden niet deugen. Ze doen niet genoeg mee en houden hun kinderen niet op het rechte pad. Pas als zij ‘onze’ kernwaarden verinnerlijken, horen ze er echt bij.
Wel beschouwd wijken Wilders en de PVV veel minder af van de communis opinio dan vaak wordt verondersteld. Het is dan ook gratuit en hypocriet om nu ineens moord en brand te schreeuwen. Wilders zaait immers al jaren haat tegen Moslims en Marokkanen, maar ook de PvdA en de VVD doen volop mee met het ‘verbijzonderen’ van een deel van de Nederlandse bevolking.
Het meest gehoorde argument om de nakomelingen van een halve eeuw geleden in Marokko geworven gastarbeiders met de herkomst van hun ouders te blijven achtervolgen, is dat er wel degelijk problemen zijn en dat die benoemd moeten kunnen worden. Het is toch zo dat deze ‘Marokkanen’ veel crimineler zijn dan Nederlanders, dat de werkloosheid onder hen veel hoger is en dat ze weinig ophebben met homo’s en gelijke rechten voor mannen en vrouwen?
Het antwoord op die vragen is inderdaad: ja, dat is zo. Maar hoewel het bepaald niet de enige werkloze, criminele of homofobe Nederlanders zijn, spitst de discussie over criminaliteit zich voortdurend toe op deze groep. De legitimatie is dat zij door hun etniciteit, geloof of ‘cultuur’ anders zijn en niet kunnen of willen integreren. De oplossing van Asscher (gedwongen integreren) of Wilders (‘minder Marokkanen’) moge dan verschillen, de onderliggende analyse is vrijwel identiek.
Beiden vergeten gemakshalve dat het voortdurend meten van de criminaliteit en werkloosheid van Marokkanen de integratie alleen maar bemoeilijkt.
Het is volstrekt logisch dat ‘Marokkanen’ het in de statistieken voortdurend van ‘Nederlanders’ verliezen. Gastarbeiders uit Marokko (en Turkije) werden namelijk uitdrukkelijk geselecteerd op hun laag geschooldheid (bedrijven hadden het liefst analfabeten). En toen de gezinshereniging vervolgens samenviel met de langste naoorlogse recessie die zich tot in de jaren negentig voortsleepte, kon iedereen op zijn vingers natellen dat deze groep het moeilijk zou gaan krijgen. Een slechter uitgangspunt voor een integratieproces valt niet te verzinnen.
Voor een realistische inschatting van wat we kunnen verwachten, hebben we weinig aan de statistieken over de positie van de tweede generatie ‘Marokkanen’, zoals geproduceerd door het CBS. In plaats daarvan zou je kinderen van Marokkaanse immigranten moeten vergelijken met Nederlanders die omstreeks 1975 in dezelfde sociaaleconomische laag verkeerden (een deel van de PVV stemmers). Bij gebrek daaraan worden ‘Marokkanen’ (en ‘allochtonen’ in het algemeen) door beleidsmakers en politici gedwongen de wedkamp aan te gaan met alle Nederlanders en je hoeft bepaald geen helderziende te zijn om die uitslag te voorspellen.
Als de politiek werkelijk begaan is met het lot van Nederlanders die de pech hebben dat hun ouders laaggeschoold zijn en zich op het verkeerde moment in Nederland hebben gevestigd, dan moeten ze onmiddellijk ophouden hen gevangen te houden in een etnische kooi.
Want het succes van integratie wordt niet alleen bepaald door de maatschappelijke positie van migranten en hun nageslacht, maar ook door de mate van wederzijdse identificatie. Het feit dat de overgrote meerderheid van de Nederlanders 1 procent van de hier geboren staatsburgers stelselmatig aanduidt als ‘Marokkanen’, toont aan dat we op dat punt nog een hele weg te gaan hebben.
Bovendien laat onderzoek naar discriminatie op de arbeidsmarkt overduidelijk zien dat die zorgvuldig in stand gehouden mentale apartheid de kansen op maatschappelijk succes in de weg staat. ‘Marokkaan’ is namelijk geen neutrale term, zoals de retorische vraag van Wilders maar weer eens aantoonde, maar een stigma, vergelijkbaar met de term ‘Joden’ voor de oorlog.
Als politici zoals Asscher en Rutte zich willen distantiëren van de hetze die Wilders en de PVV al jaren voeren tegen migranten en hun nakomelingen, dan moeten ze het woord Marokkanen reserveren voor de inwoners van een Noord-Afrikaans land en in Nederland geboren burgers gelijk behandelen, zoals onze grondwet overigens ook voorschrijft. Dus wat betreft de ‘minder, minder’ scanderende PVV’ers: I couldn’t agree more.
Leo Lucassen is hoogleraar Sociale Geschiedenis, en verbonden aan het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden. Een ingekorte versie van dit stuk is eerder verschenen in Trouw. Meer van Leo Lucassen op dit blog hier.
Lees ook artikelen over het gebruik van de term 'allochtoon'
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over leo lucassen, marokkanen, pvv, wilders.
