Kabinet en kamer willen harde maatregelen tegen Islamitische Universiteit
In opinie door Roemer van Oordt op 02-07-2015 | 20:24
Door: Roemer van Oordt
Een meerderheid in de Tweede Kamer wil de officiële erkenning van de hbo-opleidingen aan de Islamitische Universiteit in Rotterdam (IUR) intrekken. Een motie van VVD en SP - waar vandaag over werd gestemd - kan op de steun rekenen van CDA en PVV.
Van aanvang af is deze islamitische onderwijsinstelling vaak en doorgaans negatief in het nieuws. De zaak escaleerde vanaf 2013, toen rector Ahmet Akgündüz begon met een forse serie ferme uitspraken, onder meer over religieus en politiek andersdenkenden. Een overzicht.
Islamitische Universiteit Rotterdam
De IUR werd in 1997 opgericht door Nederlandse moslims. Sinds 2003 heeft deze onderwijsinstelling een vestiging in Rotterdam. Het instituut, met ongeveer 200 leerlingen, is - anders dan vaak wordt beweerd - geen onderdeel van het Turkse Directoraat voor godsdienstzaken (Diyanet). Het College van Bestuur en de Raad van Toezicht worden wel bemand door Turken en Turkse Nederlanders.
De IUR verzorgt twee geaccrediteerde hbo-opleidingen: de Master Islamitische Geestelijke Verzorging (per 2011) en de Bachelor Islamitische Theologie (per 2013). De opleidingen worden niet erkend als universitair en de IUR is geen lid van de Vereniging van Universiteiten. Naast de geaccrediteerde opleidingen biedt de IUR een scala van cursussen aan, variërend van Arabisch tot Koran-recitatie en van Ebru (‘papiermarmeren’) tot Ney (rietfluit).
Al sinds de oprichting is er veel te doen over de IUR. Er volgde een snelle afsplitsing, de Islamitische Universiteit Europa (IUE), omdat er volgens de trekkers van dit nieuwe initaitief problemen zouden zijn op organisatorisch gebied (te veel invloed uit Turkije) en er getwijfeld werd aan het wetenschappelijke niveau. De IUR werd de jaren daarna in het politieke debat en in de media over islamitisch onderwijs als negatief voorbeeld aangehaald: ‘werkt segregatie in de hand want is niet gericht op de Nederlandse samenleving’. Toch kreeg de ‘universiteit’ in 2011 en 2013 accreditatie voor twee hbo-opleidingen van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO).
Commotie over uitspraken
De commotie liep later in 2013 torenhoog op door een aantal uitspraken van de rector van het instituut, Ahmet Akgündüz. Zo schreef hij op zijn website dat er geen dialoog mogelijk is tussen soennitische moslims en andersdenkenden. Ook verklaarde hij zich publiekelijk tegenstander van culturele interactie tussen soennitische moslims met alevieten en stelde dat alevieten in Turkije geen gelijke rechten zouden moeten hebben als soennieten. Hij gaf op uitnodiging van de toenmalige Turkse premier Erdogan in 2013 een toespraak waarin hij Alevieten beledigde.
Tijdens de opstanden in het Gezi-park zette hij demonstranten weg als 'goddelozen', 'moskeevijandige architecten' en 'aanhangers van Assad die moslims doden'. Ook zou hij steniging hebben aangeduid als ‘een van de voorgeschreven straffen binnen de islam’. Zijn uitlatingen leidden tot vragen in het Turkse parlement en tot woedende reacties en aangifte van HAK-DER, de koepel van Alevitische organisaties in Nederland. Het Openbaar Ministerie besloot echter niet tot vervolging over de gaan omdat de uitlatingen zouden vallen onder de vrijheid van meningsuiting.
Als reactie op alle commotie distantieerde het College van Bestuur zich niet van de uitspraken van de rector, maar juist van de aantijgingen. In een persbericht worden de uitspraken in een ‘wetenschappelijke context’ geplaatst, waardoor er een aantal inderdaad iets aan scherpte verliest. De kern van het vertoog blijft echter op z’n zachts gezegd weinig verzoenend richting andersdenkenden.
De rector ging vrolijk verder. In de aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen in mei 2014, riep Akgunduz op om niet op Nederlands-Turkse 'landverraders' te stemmen. Zijn oproep om CDA te stemmen werd door Turks-Nederlandse politici binnen die partij niet gewaardeerd. Akgunduz' opmerkingen zouden polariserend werken en Turkse politieke problemen naar Nederland transporteren. Naar aanleiding van de uitspraken werd de IUR in januari 2015 onder verscherpt toezicht van de onderwijsinspectie geplaatst.
Als klap op de vuurpijl voerde de rector in aanloop tot de parlementsverkiezingen van juni 2015 campagne tegen de linkse, van oorsprong Koerdische HDP. Een stem op HDP is een stem op 'homoseksuelen, Armeniërs, terroristen, vijanden van de islam en anti-Turkse media uit Europa en Amerika', schreef hij op zijn Facebookpagina. Mensen die niet op president Erdogan stemmen noemde hij ‘domme moslims’.
Private, niet-bekostigde instelling
De eerste uitlatingen leidden direct tot dreigende taal vanuit het kabinet. Minister Asscher (Integratie) gaf aan dat hij de accreditatie van de IUR wilde intrekken. Maar hij sprak voor zijn beurt. Jet Bussemaker van Onderwijs zei dat haar vertrouwen in het bestuur weliswaar was beschaamd, maar haar juridische mogelijkheden om in te grijpen beperkt zijn omdat het om een niet-bekostigde instelling gaat. Wel vroeg ze de inspectie de universiteit zeker twee keer te bezoeken om te kijken ‘hoe het er gaat’. De inspectie gaf om zijn beurt te kennen een ’constructief gesprek' gevoerd te hebben met de Raad van Toezicht van de IUR, maar consequenties voor de rector heeft dat niet gehad.
Na zijn laatste uitspraken heeft de minister aangegeven geen vertrouwen meer in Ahmet Akgündüz te hebben. Bussemaker heeft de Raad van Toezicht gevraagd de rector weg te sturen, zonder resultaat. Ook is er nooit afstand gedaan van de uitspraken van Akgündüz door de (andere) leden van het College van Bestuur. Dat geeft voor veel Kamerleden extra voeding aan de twijfels die er toch al zijn over de kwaliteit van het onderwijs. Pieter Duisenberg (VVD) zei daarover in het NRC Handelsblad van gisteren:
“Een instelling die jonge studenten opleidt, moet besef hebben van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als een rector dit soort uitspraken doet en het bestuur daar geen afstand van neemt, zegt dat iets over de kwaliteit van het onderwijs. Het is onbestaanbaar dat deze school met deze rector een goedkeuringszegel van de overheid draagt.”
NVAO en nieuwe wet
De NVAO doet ondertussen al onderzoek naar de kwaliteit van de opleidingen aan de IUR. Daarin wordt vooral gekeken naar de manier waarop de visie van de universiteit op ''burgerschap en sociale integratie in de praktijk van het onderwijs gestalte krijgt''. Bussemaker denkt dat de NVAO halverwege juli met de onderzoeksresultaten komt.
De voorvallen bij de IUR zijn voor de regering aanleiding met een wetsvoorstel te komen om ook particuliere, dus niet-bekostigde instellingen (voor hoger onderwijs) te kunnen aanpakken als deze niet voldoende aandacht schenken aan het respect voor de basiswaarden van de democratische rechtsstaat en aan het bijbrengen van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef aan studenten. Wanneer dat voorstel naar de Kamer gaat is niet bekend, maar waarschijnlijk op korte termijn.
Deze combinatie van maatregelen moet als het aan het kabinet en de meerderheid van de Tweede Kamer ligt, leiden tot het intrekken van de accreditatie en daarmee feitelijk tot einde oefening van de IUR. Want zonder erkende opleidingen, weinig deelnemers én dus ook geen inkomsten. Als het zover komt zullen de 200 studenten elders hun onderwijs moeten voortzetten, bijvoorbeeld bij de IUE - ook gevestigd in Rotterdam.
Of het zover komt is maar zeer de vraag. Vrijheden van meningsuiting, onderwijs en godsdienst behoren tot de kernwaarden van onze samenleving. Dat bleek in deze zaak al eerder. Die rechten worden nu feitelijk afgezet tegen de moeilijk meetbare mate waarin de IUR in haar onderwijsprogramma werk maakt van burgerschapsvorming en sociale integratie en (het bestuur) aandacht besteed aan de basiswaarden van de democratische rechtsstaat en het bijbrengen van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef. Alleen als de kwaliteit aantoonbaar onder de maat is kan de accreditatie worden ingetrokken. Hoe dan ook, geen eenvoudige klus, die blijkbaar toch al over twee weken geklaard is.
Update:
Inmiddels heeft de IUR laten weten dat zij de in opspraak geraakte rector voorlopig laat zitten, hoewel minister Bussemaker het vertrouwen in hem opgezegd heeft. Wel zal hij om 'maatschappelijke commotie te voorkomen' zijn Facebookpagina sluiten, meldt de universiteit.
Roemer van Oordt is redacteur van Republiek Allochtonië. Hij volgt de ontwikkelingen rondom de institutionalisering van de islam al jaren van dichtbij. Meer van Roemer op dit weblog: hier
Meer over de IUR: hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over accreditatie, ahmet akgunduz, alevieten, burgerschap, democratische rechtsstaat, hak-der, islamitische universiteit europa, islamitische universiteit rotterdam, jet bussemaker, lodewijk asscher, onderwijs, roemer van oordt, sociale integratie, soenieten.
Reacties
John Dubbelboer - 09/07/2015 00:09
Turkije is ook unfair maar dan als emigratieland. Het weigert immers zijn immigranten los te laten. Een belangrijke rol hierbij speelt Diyanet. Een Turkse versie van het soenisme wordt vanuit Turkije "zuiver" en levend gehouden. In onze kosmopolitische wereld is dit onvervalste staaltje van imperialisme onwenselijk. We erkennen heus wel dat deze gang van zaken een effectieve dam vormt tegen de vloedgolf van het salafisme maar het Nederlandse belang is uiteindelijk in meer gelegen dan alleen maar de dreiging van het salafisme.
Ernstig probleem dus maar de meesten zwijgen en "kijken weg".
En nu is er die rector met uitspraken over homo's, nog niet half zo aanstootgevend als die van een docent aan de VU over boerka's.
En opeens gaat Nederland los. Bussemakers en sommige kamerleden lijken door het lint te gaan. Er is weer vaste grond onder de voeten. Het gaat weer over uitspraken en gelukkig niet over moeilijke structuren. Het gaat bovendien over homo's, naast Joden onze meest gekoesterde bevolkingsgroep. Gepeperde uitspraken en daarop volgende aangiftes bij het OM gaan in Nederland door voor politiek debat. De rector is een gretige leerling van deze Nederlandse stijl die teruggaat tot Wilders.
Maar de Turken kunnen rustig en beheerst het spel spelen. Het verband tussen pittige uitspraken van een rector en de kwaliteit van het onderwijs valt toch niet te leggen, ook al valt het woordje "onbestaanbaar". En kwam de NVAO niet in 2013 tot het oordeel "voldoende"?
De Nederlandse hysterie zal struikelen over een Westerse kernwaarde, de vrijheid van meningsuiting. Zodra met accreditatieverlies wordt geprobeerd deze universiteit de mond te snoeren, is er reuring. Een meesterzet van onze overheid zou het zijn om een shiitische en een alevitische universiteit te gaan bekostigen.
Je zou nog kunnen beweren dat eigenlijk zo'n koppeling van godsdienst en universiteit onzinnig is.
Maar helaas, we hebben zelf de VU. Daar wordt ook een godsdienst gekoppeld aan de universiteit. En verdomd zeg, dat is weer zo'n godsdienst uit het Midden Oosten.
