“Je moet met je poten van iemand anders afblijven, ongeacht wat er in je religieuze teksten staat.”
In opinie door Ewoud Butter op 21-06-2016 | 07:23
“De discussie gaat te veel over de islam. De politiek gaat namelijk niet over de invulling van een religie. Dat moeten gelovigen zelf weten.(..) Politici moeten de grondwet en universele mensenrechten veel nadrukkelijker als uitgangspunt nemen. En dan is er zeker voor LHBTQI+, maar ook voor vrouwen nog een wereld te winnen. Dat geldt voor Nederland en helemaal voor Turkije.”
Dat zegt Nevin Özütok , GroenLinks bestuurder in Amsterdam-Oost, in een vraaggesprek met Ewoud Butter. In 2012 kreeg ze veel kritiek en bedreigingen toen ze samen met Fatma Koser Kaya (D66) plaats nam op de Turkse boot tijdens de Gay Pride in Amsterdam. Nu gaat ze samen met een delegatie van GroenLinks naar de Gay Pride in Istanbul.
(LHBTQI= lesbische vrouwen, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders, queers en interseksen)
De Gay Pride in Istanbul groeide de afgelopen jaren uit tot de grootste in een islamitisch land, maar werd vorig jaar door de Turkse overheid verboden. De duizenden mensen die toen toch de straat op gingen, werden door de politie met waterkanonnen en traangas uit elkaar gejaagd. Afgelopen zondag werd opnieuw een demonstratie in het kader van de Gay Pride door de Turkse politie verhinderd met traangas en rubberen kogels. Ook de grote mars, die voor a.s. zondag in Istanbul staat gepland, is verboden.
Dat is voor Nevin Özütok geen reden om haar geplande bezoek aan de Gay Pride in Istanbul af te zeggen. Waarom niet?
De mars gaat misschien niet door, maar andere activiteiten in het kader van de Gay Pride zullen wel plaats vinden. Ik wil juist nu gaan, omdat ik vind dat we de Turkse LHBTQI+ gemeenschap moeten laten zien dat ze niet alleen staan. In moeilijke tijden is het belangrijk om er te zijn. Ik bewonder de mensen die ondanks de beperking van vrijheden doorgaan met hun strijd. Zij verdienen het om nu gesteund te worden.
Ben je bang?
Haha. Ik ben voor de duvel niet bang. Ik ga er niet heen om te provoceren, wel om mensen te ontmoeten. Ik ga bovendien niet alleen, we gaan met een delegatie.
Met welke boodschap?
In eerste instantie gaan we vooral om de mensen daar te ondersteunen. Het gaat om een belangrijk onderwerp: de elementaire vrijheid om te zijn wie je bent. Om degene lief te kunnen hebben die je lief wil hebben.
Ik maak me ernstig zorgen over de afname van vrijheden in Turkije. Je ziet daar de laatste jaren de ontwikkeling dat mensen die geloven steeds harder oordelen over mensen die niet geloven of over vrouwen die willen werken.
In hoeverre wordt die ontwikkeling door politici aangewakkerd?
Erdogan loopt hierbij voorop. Hij roept nu steeds vaker vrouwen op invulling te geven aan hun moederschap en is hij negatief over vrouwen die werken. Er is een enorme toename van geweld tegen vrouwen en homoseksuelen. Daar is in de pers amper aandacht voor. Wat ik ook zorgwekkend vind was dat een journaliste, Arzu Yildiz, die een kritisch stuk over Erdogan had geschreven, nu wordt vervolgd omdat ze een slechte moeder zou zijn. Dat is toch schandalig? Mensen die kritiek op Erdogan hebben worden steeds vaker ontslagen, zoals onlangs een vrouwelijke hoogleraar. Dat heeft een enorme impact op de vrijheid van meningsuiting en op de vrijheid om zelf te bepalen hoe je je leven wil inrichten. Ik wil ook dat die discussies in Turkije worden aangezwengeld.
Het bespreekbaar willen maken van deze onderwerpen zal door een deel van de Turken als een provocatie ervaren.
Dat zullen we dan wel zien, maar dat is geen reden om een stap terug te doen. Juist niet. Dat de Gay Pride tijdens de ramadan valt, vind ik ook niet relevant. In Turkije wonen niet alleen belijdende moslims. Je moet elkaar de ruimte geven, ook minderheden. Er zijn bovendien onder de Turkse LHBTQI+s ook genoeg belijdende moslims, die vasten, maar ook willen deelnemen aan de Pride.
Ben je zelf bang dat je wordt opgepakt?
Ik hoop het niet. Ik heb inhoudelijke kritiek op het beleid van Erdogan. Dat is makkelijk vanuit Amsterdam, maar ik wil de groepen daar ook steunen.
Daarom heb je in 2012 tijdens de Amsterdamse Gay Pride ook op de Turkse boot plaats genomen?
Ja, hier in Amsterdam subsidiëren we activiteiten die homoseksualiteit bespreekbaar moeten maken onder bijvoorbeeld moslims. Dat is prima, maar ik vind dat je als politicus ook moet laten zien waar je staat. Ik had het ook bij een donatie kunnen laten, maar dat vind ik te gemakkelijk. Dan had ik geen debat veroorzaakt, nu wel.
Was er wel een debat? Of bleef het vooral bij hatemails en bedreigingen?
Ik heb zeker kritiek gehad en kreeg ook te maken met hatemails en bedreigingen, ook op sociale media, maar daarnaast kreeg ik ook veel waardering. Uit de hele wereld kwamen positieve reacties.
Heb je aangifte gedaan?
Nee, daar heb ik toen bewust niet voor gekozen. Ik heb in die tijd veel steun gekregen van Tofik Dibi. Hij hielp me juist de positieve reacties via sociale media breed te verspreiden en op één of andere manier leken de negatieve uitingen daardoor af te nemen. Ik ben met sommige mensen die negatief waren het gesprek aangegaan en dat pakte vaak positief uit. Dan vroeg ik moeders bijvoorbeeld hoe ze zouden reageren wanneer hun zoon of dochter homoseksueel zou zijn. Dat leidde tot goede gesprekken.
Tofik Dibi heeft deze week zijn teleurstelling geuit over de activisten die wel actief zijn tegen racisme, zwarte piet of moslimhaat, maar die stil waren na Orlando.
Ja, hij heeft gelijk. Je moet nu activistisch en solidair zijn. Emancipatiebewegingen moeten elkaar meer steunen. Ik zie bijvoorbeeld mensen die zich terecht heel druk maken over moslimhaat, maar die stil zijn over homofobie. Dat kan ik niet volgen. Ik vind het prima wanneer moslims zich nu inspannen om in alle vrijheid hun religie te kunnen beleven, maar ik snap het niet wanneer ze dan tegelijkertijd andere minderheden in hun vrijheid beperken. Dat neigt naar een kwalijke vorm van uitsluiting.
Er zijn ook moslims die zelf LHBTQI+ zijn en er zijn ook moslims die zich wel uitspreken voor de rechten van homo’s.
Ja, natuurlijk. Ahmed Marcouch steekt bijvoorbeeld zijn nek uit. Dat waardeer ik echt. Ik ben het alleen niet altijd eens met zijn aanpak. Ik sprak hem vorige week nog toen bij Assadaaka een bijeenkomst over Orlando werd gehouden. Daar zei Marcouch dat hij ook naar islamitische bronnen wil verwijzen om homoacceptatie te bevorderen. Ik denk dat die aanpak niet werkt. Dan krijg je eindeloze theologische discussies waarin over en weer met Koranteksten wordt gesmeten en mensen elkaar gaan labelen als ‘goede moslim’ of ‘slechte moslim’. Daar hebben LHBTQI+ weinig aan.
Ik zou een veel krachtiger geluid willen horen. Je moet met je poten van iemand anders afblijven, ongeacht wat er in je religieuze teksten staat. Het gaat uiteindelijk om universele rechten van de mens. Je moet anderen de vrijheid geven hun eigen identiteit te ontwikkelen. Het gaat om individuele rechten. Het collectief dient dan een stapje terug te doen.
Dat is soms best lastig voor dat collectief.
Ja. Naar aanleiding van de Turkse boot verwees Tunahan Kuzu daar nog naar. Hij voerde toen namens de PvdA campagne bij moskeeën voor de verkiezingen van 2012. Hij belde me om te zeggen dat hij overal mijn naam hoorde. Mijn deelname aan de Turkse boot viel volgens hem slecht bij de achterban. Toen vroeg ik hem wat hij daarop dan antwoordde. “Je weet toch dat dit onderwerp gevoelig ligt bij de achterban?” vroeg hij. Toen zei ik: “Maar jij bent toch campagne aan het voeren voor de PvdA? En jouw partij denkt toch precies hetzelfde over de vrijheid van homoseksuelen als mijn partij GroenLinks?”
Het was misschien aardig van hem bedoeld, maar hij durfde kennelijk geen stelling te nemen.
Wat vind je van zijn partij, DENK?
Ik denk dat DENK de onvrede van een bepaalde, vooral conservatieve groep goed vertolkt. En ze hebben wat mij betreft absoluut een punt wanneer ze het meten met twee maten aan de orde stellen. Dat doen andere partijen niet. Toch betwijfel ik of hun achterban echt zo groot is en of ze ook daadwerkelijk gaan stemmen.
Door de wijze waarop ze met Turkse kwesties zijn omgegaan, hebben ze toch inmiddels erg de indruk gevestigd dat ze erg pro Erdogan zijn. Dat zal voor sommige Turks Nederlandse stemmers aantrekkelijk zijn, maar voor veel progressieve mensen of leden van minderheden uiteindelijk niet.
Hun politiek is vooral politiek voor de bühne. Dat doen ze handig. Maar net als de PVV zijn ze vooral populistisch aan het roepen. Ze vertolken een onvrede, maar ze komen amper met oplossingen en bereiken niets.
Het integratiedebat zit ook aardig op slot.
Dat klopt. Het is te gepolariseerd en we voeren de verkeerde discussies.
Zoals…?
De discussie over de islam. De politiek gaat namelijk niet over de invulling van een religie. Dat moeten gelovigen zelf weten. Je kunt dus ook de religieuze interpretaties niet aan anderen opleggen. Het interesseert mij niet hoe de islam, het christendom of jodendom over iets denken. Het gaat mij om universele waarden, mensenrechten. Niet over hoe de afzonderlijke groepen in het leven staan, maar hoe verschillende groepen met elkaar samen kunnen leven. Politici moeten de grondwet en universele mensenrechten veel nadrukkelijker als uitgangspunt nemen. Dat moet het startpunt zijn. En dan is er zeker voor LHBTQI+, maar ook voor vrouwen nog een wereld te winnen. Dat geldt voor Nederland en helemaal voor Turkije.
Nevin Özütok studeerde aan de Sociale Academie en aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkte onder andere als vakbondsbestuurder/onderhandelaar in verschillende sectoren voor FNV bondgenoten en was namens GroenLinks onder andere gemeenteraadslid in Amsterdam, Tweede Kamerlid (2006) en bestuurder In Amsterdam-Oost. Nevin Özütok gaat naar Istanbul met Tania Barkhuis (voorzitter GroenLinks Amsterdam), Dirk van Bergen (bestuur Roze Links en bestuur GroenLinks Amsterdam) en Rocco Piers (fractievoorzitter GroenLinks Amsterdam Zuid en bestuur RozeLinks).
Ewoud Butter is hoofdredacteur van Republiek Allochtonië
Zie ook: LHBTI-moslims vrezen voor nieuwe golf van homohaat en islamofobie
Meer artikelen over homo-emancipatie hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over DENK, emancipatie, ewoud butter, gay pride, groenlinks, homo, homoseksualiteit, istanbul, lhbt, lhbti, nevin özütok.
