Islam en Christendom
In opinie door Bart Voorzanger op 04-11-2012 | 14:14
In de NRC van 2 november 2012 signaleert Thierry Baudet drie wezenlijke verschillen tussen christendom en islam – drie verschillen die we alleen te zien krijgen als we durven generaliseren over die islam en ons niet blijven blindstaren op individuele gelovigen die afwijken van de algemene tendens. Over dat generaliseren zo meer; eerst die drie verschillen maar eens.
Verschil 1: Koran versus Bijbel
De Koran is volgens de islam het woord van God zelf, terwijl het christelijke Nieuwe Testament geschreven is door mensen van vlees en bloed die hun eigen visie gaven. Dat verschil maakt herinterpretatie en relativering van de Koran onmogelijk. Aldus Baudet.
Deze visie op het Nieuwe Testament – en de resterende driekwart van de Bijbel – vind je veel bij moderne West-Europese christenen, maar even terug in de tijd en even verder over de grens vind je hem niet; daar heette en heet de Bijbel het Woord van God en werd en wordt hij van kaft tot kaft als onveranderlijk en letterlijk waar beschouwd. Wie beseft dat de moderne West-Europese versie van het christendom nooit meer dan een voetnoot in de geschiedenis van deze religie zal vormen, en bereid is een béétje te generaliseren, moet wel concluderen dat Baudets eerste verschil fictie is.
Verschil 2: Mohammed versus Jezus
Ik citeer: “De kernfiguur van de islam is een krijgsheer die vanuit zijn basis in Medina een heel werelddeel aan zich onderwierp. De kernfiguur van het christendom is een pacifist die voornamelijk ethische en morele leefregels predikte. Het voorbeeld voor christenen is dus een vredelievend slachtoffer dat de andere wang toekeerde; het voorbeeld voor moslims een oorlogszuchtige dader.”
Nu is de Mohammed uit de islamitische verhalen een behoorlijk wat genuanceerder mens dat Baudet het doet voorkomen, en stelde Jezus met weinig pacifistische klem dat de overheid het zwaard niet tevergeefs draagt – een citaat dat Baudet met zorg weglaat. En welk werelddeel Mohammed onderworpen heeft is me een raadsel. Een stukje Arabisch schiereiland, verder is hij als profeet en leider nooit gekomen.
Maar afgezien van die nuanceringen is dit verschil als grove generalisering heel wel verdedigbaar: Mohammed vocht terug, Jezus niet. Alleen, het doet er zo weinig toe. De schaarse en kleine groepjes christenen die zich aan dat pacifistische voorbeeld iets gelegen lieten liggen, zijn door hun medegelovigen altijd heftig bestreden en vervolgd. Het reëel bestaande christendom was en is een even gewelddadige en oorlogszuchtige stroming als de reëel bestaande islam. De volgelingen van zowel Mohammed als Jezus onderwierpen en bekeerden werelddelen; daarin deden ze voor elkaar niet onder, en vechten doen ze in beide gevallen nog altijd.
Religieuze kernfiguren zijn er om weinig verplichtend lief te hebben en bewonderend te memoreren, niet om er werkelijk een voorbeeld aan te nemen.
Verschil 3: Kerk en staat
Het belangrijkste verschil volgens Baudet is dat Jezus met zijn ‘Geef aan de keizer wat des keizers is, en aan God wat God toebehoort’ de grondslag legde voor een nette scheiding van kerk en staat, van kerkelijke leer en wet, terwijl die in de islam juist hecht verweven zijn.
Als ik het me goed herinner had Jezus het toen hij de geciteerde woorden sprak over de afdracht van belastingen aan de Romeinse bezetter, en bepaald niet over de vraag of we ons door de staat dan wel door de kerk de wet moesten laten voorschrijven, en wat de verhouding tussen die twee moest zijn. Los daarvan: onze scheiding van kerk en staat kwam pas tot stand na bijna tweeduizend jaar van hechte verwevenheid, en het was bepaald het christendom niet dat die verandering bepleitte. En daarin is sindsdien weinig veranderd: waar christenen een politieke vuist kunnen maken, zullen zij bepaald niet aarzelen hún normen en waarden in wetten te vertalen.
Het op Verschil 3 voortbouwende slot van Baudets stuk gaat over de sharia die volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens onverenigbaar is met de fundamentele principes van een democratie. Of dat Hof voldoende verstand heeft van islamitisch recht om zo’n vergaande uitspraak te kunnen doen, laat hij wijselijk in het midden.
Er zijn nogal wat moslims, onder wie mensen die zulk verstand wel hebben, die hier anders over denken. Zij betogen bijvoorbeeld dat de sharia alleen geldt voor islamitische staten, en dat moslims elders zich in alle vrede hebben te houden aan de daar geldende wetten. Zij wijzen erop dat de sharia zich er niet over uitspreekt hoe een land geregeerd dient te worden. En gezien de manier waarop moslims in ons land en elders meedraaien in ons democratisch systeem lijkt het er sterk op dat gewone gelovigen zich aan die onverenigbaarheid, als daarvan al sprake is, weinig gelegen laten liggen.
Los daarvan: het zal vast zo zijn dat sommige morele principes van de islam strijdig zijn met sommige van onze mensenrechten, maar dat laat alleen maar zien dat die mensenrechten alles behalve universeel zijn, hoe hard we ze zo ook blijven noemen. Ik onderschrijf ze van harte, maar dat blijft een persoonlijke morele mening, ook als die mening door miljoenen anderen gedeeld wordt. Het is niet anders.
Generaliseren
Baudet pleit ervoor te generaliseren: “… generaliseren is een elementaire methode om tot wetenschappelijke kennis te komen. Als het niet mogelijk was om uit waarnemingen algemene conclusies te trekken, dan bestonden er geen medicijnen, dan begrepen we niets van de banen van de planeten, dan zou het onredelijk zijn aan te nemen dat we sterfelijk zijn. Toename van kennis komt voort uit generalisatie.”
Dat klinkt misschien even heel aannemelijk. Een beknopte geschiedenis van de wetenschap laat zich best schrijven als een aaneenschakeling van nieuwe en succesvolle generaliseringen. Maar helaas laat zich een even zinnige geschiedenis schrijven aan de hand van doorgeprikte gegeneraliseer waartoe men wat te haastig overging. Er worden heel wat medicijnen voorgeschreven aan mensen die daar geen baat bij hebben (of erger …) omdat ze te haastig een te veelomvattende diagnostisch etiket krijgen opgeplakt. Planetenbanen laten zich aardig in algemene bewegingswetten vatten, maar die planeten zelf verschillen aanzienlijk. En zwarte zwanen bleken wel degelijk te bestaan. Wetenschap zonder grondig oog voor detailverschillen gaat erg snel de mist in.
Het is diezelfde mist waar Baudets verhaal toe leidt door uit concrete historische situaties uitspraken over het wezen van verschillende religies af te leiden. Grappig genoeg generaliseert hij nu juist niet waar dat wel zou kunnen: religies mogen qua kernverhaal en kernfiguren aanzienlijk verschillen, maar de moraal van religieuze gemeenschappen trekt zich meer aan van de sociaal-economische en politieke omstandigheden waarin zij leven dan van welke religieuze kern dan ook. De Reformatie had alles te maken met de gewijzigde omstandigheden in Noord-Europa, en verduveld weinig met de aard van heilige boeken en al dan niet heilige grondleggers. En het geloof van moslims in feodale samenlevingen in het huidige Afghanistan en Pakistan lijkt meer op dat van Middeleeuwse Europeanen dan op dat van moderne islamitische academici. Religies zijn grenzeloos aanpasbaar.
Maar wat me echt stoort is het kader waarin Baudet zijn onhoudbare verhaal plaatst: de moord op Theo van Gogh, acht jaar geleden. Daar zit een ‘problematiek’ aan vast en het generaliseren over de islam zou die zijns inziens verhelderen. Alsof Van Gogh door de islam vermoord is … Wat een onzin.
Dit stukje verscheen eerder op Barts weblog
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Republiek Allochtonië (voorheen Allochtonenweblog) bestaat 7 jaar. Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over bart voorzanger, bijbel, christendom, islam, islamdebat, jezus, koran, mohammed, theo van gogh, thierry baudet.
Reacties
Het is fijn dat we op deze website reacties kunnen plaatsen, zodat iedereen zijn mening kan delen, maar wanneer men wordt geïnformeerd met onjuiste informatie, kan dit tot nog meer onbegrip en problemen leiden.
Ik heb de Koran nooit gelezen en ik kan hierover dan ook niet oordelen. Wel lees ik de Bijbel en daarom vraag ik mij af: hoe kun je nou zeggen dat Jezus niet vredelievend is? Hij zegt dat diegene die je een klap geeft, de andere wang moet toekeren? En dat niet alleen, hij zegt dat je je naasten lief moet hebben net als jij jezelf lief hebt. Je naasten, dat zijn iedereen.
Jij citeert stukken uit de Bijbel, zonder uit te leggen in welke context deze zinnen werden gebruikt.
Jij citeert bijvoorbeeld het volgende:
“Meent niet, dat Ik gekomen ben, om vrede te brengen op de aarde; Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar met het zwaard.." (Mattheus 10:34)
Deze zin gebruikte Jezus om uit te leggen dat men die Jezus zal volgen het zwaar te zal krijgen. In die tijd waren veel Joodse mensen niet blij met Jezus, omdat zij dachten dat hij een leugenaar was. Hij zegt dus dat wanneer je hem volgt, de vrede verstoord zal worden, omdat men niet accepteert dat je een volgeling van Jezus bent geworden.
Je kan zijn stelling juist of onjuist vinden, maar een ding is zeker, hij roept niet aan tot geweld. Integendeel, juist wanneer de vrede is verstoord moet een volgeling van Jezus geduldig en vreedzaam zijn, anders doe je immers niet wat een volgeling van Jezus zou moeten doen.
Ook gebruikte je deze citaat:
"en die geen heeft, die verkope zijn kleed, en kope een zwaard. (Lukas 22:36)
Dit was voordat hij werd opgehaald en gekruisigd. Echter, toen men het zwaard gebruikte zei Jezus: 'Zo is het genoeg', hij raakte het oor aan en genas de man.
Hij genas het oor van de hogepriester, nota bene degene die Jezus ophaalde om hem te kruisigen. Jezus toont zijn liefde aan degene die hem wil kruisigen, door zijn oor te genezen. Dit verhaal uit de Bijbel, waarvan jij een stuk hebt geciteerd, laat exact het tegenovergestelde van jouw argument zien.
Ik vind het zeer kwalijk dat je losse stukken citeert om jouw gelijk te bewijzen, zonder dat je laat zien in welke context ze horen. Dit om louter je standpunt kracht te geven, zelfs als deze citaten in de werkelijkheid het tegenovergestelde beweren van wat jij zegt.
Dat men op deze wijze met elkaar kan praten is prachtig, zo kan men elkaar beter begrijpen. Maar als dit middel wordt verkondigd om onwaarheden te verspreiden zal dit alleen maar leiden tot nog meer onbegrip tussen elkaar, en dat is jammer.
Bart Voorzanger - 22/11/2012 21:14
Een wereld zonder universele wetgever – en in zo’n wereld leven we – kent geen universele wettelijke rechten, dus ook geen universele wettelijke mensenrechten. Wie het over universele mensenrechten heeft, doelt daarmee dan ook vooral op ‘morele’ rechten. En ik vrees dat daaraan een misvatting over de aard van morele uitspraken ten grondslag ligt.
Het idee van morele rechten en morele plichten importeert het idee van wetten en wetgevers in het morele domein. Voor wie in goden gelooft is dat zo’n gek idee niet: die kan zijn god als wetgever laten optreden. De christelijke moraal van onze (intellectuele) voorouders had zo’n wetgever. Met de Verlichting is de moraal ontkerstend, maar op de een of andere manier is men daarbij vergeten dat daarmee de ‘wetgever’ uit de moraal verdween, en dat het idee van morele rechten en plichten zijn grondslag verloor. Wie mensen binnen een seculiere moraal ‘rechten’ toeschrijft – en met onze Mensenrechten doen we dat – verwoordt daarmee in feite niet meer dan een lieve wens. Het gaat hier niet om rechten die wie dan ook hebben kan. Jammer misschien, maar ’t is niet anders.
Universele mensenrechten betekent dat wij ieder mens op deze wereld dezelfde rechten toekennen. Als er mensen zijn die daar zelf vrijwillig, democratisch afstand van doen is dat natuurlijk hun goed recht, dat wil niet zeggen dat ze ze niet hebben.
Arnold Jansma - 04/11/2012 16:51
- “Meent niet, dat Ik gekomen ben, om vrede te brengen op de aarde; Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar met het zwaard.." (Mattheus 10:34)
- "en die geen heeft, die verkope zijn kleed, en kope een zwaard. (Lukas 22:36)
- "Doch deze mijn vijanden, die niet hebben gewild, dat ik over hen koning zoude zijn, brengt ze hier, en slaat ze hier voor mij dood." (Lukas 19:27.)
De Inquisitie zocht de rechtvaardiging voor haar brandstapels niet in het (vak als "Oosters'' omgeschreven) Oude Testamentmaar in het Nieuwe Testament, o.a. in de uitspraak van Jezus:
- Zo iemand in Mij niet blijft, die is buiten geworpen, gelijkerwijs de rank, en is verdord; en men vergadert dezelve, en men werpt ze in het vuur, en zij worden verbrand." (Johannes 15:6).
In aanvulling op de passage over de scheiding tussen kerk en staat, wijs ik op het boek van Jona Lendering , Vergeten erfenis. Daarin wordt betoogd dat Siger van Brabant min of meer de eerste was in Europa die zich bezig hield met het vraagstuk van de scheiding tussen kerk en staat. Daarbij werd hij geïnspireerd door het werk van de moslim Ibn Rushd.
