Integratie betekent ‘iets tot één geheel maken’
In opinie door Dick Mantel op 27-01-2018 | 10:41
Over weinig begrippen bestaat zoveel verwarring als over integratie. Is integratie het willen bereiken dat nieuwkomers ‘net zo worden als wij’, dus verplichte assimilatie? Het is tegenwoordig de algemeen aanvaarde visie. Maar het streven ernaar is verwerpelijk en het bereiken ervan onmogelijk. Wat dan wel? ‘Tot één geheel maken’ is zo gek nog niet. Een geheel bestaat uit verschillende delen en de delen zijn onmisbaar.
Het cultuurdenken, culturalisme, culturisme
De tegenwoordige tijd wordt gekenmerkt door ‘cultuurdenken’. Achter alles wordt een ‘culturele reden’ (of religieuze reden) gezocht. Het culturalisme (het indelen van personen op basis van culturele kenmerken) viert hoogtij. Personen worden niet als individu aangesproken, maar als groep. Het culturalisme is zeer verwerpelijk, ook omdat er uitgegaan wordt van een verouderde visie op cultuur. Culturen zouden onveranderlijk en alles bepalend zijn. Niets is minder waar. Culturen worden door mensen gemaakt en zijn door en door veranderlijk. Zie o.a. het werk van Schinkel.
Een stroom van veranderingen leidt vaak tot uitsluitingen
In het Engels hebben ze een duidelijke karakteristiek voor de huidige tijd: ’flows and closures’. Een tijd van een stroom van veranderingen (flows), met als gevolg uitsluitingen (closures).
De stroom van veranderingen heeft, versterkt door een aantal bijkomende factoren, een grote mate van onzekerheid veroorzaakt. En die onzekerheid heeft tot een (denkbeeldige) zelf beschermende muur geleid.
- De veranderingen. Het einde van de verzuiling, die benauwende kanten had. Maar die ook houvast bood in de geloofsgroep. De individualisering in de zestiger jaren. De Europeanisering, globalisering en de komst van vele nieuwkomers met een ‘vreemde cultuur’ en een ‘vreemd geloof’ versterkten het gevoel van ‘Nederland is Nederland niet meer’.
- Bijkomende factoren. De ‘directheid van de discussie’. De discussie in oneliners via internet en de sociale media. Ook de gewone media spelen een rol. Goed nieuws is geen nieuws en slecht nieuws wordt vele keren indringend herhaald. Verder speelt het bovengenoemde ‘cultuurdenken’ een grote rol.
- De ‘wij-groep’. In de geïndividualiseerde samenleving heeft in de gedachten van de geëmancipeerden een (denkbeeldige) groepsvorming plaats gevonden. De geëmancipeerden (de ‘wij-groep’) zijn de Nederlanders die zichzelf als vrij, zelfstandig, ruimdenkend, ontzuild, vaak seculier, modern, individualistisch beschouwen. De ongeëmancipeerden zijn de migranten (en nakomelingen) en de orthodoxe christenen. Ontleend aan het werk van Mellink.
Praktisch komt het erop neer dat nieuwkomers worden misbruikt om ons zelfbeeld te bevestigen en te versterken.
Ons verleden geeft hoop voor de toekomst en er is een ‘remedie’
Is het verschijnsel dat zich in de huidige tijd voordoet nieuw? Nee, zeker niet. Het bestaan van de wetenschappelijke term er voor geeft dit al aan. Is er reden voor pessimisme? Is er een ‘remedie’? Er is een remedie en dat geeft aan dat enig optimisme gerechtvaardigd is. Ons verleden leert ons dat het hoort bij Nederland. Dat onze nationale identiteit in feite het omgaan met diversiteit is. Dat is steeds met vallen en opstaan gegaan, waarbij we nu in een dal zitten. Voorbeelden van eerdere ‘indelingen’ in de maatschappij zijn de ‘onmaatschappelijken’ in het begin van de negentiende eeuw; de ‘tweederangs burgers’ in de negentiende eeuw (veel Nederlanders die in de 19e eeuw naar de Verenigde Staten emigreerden deden dat vanwege het verlangen niet meer als tweederangsburger te worden gezien) ; de ‘ontoelaatbaren’ in het begin van de twintigste eeuw; de ‘tegenstelling stedeling/plattelander’ tussen de wereldoorlogen en de ‘gezinsoorden’ in de vijftiger jaren van de twintigste eeuw. Nog vers in het geheugen zit de eeuwenlange tegenstelling katholiek/niet katholiek. Helaas zou dit artikel te lang worden als ik het allemaal zou beschrijven. De indelingsvoorbeelden zijn ontleend aan Dercksen en Verplanke, Van Ewijk en Van Ginkel.
Het tweede onderdeel van de remedie is het voeren van discussies op basis van argumenten, niet met oneliners. Daarbij is enige kennis van het verleden onmisbaar én kennis van het heden. Is de immigratie massaal? Misschien wel, maar de emigratie ook. Worden we geïslamiseerd? Nee. Vijf procent moslims nu is geen overspoeling. En acht procent in 2050 ook niet. Is er al een eeuwenlange strijd tussen de westelijke christelijke wereld en de moslimwereld gaande? Volstrekte onzin. Genoemd worden dan steeds de slag bij Poitiers (732), de belegering van Wenen (in 1529 en 1683) en de kruistochten. Bij Poitiers ging het om een rooftocht. En om machtspolitiek, evenals bij Wenen. Niet om religieuze strijd. En bij de kruistochten gebruikte de paus (Urbanus II) een oproep om hulp van de Byzantijnse keizer (Alexius I Comnenus) om de eenheid in het katholieke westen te bevorderen. Interessant is de positie van Jeruzalem. Bij de verovering van Jeruzalem bij de eerste kruistocht werden veel moslims en joden vermoord. Terwijl de 400 jaar daarvoor, onder moslimbewind, de christenen gewoon in de meerderheid waren gebleven. En de joden mochten in die tijd ook hun geloof uitoefenen in Jeruzalem. Ontleend aan Finkel en Asbridge.
Enige kennis van de tijd dat moslims, joden en christenen eeuwenlang in Spanje onder moslimbewind vreedzaam samen leefden is ook nuttig (de Andalusië tijd). Waarbij verbluffende wetenschappelijke resultaten werden geboekt. De bibliotheek van de kalief in Cordoba bevatte zo’n 400.000 boekwerken. Terwijl in de grootste bibliotheek in christelijk Europa niet meer dan 400 manuscripten te vinden waren. Er waren zeventig bibliotheken in Cordoba. Gegevens ontleend aan Menocal.
Niet om blij van te worden, maar wel nodig om te weten, is wat er gebeurde toen de christenen in Spanje de macht weer overnamen. Honderdduizenden joden en moslims werden uit Spanje verbannen. En kennis van het feit dat vele joden onderdak vonden in het Ottomaanse (moslim) Rijk is ook nuttig.
Voorbeelden uit vroeger tijd
Als ik een presentatie over dit onderwerp houd zeg ik wel tien keer bij het aanhalen van citaten uit het al of niet verre verleden ‘hoe hedendaags’, of ‘het zou vandaag geschreven kunnen zijn als je het genoemde geloof door islamitisch vervangt’.
Een paar voorbeelden.
Het duidelijkste vind ik een stuk van Romme uit 1951. Hij was toen geen minister meer, maar fractieleider van de KVP. Let wel: het gaat mij niet om verheerlijking van Romme, maar om de perfecte gelijkenis na vervanging van katholiek door islamitisch. Hij schreef het stuk in de Volkskrant. Hij schreef dat de katholieken hun maatschappelijke emancipatie pas bereikt hebben als ‘de individuele Katholiek niet meer behoeft te overwinnen de reserve, dikwijls het wantrouwen, soms ook de tegenzin, waarmee de anderen hem tegemoet treden wegens het enkele simpele feit van zijn Katholiek-zijn; de “anderen”, die hoe onderling verschillend ook, in dit opzicht zich merkwaardig ver één gevoelen’. Ontleend aan Van Heek.
Eentje uit het buitenland. Karakteristiek voor de manier waarop de katholieken in Engeland bekeken werden. En niet alleen daar. Het gaat over William Murphy in ongeveer 1862. Murphy was verhuisd van Ierland naar Engeland en hij stelde zich daar in dienst van een evangelist. Vervolgens ging hij felle anti-katholieke lezingen houden met name in Wolverhampton. Die lezingen riepen reacties op van de vaak uit Ierland afkomstige katholieken en er ontstonden rellen, de Murphy-riots. De inhoud van de lezingen kwam overeen met de bekende vooroordelen over het katholieke geloof: ‘achterlijk, met een fundamenteel andere wereldvisie, onderdeel van een internationaal netwerk met als doel de paus aan de wereldheerschappij te helpen’. Ontleend aan Arnstein.
In 1853 benoemde het Vaticaan voor het eerst bisschoppen in Nederland. Er ontstond een enorme protestbeweging. In korte tijd werden 200.000 handtekeningen verzameld. Katholieke geestelijken werden op straat bespot, katholieke dienstboden werden ontslagen en dominees predikten over de naderende godsdienstoorlog. Marktventers verkochten harlekijnen met een mijter, met als verkoopleus ‘een bisschop voor een cent’. ‘Hij kan ook hangen’. Ontleend aan Van Raak.
Prof. Miskotte, een vooraanstaand persoon in de Hervormde Kerk uitte in 1947 zijn angst dat de katholieken de meerderheid zouden bereiken. Hij schreef: ‘Ik zeg: er zal vroeg of laat maar één dilemma zijn: het land verlaten of het land verdedigen’. Ontleend aan Miskotte.
Het komt ook voor dat er niet een geloof vervangen moet worden om het hedendaags te maken. Een, naar mijn mening, onverwacht voorbeeld. De hugenoten, de Franse protestanten die in grote getale in het begin van de zeventiende eeuw naar ons land kwamen, pasten zich in het begin nauwelijks aan. Dat hoefde ook niet want de Franse taal en cultuur stond hoog aangeschreven. Maar in het begin van de achttiende eeuw kwamen daar bezwaren tegen. Justus van Effen (levend van 1684 tot 1735) beschreef dat. ‘Hun kinderen doen al wat mogelijk is om Frans te zijn en om Frans te blijven spreken’. Van Effen constateerde ook een moreel verval. Het gevolg van invloeden van buitenaf die de inheemse zeden hadden gecorrumpeerd, namelijk de ‘verfransing’. Ik kan het niet laten: het klinkt hedendaags. De citaten van Van Effen zijn ontleend aan Dubbelman.
Conclusies
Oneliners leiden niet tot een echte, zinvolle discussie. Van beleidsmakers en vooral politici moeten onderbouwde argumenten geëist worden. Loze kreten als ‘we hebben onze normen en waarden te grabbel gegooid’ moeten naar het rijk der fabelen worden verwezen. Dit soort kreten speelde een hoofdrol tijdens de verkiezingscampagne in 2017. En ze werden (en worden) nimmer onderbouwd. Geen misverstand over het feit dat iedereen zich aan onze wet- en regelgeving moet houden en aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
De belangrijkste belemmering voor ‘het tot één geheel maken’ is het aanspreken van personen als groep (het culturalisme). Het leidt tot stigmatisering. Dus uiterst fataal voor de integratie.
De belangrijkste reden voor optimisme is te weten dat het omgaan met diversiteit (onze nationale identiteit!) karakteristiek is voor Nederland. Daaraan kan en moet zelfvertrouwen ontleend worden.
Oproep: huldig onze nationale identiteit.
Gebruikte literatuur
Arnstein, W.L., ‘The Murphy Riots’. In: Victorian studies; a quarterly journal of the humanities, arts and sciences; 1975, vol. 19, afl. 1, Indiana 1975.
Asbridge, Th. (2010), De Kruistochten. De strijd om het Heilige Land. Houten.
Dercksen, A en Verplanke, L. (1999), Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970. Amsterdam.
Dubbelman e.a. (1987), Vreemd gespuis. Anne Frank Stichting. Amsterdam.
Ewijk, J. van, Class, Culture and Perceptions: Dutch Migration to the United States in the 1840s. Bachelor study, Washington College; May 2009.
Ewijk, J. van (2012), Dat Westen werd ons Oosten. Amerikagangers, conservatieve en liberale beeldvorming van de Verenigde Staten. Uitgave van Jonge Historici Schrijven Geschiedenis. Publ. nr. 71. Amsterdam.
Finkel, C. (2005, repr. 2006), Osman’s Dream. The Story of the Ottoman Empire 1300-1923. London.
Ginkel, R. van (1999), Op zoek naar eigenheid. Denkbeelden en discussies over cultuur en identiteit in Nederland. Utrecht.
Heek, F. van (1954), Het geboorte-niveau der Nederlandse Rooms-Katholieken. Een demografisch-sociologische studie van een geëmancipeerde minderheidsgroep. Leiden.
Mellink, B. (2014), Worden zoals wij. Onderwijs en de opkomst van de geïndividualiseerde samenleving sinds 1945. Amsterdam
Menocal, M.R,, (2005), The Ornament of the World. Vertaling: De gouden eeuwen van Andalusië; 2006, 4e druk 2015. Amsterdam.
Miskotte, K.H. (1947), ‘Het Maria-congres. Een opgericht teken’. In: In de waagschaal, 2e jaargang, no 52; 26 sept. 1947.
Schinkel, W. (2008), De gedroomde samenleving. Kampen.
Dick Mantel is gepensioneerd wiskundeleraar. Bezig met het schrijven van De weg naar verbondenheid in een diverse samenleving.
Foto: Pixabay
Waardeert u ons werk? U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren
Meer over integratie, integratiebeleid.
