Het Tofik Dibi effect

In opinie op 11-11-2015 | 10:26

Tekst: Ewoud Butter

Tofik Dibi schreef de roman Djinn om voor zijn seksuele geaardheid uit te komen. Met zijn ‘coming out’ hoopt Dibi bij te dragen aan de emancipatie van homo’s met een islamitische achtergrond.

Identiteit
Hafid en Thijs woonden ruim 17 jaar samen toen Thijs te horen kreeg dat hij ongeneeslijk ziek was en niet lang meer te leven had. Omdat Thijs zijn erfenis en pensioen gemakkelijk wilde regelen, stelde hij Hafid (42) voor om te gaan trouwen. Hafid antwoordde ontsteld: “Dat kan niet. Dan ben ik een homo!”

Hafid vertelde me jaren later:

“Ook al had ik al zo lang een relatie met Thijs, ik heb mezelf nooit als ‘een homo’ beschouwd en ik heb daar nog steeds moeite mee. Als ik mezelf homo noem, reduceer ik mijn identiteit tot alleen mijn seksuele identiteit. Dat vind ik raar. Ik eet vaker rijst dan dat ik met een man slaap. Ik zou me beter ‘rijst-eter’ kunnen noemen. Hetero’s stellen zich tot ook nooit voor met ‘hallo, ik ben hetero’? Waarom zou ik het dan wel moeten doen? Omdat ik afwijk van de norm? Voor mijn identiteit is het bijvoorbeeld belangrijker dat ik een moslim ben."

Voor meer jongens en meiden met een migrantenachtergrond, waaronder ook een groep moslims, geldt dat ze zichzelf liever niet als homoseksueel presenteren. Hafid:

“Sommigen hebben daarnaast ook nog een heterorelatie. Al is het maar vanwege hun kinderwens. En natuurlijk spelen er ook andere factoren mee. Ik hoef niet uit de kast. Als ik zeg dat ik homo ben, is dat een statement. Daarmee schrik ik mensen af, mensen die me dierbaar zijn. Ik ben niet bang voor verstoting of geweld, of zo. Iedereen weet dat ik met mannen slaap, maar we hebben het er gewoon niet over.”

Uit de kast

Toch vindt Dino Suhonic coördinator van Stichting Maruf die zich inzet voor de emancipatie van moslimhomos’, het wel goed wanneer mensen wel ‘uit de kast’ komen. Hij schreef hierover op de website Nieuwwij:

"Zichtbaarheid, in al haar facetten, is ontzettend belangrijk voor LHBT-emancipatie, ook binnen de moslimgemeenschap. Het is dé manier om te tonen dat moslimhomo’s bestaan. Als iemand die zelf uit de kast is, ben ik er een voorstander van dat veel meer mensen uit de kast komen en zichtbaar op een roze wolkje door het leven kunnen gaan. Maar dat is te simpel en negeert de realiteit waar moslimhomo’s in leven."

Suhonic ziet overigens niet alleen drempels om uit de kast te komen binnen de moslimgemeenschap, maar ook daarbuiten. Als zichtbare moslimhomo voelt hij zich ook vaak als een object.

“Het emancipatieproces van moslimhomo’s werd vooral van buitenaf gestimuleerd, of door overwegend witte homobelangenorganisaties of door de overheid die homoseksualiteit ‘bespreekbaar’ wilde maken. Dat is natuurlijk geen slechte zaak, maar de ‘ownership’ moet bij moslim LHBT’s liggen. (..) “Mijn ‘narrative’ wordt gebruikt voor verschillende doeleinden, dikwijls met goede bedoelingen. Maar vaak dient het als een exemplarisch verhaal om aan te geven hoeveel moeite de moslimgemeenschap met homoseksualiteit heeft. Ik ben de laatste die zou ontkennen dat er nog veel werk aan de winkel is. Maar onze verhalen zijn voer voor rechts-extremistische sociale en politieke bewegingen in Nederland. (…) Zichtbaarheid is belangrijk. Maar dan wel in een vorm die door moslimhomo’s zelf georkestreerd wordt."

Acceptatie

Wat in discussies vaak vergeten wordt is dat de emancipatie en acceptatie van homo’s in Nederland iets is van de laatste decennia. Pas in 1971 werd homoseksualiteit in Nederland uit het Wetboek van Strafrecht geschrapt en de helft van de liberale VVD-fractie, inclusief fractievoorzitter Bolkestein, stemde in 1996 nog tegen het homo-huwelijk.

In het algemeen neemt de sociale acceptatie van homoseksualiteit in Nederland sindsdien nog steeds toe. Dat blijkt uit meerdere onderzoeken die het SCP de afgelopen jaren heeft gedaan. In 2006 stond nog 15% van de Nederlandse bevolking negatief ten opzichte van homoseksualiteit, in 2012 was dat gedaald tot 4%.

In het rapport Wel trouwen, niet zoenen (2015) wordt geconcludeerd dat Nederlanders in vergelijking met andere Europese landen relatief positief staan ten opzichte van lesbiennes, homo's, transgenders. Als het om zichtbare intimiteit tussen twee mensen van dezelfde sekse gaat, zijn Nederlanders minder positief (28% heeft meer moeite met twee hand-in-hand lopende mannen, 35% vindt twee zoenende mannen in het openbaar aanstootgevend).

Uit dit onderzoek en uit twee eerdere SCP-publicaties (Acceptatie van homoseksuelen, biseksuelen en transgenders in Nederland en Towards tolerance ) blijkt dat vrouwen, hoger opgeleiden en stemmers op linkse en liberale partijen relatief positief ten opzichte van homoseksualiteit staan. Vooral religieuze mensen (christenen en moslims) en de stemmers op de klein christelijke partijen en de PVV hebben meer moeite met homoseksualiteit.

De omgeving waarin mensen wonen lijkt een rol te spelen bij de acceptatie van homo’s. Uit vergelijkend onderzoek van de Amsterdamse politicoloog Elmar Jansen blijkt bijvoorbeeld dat de opvattingen van Nederlandse moslims over homoseksualiteit genuanceerder zijn dan die van Duitse boeren of de gemiddelde Griek. Nederlandse moslims zijn ook progressiever dan moslims in de omringende landen.
Het Amsterdamse O+S concludeerde dat migranten in de hoofdstad minder moeite hebben met homoseksualiteit dan migranten in de rest van het land: Zo is 73% van de Turkse Amsterdammers en 83% van de Marokkaanse Amsterdammers voorstander van gelijke rechten voor homoseksuelen.

Homofobie

Ondanks de toegenomen acceptatie van homo’s, is ‘homo’ nog steeds een veel gebruikt scheldwoord en wordt er gemiddeld drie keer per week melding gemaakt van anti-homogeweld. Het merendeel van de slachtoffers en het merendeel van de daders (75,3%) heeft alleen de Nederlandse nationaliteit. Dat bleek uit het eerder dit jaar door de politie gepubliceerde rapport Anti-homogeweld in Nederland.

Onder de daders is sprake van een oververtegenwoordiging van vooral Roemenen en Marokkaanse Nederlanders en in mindere mate van Turkse Nederlanders. Overigens zijn ook onder de slachtoffers Marokkaanse en in mindere mate Turkse Nederlanders oververtegenwoordigd

Mannelijkheid en vrouwelijkheid

Uit onderzoek blijkt dat een oorzaak van homofoob gedrag vaak te maken heeft met het ongemak dat mensen hebben met uitingen die afwijken van wat als typisch mannelijk of vrouwelijk gedrag wordt beschouwd. Zo bleek uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam dat de reden voor het geweld dat door Marokkaanse jongeren in Amsterdam tegen homoseksuelen plegen niet bij de religie wordt gelegd, maar eerder ligt bij ideeën over mannelijkheid.

Religie

Toch speelt de religie als referentiekader een belangrijke rol. Homoseksualiteit en homoseksuele gedragingen worden onder streng gelovige christenen en joden nog steeds als een zonde gezien. Net als in de Bijbel wordt ook in de Koran aandacht besteed aan het verhaal van Lot en de steden Sodom en Gomorra, die vernield werden nadat God had vastgesteld dat ‘mannen bij mannen lagen zoals bij een vrouw.’

De meeste moslimgeleerden stellen vooral op grond van de hadiths dat de islam seks tussen twee personen van hetzelfde geslacht afwijst. Toch klinken er de laatste jaren steeds vaker geluiden van imams en islamgeleerden die menen dat islam en homoseksualiteit wel samengaan.

Dino Suhonic en Döne Fil, die zich beiden al lange tijd inzetten voor de emancipatie van islamitische homo's, lieten in Trouw weten blij te zijn met de coming out van Dibi. Omdat hij een bekende Nederlander is kan zijn coming out een positief effect hebben op anderen die twijfelen of het wel mogelijk is om zowel moslim als homo te zijn. Gisteren bij Pauw vertelde Tofik Dibi dat hij nu al benaderd wordt door jonge moslims die worstelen met hun geaardheid. De tijd zal leren hoe groot het Dibi-effect zal zijn.

Ewoud Butter is hoofdredacteur van Republiek Allochtonië. Volg Ewoud op Twitter: @ewoudbutter

Hieronder Tofik Dibi gisteren bij Pauw.

Lees ook:

Meer artikelen over homoseksualiteit op Republiek Allochtonië hier.

Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.

Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!

Meer over emancipatie, homo, homoseksualiteit, identiteit, islam, moslim, tofik dibi2.

Waardeert u ons werk en wilt u doneren?

lees meer

Uitgelicht