Home » Blog » Opinie » Hafida

Hafida

In opinie door Maja Mischke op 06-06-2012 | 08:10

Tekst: Maja Mischke

A.s. donderdag neem ik deel aan een Rondetafelgesprek van de Tweede Kamer Commissie voor Veiligheid en Justitie. Het onderwerp is huwelijksdwang, achterlating van vrouwen, polygamie en vrouwelijke genitale verminking. Ik zal geen beleidsnotitie presenteren; dat laat ik graag aan anderen over. Ik ga het verhaal van Hafida vertellen.

Ze kwam bij mij als 14-jarige in de tweede klas van het vmbo-kader. Het jaar daarvoor had ze op een andere school gezeten: een vmbo-t. Maar daar waren haar resultaten onder de maat gebleven (waardoor ze niet over kon gaan) en nu was ze bij ons terecht gekomen.
Afgestroomd heet dat dan.
Haar ogen priemden diepbruin onder haar zwarte hoofddoek. T-shirt, jasje met lange mouwen eroverheen, jeans. Alles donker van kleur, behalve haar witte sneakers.
Ze keek me recht aan, terwijl ze mijn uitgestoken hand aannam.
“Welkom, ik ben mevrouw Mischke,” begroette ik haar opgewekt.
“Hafida” reageerde ze efficiënt.
Haar handdruk was stevig, maar had iets stugs. Er kon geen glimlachje af. Een beetje stuurs keek ze over mijn schouder het haar onbekende lokaal in.
“Je bent nieuw in deze klas en op deze school. Ik hoop dat je je snel thuis zult voelen bij ons.”
“Er zijn een paar vriendinnen van m’n oude school. Die zitten ook in deze klas. Komt goed.” Berustend. Monotoon.
Gauw glipte ze naar binnen en zocht een plek achterin.

Tijdens de weken die volgden, leerde ik Hafida kennen als een intelligente en eigenwijze dame. Ze stak haar mening –die ze uitstekend kon verwoorden- niet onder stoelen of banken. Of het nou ging om een onderwerp dat we bespraken of dat een leerling een opmerking maakte die haar niet beviel of als ik iets zei of deed dat ze onrechtvaardig vond: ze was bepaald niet op haar mondje gevallen. Het kwam geregeld voor dat ze daarbij de grens van het fatsoenlijke over ging. Dan schold ze tegen klasgenoten of was brutaal tegen mij.
Ondanks dat ze voor zoveel onrust zorgde, had ik een zwak voor haar. Misschien juist omdat ze zoveel pit had, maar ook omdat ze bijna kinderlijk en oprecht trots genoot van het moment dat ze de grammatica uitleg snapte en anderen het verschil tussen een bezittelijk en een persoonlijk voornaamwoord uit kon leggen.
Toch bleef het moeizaam balanceren tussen haar en mij.
Er veranderde iets in onze stroeve verhouding op het moment dat ik haar aanbood een boek van mij te lenen, zoals bijvoorbeeld ‘Een meisje voor dag en nacht’, ‘De uitverkorene’ of ‘Eerwraak’. Boeken over ellende die jonge moslima’s kan overkomen en hoe ze zich daarvan bevrijden, hun eigen weg vindend. Toen ik Hafida vertelde dat lezen één van de beste manieren is om Nederlands te leren, keek ze me blij verrast aan.
“Ik ben gek op lezen!” zei ze stralend.
“Heel goed. Als jij met de klas meedoet als dat echt nodig is (en ik geef je daarvoor wel een seintje) dan mag je van mij, tijdens de les, in de klas lezen. Dan schrijf je een boekverslag als je een boek uithebt, of je houdt er eens een spreekbeurt over. Zo oefen je schrijf- en spreekvaardigheid. De toetsen maak je gewoon mee en dan gaan we eens kijken hoe dat bevalt.”
Het gaf veel rust: bij haar en ook in de klas. Met het hoofd gebogen over haar boek, afgesloten van de rest van de wereld, verdween Hafida in het ene dramatische levensverhaal na het andere. Regelmatig vroeg ze me na afloop van de les of ik dacht dat het allemaal ècht gebeurd was.
Het kwam een keer voor dat ik iets moest uitleggen aan de hele klas en dat ze daarom moest stoppen met lezen. Ze werd onverbloemd en heftig boos op me en na de les sprak ik erover met haar.
“Ja juffrouw, het klopt. Ik ben boos. Niet op u. Ik ben gewoon boos van binnen. Altijd. Ik heb teveel dingen aan mijn hoofd. Daarom ben ik vorig jaar ook blijven zitten.”
Op mijn vraag of ik iets voor haar kon doen, of ze me erover wilde vertellen, schudde ze met haar hoofd.
“Het is te privé?”
Alleen maar een knikje, blik op de grond gericht.

Toen Hafida vlak daarna ineens een tijd niet op school was, hoorde ik van haar vriendinnen dat ze van huis was weggelopen, omdat ze regelmatig door haar vader in elkaar werd geslagen. Ze verbleef op een geheim adres in een opvanghuis voor moslimmeisjes en ze had aangifte gedaan. Via de zorgcoördinator -die weer contact had met Jeugdzorg- kreeg ik het verhaal bevestigd. Onder belofte van strikte geheimhouding en discretie.
Na zo’n anderhalve maand was Hafida er weer. Ik was ontzettend blij haar te zien, maar maakte me ook zorgen. Ik vernam dat ze haar aangifte had ingetrokken, weer terug was gekeerd naar haar familie en dat iedereen een nieuwe start zou maken.
Een tijdje leek alles goed te gaan.

Totdat Hafida na de Kerstvakantie weer langdurig afwezig was. En bleef.
Gaandeweg werd duidelijk wat er was gebeurd. Hafida was door haar vader meegenomen naar familie in Marokko. Ergens in een dorp –niemand wist precies waar- werd ze binnen gehouden. Voor haar eigen bestwil. Ze was te wild, ongehoorzaam, onhandelbaar. Ze was geen net meisje en moest heropgevoed worden. Dat waren de verhalen die rond gingen.
Ondertussen konden noch school, noch de leerplichtambtenaar, noch vriendinnen, noch Jeugdzorg contact met haar krijgen. Iedereen was machteloos.

Vader woont gewoon in Amsterdam met de rest van zijn gezin.
Hafida komt misschien nog wel eens terug. Waarschijnlijk uitgehuwelijkt aan een Marokkaan die op deze manier toegang krijgt tot Nederland: Europa zelfs.
Hoe dan ook blijft Hafida verstoken van de opleiding, de ontwikkeling, de vrijheid waar ze zo hongerig naar was en waarschijnlijk nog steeds is.

Meisjes zoals Hafida hebben recht op bescherming tegen achterlating en daarop volgende huwelijksdwang. Het verhaal heeft me altijd dwars gezeten. Ik mocht er zelfs geen ruchtbaarheid aan geven, omdat men ‘achter de schermen’ bezig was te redden wat er te redden viel.
Maar Hafida is na twee jaar nog steeds niet terug.
Blijkbaar was er geen redden meer aan.

Maja Mischke is antropoloog. Ze werkt als leraar en coach in het VMBO in Amsterdam Nieuw-West. Dit stuk verscheen eerder op haar blog en is in overleg met de auteur ook op Republiek Allochtonië geplaatst.

Link:

Agenda rondetafelgesprek over huwelijksdwang, achterlating van vrouwen, polygamie en vrouwelijke genitale verminking

foto: flickr

Meer over achterlating, emancipatie, huiselijk geweld, huwelijksdwang, maja mischke, verborgen vrouwen, vrouwenemancipatie.

Reacties