Geen mens is illegaal
In opinie door Jazie Veldhuyzen op 13-05-2018 | 08:30
Natuurlijk is Nederland niet in staat om alle 65 miljoen vluchtelingen op deze wereld op te vangen. Maar we kunnen meer doen dan we nu doen. Bovendien wordt het tijd dat we onder ogen zien dat mensen niet zomaar hun thuisland verlaten en dat ons land een belangrijke rol speelt in het veroorzaken van de problematiek die mensen dwingt om te vluchten. In dit stuk wil ik het hebben over het verband tussen kapitalisme, onze koloniale geschiedenis en het falende asielbeleid. En ik zal tot de conclusie komen dat de stad Amsterdam, met het oog op de verrechtsing van de samenleving, de plicht heeft om in verzet te komen tegen het asielbeleid dat zo onrechtvaardig is voor zoveel mensen.
Nederland, de bakermat van kapitalisme
De VOC was de eerste multinational ter wereld en het eerste aandeel van dit ‘bedrijf’ werd verkocht in Enkhuizen. Reggie Baay beschrijft in zijn boek Daar werd iets gruwelijks verricht hoe de VOC, een imperialistisch en koloniaal bedrijf met een eigen leger, en de Nederlandse staat eeuwenlang de oorspronkelijke bewoners van het huidige Indonesië en omliggende landen tot slaaf maakte en op hen systematische en massale wijze heeft onderdrukt, verkracht, uitgebuit en vermoord.
De VOC bestaat niet meer, maar de kapitalistische structuren die Nederland in Nederlands-Indië heeft opgebouwd spelen vandaag de dag nog steeds een dominante rol in Indonesië. Alhoewel het land dankzij haar natuurlijke grondstoffen enorm rijk is, zijn er volgens de Wereldbank vandaag de dag 28 miljoen mensen die in extreme armoede leven. Meer dan 40% van de bevolking valt net buiten deze ‘national poverty line’ maar bevindt zich in een dusdanig kwetsbare positie dat zij ieder moment ook in de extreme armoede kunnen vallen. Daar tegenover staat dat de vier rijkste personen in Indonesië volgens Oxfam International gezamenlijk meer welvaart bezitten dan de armste 100 miljoen mensen.
Alhoewel voormalig Nederlands Indië nu onafhankelijk Indonesië is, maakt Nederland zich tot op de dag van schuldig aan beleid waarmee winst wordt gemaakt over de rug van oorspronkelijke bewoners en ten kostte van hun natuurlijke leefomgeving. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het onderzoek van OneWorld.nl waarin wordt aangetoond dat het Nederlandse pensioenfonds ABP 174 miljoen euro heeft geïnvesteerd in bedrijven die zich bezig houden met het kappen van regenwoud in West Papua: “Ruim 27.000 hectare tropisch regenwoud ging tegen de vlakte voor één palmolieplantage in Indonesisch Papua. Dat tonen satellietbeelden die de Amerikaanse organisatie Mighty Earth liet maken. Een kaalslag die mede tot stand kwam met Nederlands pensioengeld.”
De voorzetting van kolonialisme
Een blik op de situatie van West Papua laat zien dat de koloniale structuren die Nederland in Nederlands Indië heeft ontworpen ook nog intact zijn. Vandaag de dag is West Papua onderdeel van Indonesië, maar eigenlijk was de oorspronkelijke bewoners een referendum over onafhankelijkheid beloofd door de Nederlandse staat. Dit werd vastgelegd bij de overname van West Papua door de Verenigde Naties in 1962, daarvoor was het nog in Nederlandse handen, en ook bij de overname door Indonesië in 1963 die daarop volgde.
Het referendum werd wel georganiseerd maar het werd, op zijn zachts gezegd, niet zuiver uitgevoerd. International Lawyers for West Papua beschrijven dat er in de aanloop van het referendum zo’n duizend stemmers werden uitgekozen door de Indonesische staat en dat zij werden geïsoleerd, gehersenspoeld en geïntimideerd. Alles wat er nodig was werd uit de kast getrokken om ervoor te zorgen dat duidelijk werd dat er maar een uitkomst mogelijk was op het referendum.
De Indonesische staat heeft sindsdien transmigratiepolitiek gevoerd. Met de hulp van subsidies worden Indonesiërs aangemoedigd om zich te vestigen in West Papua, met als doel om West Papua een ‘echte’ provincie van Indonesië te maken. Het gevolg hiervan is dat de oorspronkelijke bewoners vandaag de dag een minderheid zijn in hun eigen land, terwijl in 1952 de bevolking van West Papua nog voor 98% uit oorspronkelijke bewoners bestond.
Net zoals Nederlands Indië ooit een kolonie was van Nederland, zo is West Papua vandaag de dag een kolonie van Indonesië. De leider van de Free West Papua Campaign, Benny Wenda, spreekt over een ‘secret genocide’ op de oorspronkelijke bewoners. Uit deze verschrikkelijke situatie wordt duidelijk hoe de gekoloniseerde de rol van de kolonisator kan overnemen. De Indonesische staat en grote (internationale) bedrijven lopen weg met de winst die wordt gegenereerd met de exploitatie van natuurlijke grondstoffen, terwijl de oorspronkelijke bewoners van West Papua op basis van racisme worden onderdrukt, vermoord en hun leefomgeving wordt vernietigd.
Geld verdienen aan ellende
Mensen over heel de wereld slaan op de vlucht voor soortgelijke gevolgen van kapitalisme en kolonialisme die zich in de praktijk vertalen tot de harde werkelijkheid van oorlog, armoede en klimaatchaos. Het verrotte van het kapitalistische systeem is dat mensen geld kunnen verdienen met deze ellende. De Nederlandse staat en Nederlandse bedrijven doen daar vaak maar al te graag aan mee.
De rol van de Nederlandse wapenindustrie, een industrie die belang heeft bij het ontstaan en in stand houden van militaire conflicten, spreekt boekdelen. Vanuit Nederland worden er bijvoorbeeld wapens verkocht aan Saoedi Arabië en andere landen die een afschuwelijke oorlog voeren in Jemen. In 2017 schreven ministers aan de Tweede Kamer schreven dat er volgens de VN als gevolg van deze oorlog inmiddels ruim 22 miljoen mensen zijn die “humanitaire hulp nodig hebben” en dat er ruim 8 miljoen mensen die “op de rand van de hongersnood verkeren”. Verder zijn volgens de VN twee miljoen kinderen acuut ondervoed en ruim 15 miljoen mensen hebben geen toegang tot schoon drinkwater, sanitaire voorzieningen of elementaire gezondheidszorg.
Maar ook Nederlands neokoloniaal handelsbeleid speelt hierin een belangrijke rol. In 2016 ontstond er een opstand tegen Nederlandse boerenbedrijven in Ethiopië als gevolg van dit beleid. Thomas Keulemans schreef hierover het volgende.
Ethiopië is een van de armste landen in Afrika en ondervindt momenteel hongersnoden en droogte. Naast de ruim 18 miljoen mensen die volledig afhankelijk zijn van hulp en de reeds 400.000 ondervoede kinderen, heeft ook het vee niet voldoende water en voedsel om te overleven. In schril contrast met deze barre en inhumane leefomstandigheden staat de situatie van bedrijven zoals Sher, een Nederlandse rozenkwekerij die een groot deel van de toch al schaarse middelen voor zich opeist en daardoor floreert. De eigenaar, de familie Barnhoorn, staat in de Quote 500 met een geschat vermogen van 200 miljoen.
Dit bedrijf, ter grootte van 1000 voetbalvelden en een productie van 1.2 miljard rozen per jaar, verbruikt alleen al 5 tot 10 liter water per roos (6-12 miljard liter per jaar). Dit water haalt Sher uit het nabij gelegen meer – de levensader van de plaatselijke bevolking – dat het achterlaat met een laag waterpeil en vol chemicaliën en bestrijdingsmiddelen. Mensen die van noodhulp afhankelijk zijn, moeten daarentegen blij zijn met de 20 liter water waar zij 4 tot 5 dagen per huishouden (met niet zelden meer dan 5 mensen) op moeten overleven.
Dit zijn niet meer dan een aantal voorbeelden om een context te schetsen van waarom mensen op de vlucht slaan en op zoek gaan naar een betere toekomst elders, maar ook waarom wij als land de verantwoordelijkheid hebben om vluchtelingen ruimhartig op te vangen.
Niet sluitend en falend asielbeleid
In de huidige situatie is het zo dat mensen die naar Nederland op de vlucht slaan in sommige gevallen de toegang tot basisrechten wordt ontzegd. Deze ongedocumenteerde mensen kunnen geen aanspraak maken op toegang tot reguliere huisvesting, zorg, onderwijs en werk.
Vaak heeft dit te maken met het landelijke asielbeleid dat niet sluitend is. Feitelijk komt dit beleid erop neer dat mensenrechten van mensen die om verschillende redenen niet terug kunnen naar hun land van herkomst niet worden erkend en gerespecteerd. De mensen die volgens de Nederlandse staat wel terug zouden kunnen, maar dat om uiteenlopende redenen niet willen, worden overigens ook hun basisrechten in Nederland ontzegd.
Het is overigens logisch dat sommige mensen niet terug willen, terwijl de Nederlandse staat wel zegt dat zij terug kunnen en moeten. Ik denk bijvoorbeeld aan de situatie in Afghanistan. Dit land wordt door de Verenigde Naties op dit moment weer beschouwd als een land in oorlog. Maar toch bestempeld het IND het als een veilig land, waardoor Afghanen het risico lopen om te worden gedeporteerd naar hun thuisland terwijl dat volgens de Global Peace Index van 2017 na Syrië de meest gewelddadige plek ter wereld is.
De verschrikkelijke situaties waar mensen in belanden als gevolg van het niet sluitende en falende asielbeleid zou volgens mij een aanleiding moeten zijn voor de landelijke overheid om het beleid radicaal te veranderen. Dat moet gepaard gaan met het toeroepen van een halt aan het uit de hand gelopen kapitalisme en de daaruit voortvloeiende ellende zoals de wapenindustrie en het neokoloniale handelsbeleid. Als wij de stroom van vluchtelingen willen stoppen dan moeten we geen hek om Europa bouwen, maar ervoor zorgen dat Nederland niet langer medeplichtig is aan het veroorzaken van situaties waardoor mensen moeten vluchten.
Basisrechten voor iedereen in Amsterdam
Het ziet er helaas niet naar uit dat dit op korte termijn gaat gebeuren. Sterker nog, het lijk alleen maar erger te worden. De Europese Unie sluit miljardendeals om vluchtelingen buiten de deur te houden met figuren zoals Erdogan en landen, zoals Afghanistan en Libië, die worden geteisterd door oorlog als gevolg van Westerse militaire interventies. In Libië zijn zelfs slavenmarkten ontstaan mede dankzij van beleid van de Europese Unie.
De stad Amsterdam heeft wel de mogelijkheid om een voorbeeldrol in te nemen. Wat mij betreft wordt Amsterdam een stad waarin niemand illegaal is en iedereen dezelfde basisrechten heeft. Het invoeren van een stadspaspoort, zoals eerder werd geopperd door de Piratenpartij Amsterdam, is een idee waar aan gedacht kan worden. Maar ik wil ook niet beweren dat ik de ultieme oplossing in handen heb. Ik ben er wel van overtuigd dat Amsterdammers gezamenlijk de verantwoordelijkheid hebben om hier een oplossing voor te vinden.
Op dit moment is er nog geen duidelijk zicht op een duurzame oplossing. Er zijn nu natuurlijk wel BBB-voorzieningen in onze stad, maar deze zijn niet voor iedereen toegankelijk, zijn vaak vol en mensen worden iedere dag weer opnieuw om negen uur in de ochtend op straat gezet. Hoe kunnen we in hemelsnaam verwachten van mensen dat zij in een dergelijke situatie in rust kunnen nadenken over wat zij willen met hun leven?
Verhalen uit de Rudolf Dieselstraat
De huidige situatie is in ieder geval niet houdbaar, daar is iedereen het over eens. Maar we verschillen in Nederland van mening hoe we daar mee om moeten gaan. Rechtse media zoals PowNed en Telegraaf, op de voet gevolgd door politici van de VVD, FvD en CDA, zijn een hetze gestart tegen Wij Zijn Hier, een actiegroep van ongedocumenteerde vluchtelingen die panden kraakt om het onmenselijke asielbeleid aan de kaak te stellen. Deze rechtse media en politici hebben een beeld gecreëerd dat het grimmig en onveilig zou zijn geworden in de Rudolf Dieselstraat nadat Wij Zijn Hier verschillende panden in de straat had gekraakt.
Het is ongetwijfeld zo dat enkele buurtbewoners in de Rudolf Dieselstraat onveiligheid hebben ervaren. De honderd handtekeningen van mensen uit de buurt, verzameld door twee tienermeiden, die zeggen zich veilig te voelen en geen last te hebben van Wij Zijn Hier laten een ander beeld zien. In een ingestuurde brief in de NRC zegt een van de buurtbewoners, Stacey Krom, hierover het volgende.
Ja, er zijn fouten gemaakt tijdens het kraken, hoor ik, maar daar zijn ook de krakers zelf van geschrokken. Verder dolen veel spookverhalen rond. De media belichten de zaak eenzijdig: filmploegen zoeken bewust naar bewoners die overlast ervaren, sturen in hun interviews aan op angst. Wie zich mild uitdrukt, wordt uit het filmpje geknipt. En van de buren die aan mij aangaven angstig zijn, had er niet één contact gemaakt met hun nieuwe buren. Een typisch voorbeeld van ‘wat de boer niet kent…’ Natuurlijk ben je bang voor het onbekende. Dat is menselijk. Maar er gaat een wereld voor je open als je je openstelt voor nieuwe ontmoetingen. Ga eens op bezoek, dan hoef je je niet onveilig te voelen. ‘Zij’ zijn tenslotte ook mensen.
Vluchtelingen welkom, nazi’s niet
De hetze die werd gestart door rechtse media en politici gaf verschillende extreemrechtse groepen, die niet uit Amsterdam komen, dusdanig veel zelfvertrouwen dat zij zijn gaan demonstreren in de wijk. Vanaf dat moment hoorde ik van buurtbewoners dat zij wel bezorgd werden en dat is logisch.
De fascistische groep Identitair Verzet die afgelopen zaterdag een huis bezette in de Rudolf Dieselstraatis opgericht door een rechtsextremist die berucht is omdat hij betrokken was bij het vernielen van een joodse begraafplaats. Hij bekladde grafzerken met hakenkruizen en nazi teksten zoals ‘Jude Raus’ en ‘Wir sind zuruck’.
Het is uiterst opmerkelijk dat Camelot precies deze persoon een tijdelijk contract heeft aangeboden in dezelfde straat waar Wij Zijn Hier woont, terwijl Identitair Verzet duidelijk had aangekondigd dat zij een actie in de buurt wilde doen. Op de website van Identitair Verzet gaf de groep aan dat zij met hun actie in de Rudolf Dieselstraat eisen dat alle ongedocumenteerde mensen en iedereen die hen helpt moet worden opgesloten en dat zij dit doen voor “de Forum voor Democratie stemmers in de stad”.
Amsterdam, een stad die trots is op haar open multiculturele samenleving, en niet voor niets elk jaar in Februari de grootste demonstratie tegen de jodenvervolging herdenkt, moet zich uitspreken tegen fascistische en nazistische groepen zoals Identitair Verzet. Amsterdam, een overwegend linkse stad, moet een duurzame oplossing ontwikkelen voor ongedocumenteerden en de rekening daarvoor moet niet worden neergelegd bij de mensen die het nu al moeilijk hebben.
Maar 24-uursopvang is niet genoeg. Ik pleit ervoor dat Amsterdam een Fearless City wordt. Een stad die lef heeft en op durft te staan tegen de landelijke overheid. Een stad die de historische, internationale en economische context in het achterhoofd houdt als reminder van waarom we een ruimhartig asielbeleid willen hanteren. Een stad die zegt: iedere inwoner maakt aanspraak op dezelfde basisrechten, ongeacht of iemand over de juiste papieren beschikt, want geen mens is illegaal!
Foto: Justine SB
Waardeert u ons werk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over asielbeleid, kolonialisme, vluchtelingen, we are here.
