Gearrangeerde huwelijken en huwelijksdwang
In opinie door Renie van der Putte op 15-05-2011 | 18:02
Tekst: Renie van der Putte
Op 29 april heeft het kabinet het voornemen uitgesproken maatregelen te treffen tegen huwelijksdwang. Eén van de speerpunten betreft het verbieden van huwelijken tussen neven en nichten ‘omdat er vaker sprake kan zijn van dwang’.
Ten onrechte denken veel mensen dat er bij gearrangeerde huwelijken altijd sprake is van dwang. Wanneer beide partners zonder dwang instemmen met een door anderen geïnitieerd huwelijk spreken we niet van een gedwongen huwelijk. Let wel: wanneer twee mensen elkaar ontmoet hebben via een datingsite of dankzij een bemiddelingbureau een relatie met elkaar zijn aangegaan, spreken we ook niet van een gedwongen relatie.
Toegegeven: bij neef-nichthuwelijken is er vaak sprake van een arrangement, voorgesteld door ouders en/of andere familieleden. En zoals gezegd, dit leidt niet per se tot een dwangsituatie.
In de praktijk is het echter niet altijd eenvoudig na te gaan wanneer er sprake is van dwang. Als er fysiek geweld of bedreigingen aan het huwelijk te pas komen is het wel duidelijk, maar wat als iemand instemt 'om de vrede binnen de familie te bewaren' of 'om zijn ouders niet teleur te stellen'? Vaak is de scheidingslijn tussen bemiddeling en dwang flinterdun. Om deze reden zijn er organisaties en experts die vinden dat alle gearrangeerde huwelijken een zekere mate van dwang (waaronder sociale druk) met zich meebrengen, en dus een vorm van gedwongen huwelijk zijn. Anderen maken een duidelijk onderscheid tussen gearrangeerde huwelijken en gedwongen huwelijken. Je kunt zeggen dat er een continuüm is van algehele vrije partnerkeuze tot expliciete huwelijksdwang, met daartussen een groot grijs gebied van ‘zachte dwang'.
Het kabinet biedt aanstaande huwelijkpartners die in de derde of vierde graad familie van elkaar zijn de mogelijkheid dispensatie op het verbod te krijgen, door te bewijzen dat er in hun geval geen sprake is van een dwanghuwelijk. Zij zullen dus voor de rechter moeten verklaren dat ze vrijwillig met elkaar in het huwelijksbootje stappen. Tot die tijd zijn ze verdacht.
Bovendien: als de familie daadwerkelijk dwingend is, kan ze de huwelijkskandidaten ook opdragen een verklaring van vrijwilligheid af te leggen.
Rénie van der Putte is senior adviseur bij ACB Kenniscentrum
Lees ook:
Het persbericht van de overheid over de aanpak van huwelijksdwang
Huwelijksdwang in Noord-Holland. Een quickscan en de notitie van ACB Kenniscentrum hier (pdf)
Meer van Renie van der Putte hier
Meer over acb kenniscentrum, emancipatie, huwelijksdwang, renie van der putte, verborgen vrouwen, vrouwenemancipatie.
