Een valse start voor de linkse vernieuwing
In opinie door Dick Mantel op 07-10-2011 | 09:52
Tekst: Dick Mantel
De PvdA is niet principieel anti-confessioneel, zoals Rene Cuperus, medewerker van de Wiardi Beckman Stichting, wetenschappelijk bureau van de PvdA, in de Volkskrant beweerde. Gelovigen zijn er altijd net zo welkom geweest als niet gelovigen. Cuperus interpreteert het ‘doorbraakkarakter’ van de PvdA verkeerd.
René Cuperus schrijft in zijn column in de Volkskrant van 3 oktober over de vernieuwingsbeweging in de PvdA. René Cuperus is behalve columnist van de Volkskrant wetenschappelijk medewerker van de WBS. De WBS is betrokken bij de initiatieven van zes afdelingen binnen de PvdA om tot vernieuwing te komen en René Cuperus opent één van de congressen die daaraan gewijd zijn. Het artikel van Cuperus kan dus in zekere zin gezien worden als kickoff voor deze vernieuwing, vandaar dat enige aandacht aan het artikel op zijn plaats is.
Cuperus opent met: ‘Kom maar door met die linkse vernieuwing; eindelijk is er dan een vernieuwingsbeweging in de PvdA opgestaan. Geen dag te laat’. Wijze woorden, een partij moet zich voortdurend vernieuwen, zich bezinnen op veranderde omstandigheden en daarop de toekomststrategie afstemmen. Nog meer wijze woorden: nodig is een betrouwbaar links profiel op sociaal-economisch terrein. Daarna wordt Cuperus wat vager: in het, volgens hem noodzakelijke dubbelprofiel, komt als tweede noodzaak een open, vrijzinnige houding op cultureel en internationaal vlak naar voren. Bij een open, vrijzinnige houding op cultureel gebied kan ik me nog wat voorstellen, maar om te begrijpen wat zo’n houding op internationaal vlak inhoudt moet je waarschijnlijk cultuurhistoricus zijn.
Vervolgens beschrijft Cuperus wat er mis gaat in andere ‘registers’. Het grote euvel, verantwoordelijk voor vervreemding van het electoraat ten opzichte van de PvdA, is, volgens Cuperus, een foute bestuurderskaste. Fout omdat ze soms de ‘sociaal-democratische lifestyle aan hun laars lappen’, en soms omdat er moslim-migranten inzitten die ‘de PvdA denken te kunnen misbruiken als een uitgewoonde moskeevereniging’. Het eerste voorbeeld dat Cuperus geeft betreft een burgemeester die te vaak naar zijn vakantiehuis in Afrika ging in de tijd dat het leger door Wilders werd opgeroepen om naar de stad van die burgemeester (ja inderdaad, Gouda) op te trekken, ten tijde van de jeugdrellen. Geen sterk voorbeeld omdat, zoals ik het mij tenminste herinner, de burgemeester in die tijd op een verstandige manier een reëel beeld van de situatie schetste.
Het tweede voorbeeld gaat over een Marokkaans-Nederlands partijbestuurslid van de PvdA die tegen het boerkaverbod protesteerde. Het taalgebruik van Cuperus (‘de PvdA misbruiken als een uitgewoonde moskeevereniging’) is weliswaar een vondst voor een columnist, maar mismoedig makend als aanzet voor een discussie voor een vernieuwde linkse partij. De man is, volgens Cuperus, om twee redenen laakbaar. ‘Het verdedigen van de boerka lijkt mij (is RC) de slechtste dienst die je het beeld van een gematigde, westers-inpasbare islam kunt bewijzen’. Het lijkt erop dat, in de visie van Cuperus, de discussie bij de vernieuwing ook weer moet gaan over de symbool-politieke onderwerpen als boerkaverbod, handenschudden en hoofddoekjes.
Maar misschien vergis me daarin, want Cuperus schrijft waar het hem in het geval van de boerkaverbod bestrijder vooral om gaat. Hij schrijft ‘hoe komt een lid van het landelijk bestuur erbij om, tegen de sociaal-democratische traditie in, de PvdA te misbruiken als voertuig voor een godsdienstdebat? Wie haalt het in zijn hoofd om de principieel anti-confessionele PvdA -de partij bovendien van feministe Joke Smit- een begripvol boerkadebat te voeren?’
Het lijkt er dat René Cuperus hierbij het ‘doorbraakkarakter’ van de partij verkeerd interpreteert. De PvdA is niet principieel anti-confessioneel, zoals Cuperus schrijft. Gelovigen zijn net zo welkom als niet gelovigen. Enige kennis van het werk van twee van de grondleggers van de PvdA, Banning en Schermerhorn, is nuttig. In het Program en Toelichting uit 1945 van de Nederlandse Volksbeweging -de beweging opgericht door Banning en Schermerhorn- gaat het ook over vernieuwing, geestelijke. De groep verenigd in de NVB sloot zich in 1946 aan bij de fusie van SDAP, VDB en CDU, samen de PvdA vormend. In die Toelichting staat dat voor gelovigen de ‘eisen Gods’ gelden, het Evangelie is de ‘krachtbron voor persoonlijk en gemeenschapsleven’. Maar de gelovigen staan, volgens de Toelichting, naast degenen die de noodzaak van geestelijke vernieuwing en eendrachtige samenwerking evenzeer voelen, maar dat op een andere manier funderen. Bijvoorbeeld ‘in een humanistische overtuiging of in de Joodsche godsdienst’. ‘Wij zien deze beide groepen, christenen of niet-christenen, als geheel volwaardige medewerkers in de taak, die wij ons stellen’. Gepleit wordt voor een doorbreking van de verstarrende opvatting dat het ‘in ons volk om de keuze gaat tussen een “christelijk-confessionele” of “neutrale” beweging’. Een actuele tekst, de spelers op het veld zijn natuurlijk veranderd. De ‘seculieren’ van nu hebben, historisch gezien, geen alleenrecht op de partij.
In de verwijzing van Cuperus naar Joke Smit klinkt de bekende stereotype ‘iedere boerkadraagster wordt onderdrukt’. Ik denk dat onder de boerkadraagsters een hoger percentage ‘feministen’ te vinden is dan onder de doorsnee vrouwelijke bevolking in Nederland.
Zonder te beweren dat Cuperus iets anders voor ogen staat, een paar oproepen voor de vernieuwing. Stel de aanpak van sociaal-economische problemen voorop en schaf –zoals Leo Lucassen op deze site al bepleitte- de term allochtoon af. En hamer er, in navolging van Nasrdin Dchar, op dat het ‘injecteren met angst’ moet stoppen.
Dick Mantel is gepensioneerd wiskundeleraar en auteur van het boek ‘Angst en verkramping werken averechts. Een visie op migratie en integratie’.
Eerder verscheen van Dick Mantel op dit blog:
Cultuur, identiteit en gedoogsteun; de valkuilen voor minister Donner
Meer over boerka, dick mantel, doorbraak, pvda, religie, rene cuperus.
