De steun voor het multiculturalisme is stabiel, ondanks de enorme winst van de PVV (Floris Meijer)
In opinie door Floris Meijer op 12-06-2010 | 09:15
Uit onderzoek onder leiding van psycholoog Fons van de Vijver naar de houding van Nederlanders tegenover de multiculturele samenleving, blijkt dat de steun voor het multiculturele gedachtegoed in het laatste decennium stabiel is gebleven. Deze constatering lijkt echter in schril contrast te staan met de verkiezingsuitslag van afgelopen woensdag, toen de populistische PVV met haar anti-islam en anti-‘multiculti’ standpunten bijna een zesde van de stemmen binnenhaalde.
Aan de hand van een grootschalig en langdurig onderzoek onder leiding van Van de Vijver, hoogleraar crossculturele psychologie aan de Universiteit van Tilburg, blijkt dat Nederlanders in overgrote meerderheid geen problemen hebben om met verschillende etnische groepen samen te leven. Het onderzoek werd de afgelopen tien jaar een aantal maal gehouden onder grote en representatieve groepen Nederlanders. In het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken (juni 2010) stelt Van de Vijver dat deze conclusie kan voelen als een ‘contra-intuïtieve’ boodschap. ‘Het contrast met het debat in de media is inderdaad groot. Maar uit de sociaal-psychologische literatuur weten we dat grondhoudingen moeilijk te veranderen zijn’, aldus Van de Vijver.
De conclusies uit het onderzoek zijn des te meer opvallend als we zien dat het afgelopen decennium een aantal ontwikkelingen kende waarvan kan worden verwacht dat die van invloed zijn geweest op de houding van Nederlanders ten opzichte van het multiculturalisme. Te denken valt hierbij aan de aanslagen van 11 september 2001 en de moord op Theo van Gogh. Toch is dit volgens het onderzoek niet het geval. Ook de opkomst van politieke stromingen die uitgesproken ‘anti-multiculturalisme’ zijn, lijkt hierop nauwelijks van invloed. Volgens Van de Vijver komt dit vooral omdat de basishouding van mensen redelijk stabiel is. ‘De attitudes van mensen die tijdens de puberteit worden gevormd, veranderen zelden ingrijpend.’ De mening van Nederlanders die in 2000 al volwassen waren, is in tien jaar tijd dus weinig veranderd.
Voor ander onderzoek dat de afgelopen jaren werd verricht in Utrecht en Nijmegen werd specifieker gekeken naar de mening van Nederlanders ten opzichte van etnische groepen. Hieruit blijkt dat ook de houding tegenover Antillianen en Surinamers de afgelopen tien jaar nauwelijks blijkt te zijn veranderd. Opvallend is echter dat men wel veel kritischer is geworden ten opzichte van Turkse en Marokkaanse Nederlanders. Volgens Van de Vijver zou je dit kunnen zien als ‘dagkoersen’, maar hieruit zou ook kunnen worden geconcludeerd dat de negatieve retoriek van met name Wilders, dat specifiek gericht is op Marokkanen en Turken, hierin een rol heeft gespeeld.
Toch is er volgens het onderzoek weinig steun te vinden voor de discriminatie waar Wilders op aanstuurt. ‘Er is een diep doorleefde steun dat iedereen gelijke rechten moet hebben. [Wilders] kapitaliseert maar op één stukje van de Nederlandse opvattingen.’ In die zin kunnen de 24 zetels die de PVV afgelopen woensdag binnensleepte ook niet alleen worden verklaard, door de integratiestandpunten van de partij. Hier blijkt toch een breder ongenoegen aan ten grondslag te liggen. Ongenoegen dat wat waarschijnlijk kan worden teruggevoerd naar ervaringen vóór de puberteit van de gemiddelde PVV-stemmer.
Het interview met Fons van de Vijver is na te lezen in het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, no.6 (juni 2010. Zie: http://www.socialevraagstukken.nl/
Het onderzoek naar de Nederlandse attitudes onder bewoners is na te lezen in het International Social Science Journal. Zie: http://publications.uvt.nl/repository/fons.vandevijver/publications.html
Meer over floris meijer, multiculturalisme, van der vijver.
