Home » Blog » Opinie » De PvdA en de gelovigen: democratisch beginsel moet voorop staan

De PvdA en de gelovigen: democratisch beginsel moet voorop staan

In opinie door Martijn van Dam op 13-03-2012 | 22:42

Tekst: Dick Mantel

Waar het om gaat is dat er een situatie ontstaat dat minderheidsgroepen zich veilig voelen en in hun waarde gelaten. Dan kan er een basis van zekerheid ontstaan voor kritische geluiden van binnen uit en een mogelijkheid voor vrouwen om hun strijd tegen vrouwonvriendelijke aspecten van hun eigen cultuur vorm te geven.

Dat schrijft Dick Mantel in een reactie op Martijn van Dam die pleitte voor individualisering - ook in discussies over religie.

Martijn van Dam vraagt  om duidelijkheid in de PvdA tegen gelovigen. De PvdA tobt volgens hem met de strijdigheid tussen respect voor andersdenkenden en het recht op zelfbeschikking. Het verbaast hem ten zeerste dat de seculiere PvdA niet ondubbelzinnig de kant van het individu kiest als die het ‘slachtoffer’ is van religieuze voorschriften. Die duidelijkheid moet er inderdaad komen. Hopelijk met een andere inhoud dan Martijn van Dam voorstelt.

De belangrijkste conclusie in het betoog van Martijn van Dam is dat de PvdA, door hem een seculiere partij genoemd, niet kan accepteren dat strenge geloofsstromingen de individuele ontplooiing in de weg staan. En rekening houden met die strenge geloofsopvattingen is volgens hem uit den boze.

Martijn van Dam verwijst ook, ter ondersteuning van zijn opvattingen, naar de grote idealen van de PvdA in 1946. Daarom allereerst een paar opmerkingen daarover. Het seculiere karakter van de PvdA is voor Martijn van Dam heilig. Zestig jaar geleden was uiteraard de vraag nog niet of je als partij seculier of niet seculier was, maar er is geen sprake van dat de PvdA zich wilde afsluiten voor (streng) gelovigen. Met name in de beweging die in 1946 opging in de PvdA, de NVB (de Nederlandse Volksbeweging), met als grote voortrekkers Willem Schermerhorn -de eerste naoorlogse minister-president- en Banning, is dat duidelijk terug te vinden. ‘De werking van Gods Heiligen geest moet hier de beslissende factor zijn’ staat er in haar programma, slaande op het bestrijden van de ‘geestelijke verwildering’ die de jeugd bedreigde en van de geestelijke crisis, bij elkaar ‘een onmogelijke taak voor mensen’.

Het streven van de PvdA om een doorbraakpartij te worden mislukte, maar de wil om onderdak te bieden aan verschillende stromingen blijkt duidelijk uit het instellen van de werkgemeenschappen. En de filosofie die daarbij hoorde blijkt uit artikel 6 uit het ontwerpprogram, waarin staat dat de overheid het zedelijk en geestelijk leven van het volk moet eerbiedigen en verplicht is ‘rekening te houden met de verscheidenheid van levensovertuiging’.

Uiteraard is Martijn van Dam een democraat in hart en nieren, maar toch lijkt hij te weinig oog te hebben voor de essentie van democratie: waken over de rechten van minderheden. Ook als die strenge geloofsopvattingen naleven. Dus wél, indien gewenst, een gebedsruimte in een openbare school (zoals de Hogeschool Amsterdam). Dus wél begrip voor een vrouw die, zoals Martijn van Dam het uitdrukt, ervoor kiest zichzelf ‘buitenspel te zetten, door van top tot teen bedekt over straat te gaan’. Er is bij deze vrouwen meer sprake van persoonlijke zelfontplooiing dan hij vermoedt. Terzijde: het verbieden van de boerka is het beste middel om er meer van op straat te krijgen.

Het meest bepalend in de huidige discussie is de positie van de moslimvrouwen. Wat zijn de factoren die van belang zijn bij hun emancipatie/persoonlijke zelfontplooiing?

In het volgende wordt de benadering van Halleh Ghorashi gevolgd. Veel vrouwen van de derde feministische golf oefenen sinds de jaren 90 van de vorige eeuw kritiek uit op de eenzijdige manier waarop soms wordt opgeroepen tot emancipatie. Uitgaande van een homogeen geheel, in plaats van uit te gaan van de verschillen tussen vrouwen, met een erkenning van diverse emancipatiepatronen.

Het moet mogelijk zijn de eigen culturele vormen te kiezen, waardoor de vrouwen de ruimte krijgen om zich te emanciperen. Iedere dag horen dat je in een seculiere samenleving leeft en dat je daarin een achterlijk geloof beoefent, leidt bij velen tot een gevoel van machteloosheid en een passieve houding. Voor sommigen betekent het juist strijd en jezelf als moslim laten zien.

Van groot belang is te beseffen dat de vrouwen uit minderheidsgroepen met een dubbele emancipatie te maken hebben. Het gaat voor hen om groepsrechten binnen de samenleving en om de eigen individuele emancipatie. Als de van buiten komende druk op de groep groot is, wordt er binnen de groep druk uitgeoefend de rijen te sluiten tegen de externe ‘vijand’.

Migranten voelen zich aangevallen, onderdrukken de diversiteit, de dominante groep wordt dan weer afwijzender, enz. Voor de migranten ontstaat dan de situatie dat je de eigen groep hard nodig hebt. De kloof wordt breder en de ruimte voor emancipatie van vrouwen kleiner.

Waar het om gaat is dat er een situatie ontstaat dat minderheidsgroepen zich veilig voelen en in hun waarde gelaten. Dan kan er een basis van zekerheid ontstaan voor kritische geluiden van binnen uit en een mogelijkheid voor vrouwen om hun strijd tegen vrouwonvriendelijke aspecten van hun eigen cultuur vorm te geven.

Er is nog een hele weg te gaan!

Dick Mantel, lid van de PvdA.
Auteur van ‘Angst en verkramping werken averechts. Een visie op migratie en integratie’ en van ‘De zoektocht naar eenheid. Van hang naar volkseenheid tot dwang om te assimileren’ (in voorbereiding).

Eerder verscheen van Dick Mantel op dit blog:

• Parallellen tussen vroeger en nu
• Een valse start voor linkse vernieuwing
• Cultuur, identiteit en gedoogsteun; de valkuilen voor minister Donner

Lees ook: Gebedsruimte van wes Holleman

Meer over dick mantel, emancipatie, geloof, integratie, islam, islamdebat, martijn van dam, pvda, religie.

Reacties