De Puinhopen van Pim
In opinie door Michael Blok op 07-05-2012 | 20:40
Tekst: Michael Blok
De man van wie iedereen erfgenaam wil zijn heeft maar één concrete erfenis. Een destructieve.
Gisteren herdachten we dat Pim Fortuyn 10 jaar geleden op een vreselijke manier werd vermoord. Het gonst van de analyses over zijn erfenis en van de mensen die zich zijn erfgenaam noemen. Maar de voorbeelden van zijn nalatenschap die genoemd worden vallen een beetje tegen: ze zijn meestal abstract en zonder grote maatschappelijke gevolgen. Terwijl de grote innovatie van Fortuyn grotendeels buiten beeld blijft. Een innovatie die wel degelijk grote gevolgen heeft gehad voor de mensen in het land.
De alomtegenwoordige discussie over de politieke erfenis van Fortuyn gaat meestal over hoe Fortuyn de kussens opschudde in het slaperige Nederland, hoe hij een nieuwe stijl van politiek creëerde, of hoe hij mensen bij de politiek betrok. Daar zit allemaal een kern van waarheid in. Maar het is allemaal nogal abstract, en hij heeft de dagelijkse levens van mensen er denkelijk nauwelijks mee beïnvloed. Een karige erfenis voor de man van wie iedereen erfgenaam wil zijn. Een nieuwe poging om Fortuyn een grote erfenis te geven was het artikel in De Groene Amsterdammer deze week, dat kopte met "de Puinhopen van Pim". In het themaartikel wordt Fortuyn verweten een wazige mening over de economie te hebben, wat de huidige financiële crisis mede zou hebben veroorzaakt. Dat zijn nog eens puinhopen.
Maar ze zijn niet van Pim. Het gaat veel te ver om te beweren dat zonder Pim Fortuyn de financiële crisis, als enige westerse land, aan ons voorbij zou zijn gegaan. En de Nederlandse kiezer heeft ook altijd kunnen stemmen op politici die wel een heldere opvatting over de economie hebben. Ook die nalatenschap was dus beperkt. Maar op een ander gebied was de erfenis van Fortuyn wel degelijk groot en tastbaar. En uiteindelijk destructief. Wel degelijk puinhopen, dus.
De grote en duurzame innovatie van Fortuyn was dat hij het intellectuele huwelijk tussen emancipatie en islamkritiek populair en acceptabel maakte. Een vrijwel uniek Nederlands huwelijk dat nog steeds het politieke landschap domineert. Fortuyn stelde dat er iets is als "de islam", dat deze gedrag beinvloedt richting vrouw- en homo-onvriendelijkheid, en dat onze "identiteit" bedreigd wordt door "massale" immigratie. Zo zag hij kritiek op moslims als progressief en maatregelen tegen immigratie als een trotse verdediging van onze eigen cultuur. Het feit dat Fortuyn een "bedreigde" homo was heeft deze gedachtengang zeker meer verteerbaar gemaakt.
Deze logica was een godsgeschenk voor het Nederland van het einde van de 20e eeuw. Sociaal-democraten en liberalen kregen zo een nieuw emancipatieproject in de armen geworpen. De rechten van arbeiders, vrouwen en homo's waren zo ver gevorderd dat er maar weinig overbleef om voor te strijden. Maar nu opeens waren al deze verworvenheden in gevaar door ouderwetse, anti-moderne migranten.
Daarbij moesten progressieve krachten twee hordes nemen. Ten eerste moesten ze Fortuyn's logica slikken, ondanks dat er niet is als "de islam", dat vrouwen en homo's het overal slecht hebben en Nedermoslims meestal tolerant zijn, en dat de grote emancipatiegolf in Nederland juist samenviel met immigratie. En er moest een onderscheid gemaakt worden tussen kritiek op "de islam" (progressief) en kritiek op moslims (discriminatie). Een onlogisch onderscheid, dat bijvoorbeeld bij Joden dan ook niet gemaakt wordt. Een religie bestaat uit mensen, die hun geloof als deel van zichzelf zien.
De hele gedachtengang was ook een vrijbrief voor conservatieven en nationalisten om superieur te doen over de eigen groep en af te geven op vreemdelingen, zonder risico om voor fout te worden uitgemaakt. Niet alleen op de site van De Telegraaf, maar ook in de opiniepagina's en verkiezingsprogramma's . En omdat we elkaar in Nederland proberen te accommoderen, ontstond een nationale consensus tegen immigratie en voor een harde aanpak van de "multiculturele samenleving". Ab Klink legde die maatregelen altijd uit als het helpen van migranten, Geert Wilders (veel logischer) als pesten.
Deze rare ideologische consensus heeft aan de wieg gestaan van de ontelbare persoonlijke drama's die zich in de afgelopen tien jaar hebben afgespeeld. De keiharde (en vaak onwettige) maatregelen tegen immigratie hebben duizenden geliefden, gezinnen en families uit elkaar gehouden. Honderdduizenden Nederlanders moeten zich verantwoorden voor hun overtuiging en kleding. En tienduizenden vluchtelingen zijn schandalig behandeld door de Nederlandse overheid, soms met de dood tot gevolg.
Fortuyn stond aan de wieg van ontwikkelingen die dus niet abstract zijn, maar echte mensen raken. Ook door de maatregelen die juist niet genomen zijn. Bestrijding van discriminatie op straat, op de werkvloer en in de media is essentieel voor de positie van minderheden, maar is volledig naar de achtergrond verdwenen. De andere constructieve maatregel bij immigratie is een toegankelijk inburgeringstraject voor nieuwkomers, maar dit is in Nederland juist verworden tot een kostbare hindernisbaan die alleen maar rechtmatige migranten ontmoedigt. En een constructieve aanpak van sociaal-economische problemen bleef uit, want als de oorzaak ligt bij religie en cultuur ligt deze niet bij sociale achterstand, in deze logica.
Waarschijnlijk zou Fortuyn zich in zijn graf omdraaien als hij dit allemaal zou weten. Misschien is het daarom niet alleen schokkend en vreselijk, maar ook slecht voor Nederland geweest dat hij werd vermoord. Die moord kunnen we niet meer terugdraaien. Maar alle mensen die zich zo graag als Pim's erfgenaam positioneren zouden zich nog eens kunnen afvragen waarin Pim's erfenis ligt, en of ze die ook recht doen.
Michael Blok is consultant en activist. Dit stuk verscheen eerder op joop.nl en is in overleg met Michael Blok ook op Republiek Allochtonië geplaatst.
Eerdere stukken van Michael Blok op dit blog vindt u hier
Meer over lpf, michael blok, pim fortuyn, politiek, pvv.
