Home » Blog » Opinie » De mythe van de neutrale “blanke” man

De mythe van de neutrale “blanke” man

In opinie door Sabrine Ingabire op 23-12-2017 | 10:25

Je hoeft niet onpartijdig of neutraal te zijn, je hoeft alleen te aanvaarden dat je dat niet bent en dat je daarom de inzichten van zo veel mogelijk andere, diverse, mensen nodig hebt als je zo neutraal mogelijk wil zijn.

Onlangs was ik in Montpellier bij een van mijn beste vriendinnen. Daar ontmoette ik op een feestje een jongen die zij zag zitten, waardoor ik wist dat mijn rol die avond erin bestond die jongen te leren kennen en te zien of hij goed genoeg was voor haar.

Aangezien het een rijke witte jongen was, nam ik het mezelf voor om niet over politiek te praten, kwestie van niet aanvallend over te komen. Er wordt me vaak verweten dat ik witte mannen niet rustig laat genieten van hun white male privilege -maar dan met andere woorden- en dit wilde ik die avond vermijden.

Allemaal gewoon mensen

Dit lukte even, tot hij me vroeg wat ik als werk deed. ‘Ik schrijf’, antwoordde ik vaag. ‘Waarover?’ ‘Over racisme, diversiteit, vrouwenrechten, sociale (on)gelijkheid, en zo…’ Jullie kunnen jullie vast inbeelden dat de sfeer van de avond vanaf dat moment helemaal omgeslagen is tussen hem en mij.

Hij: ‘Ah? Is er dan zo veel racisme in België?

Ik: ‘Ja, echt wel. De weg is nog lang.’

Hij: ‘Vreemd. Ik ben daar al vaak geweest, en ik heb dat nooit gemerkt.’

Ik: ‘Ja, dat is omdat je een witte man bent.’

Hij: ‘Ik denk niet dat het daarmee te maken heeft. Mijn ras is voor mij echt niet belangrijk, we zijn allemaal gewoon mensen.’

Ik: ‘Dit zeg je ook omdat je een witte man bent.’

Het gesprek was lang, en kende geen (goede) conclusie. Hij wilde graag over politiek praten zonder dat we telkens ras/etniciteit zouden moeten bespreken. Ik probeerde hem te doen begrijpen dat iedere van zijn politieke ideeën beïnvloed werd door zijn privileges, waaronder zijn witte huidskleur.

Hij bleef herhalen dat hij neutraal was omdat ‘wij gewoon allemaal mensen zijn.’ Ik bleef herhalen dat mensen niet neutraal zijn, en dat zelfs ‘politiek neutraal’ zijn een politieke keuze is (die vaak vanuit een positie van privilege vertrekt). Dit begreep hij niet. En veel andere witte mensen ook niet.

Niet neutraal, dus niet objectief?

Dus wil ik hier even zeggen: nee, ik ben niet neutraal. Ik ben vrouw. Ik ben zwart. Ik ben de intersectionaliteit van beide. Dit zijn dingen die ik vaak vermeld in mijn columns, soms om de kritiek te anticiperen die vaak komt na het schrijven van een ietwat controversieel artikel.

‘Ze kan hier niet objectief over zijn, want ze is zwart.’

Die zin, dat statement veronderstelt dat iemand die niet-zwart is, iemand die ‘blank’ is, wel neutraal zou zijn. Het is de veronderstelling dat iemand die onderdrukt is, te emotioneel is om rationeel en onpartijdig te denken over zijn of haar onderdrukking en het systeem dat zijn of haar onderdrukking mogelijk maakt. Iemand die geprivilegieerd is dankzij diezelfde onderdrukking en datzelfde systeem zou daar geen last van hebben. En dat is gewoon absurd.

Opdat zwarte mensen gelijke rechten zouden krijgen, moeten witte mensen hun wit privilege afstaan. Opdat vrouwen gelijke rechten zouden krijgen, moeten mannen hun mannelijke privilege afstaan. Opdat de onderklasse gelijke rechten zou krijgen, moet de bovenklasse haar economische privilege afstaan. Enzovoort…

Dit houdt dus in dat rijke witte heteroseksuele christelijke mannen veel zouden verliezen als de ideale toestand van sociale gelijkheid bereikt zou worden. Is iemand die zoveel te verliezen heeft, dan echt zo neutraal? Want mij lijkt het dat er een groot belangenconflict is.

En alleen wanneer dit aanvaard wordt, kan er effectief iets veranderen. Ja, natuurlijk, is de bril waarmee ik de wereld bekijk een ‘Sabrine-getinte bril’. Het is niet alleen getint door mijn vrouw-zijn, mijn zwart-zijn of mijn atheïst-zijn, het is getint door de miljoenen ervaringen die van mij hebben gemaakt wie ik ben. En mijn positie in de maatschappij –onderdrukking en privileges meegerekend– is daar een groot deel van. Dus als ik vanuit een positie van zwarte vrouw schrijf en praat, dan schrijft en praat een witte man vanuit een positie van witte man. En niet een “neutrale” positie, of de “norm.”

Tijdens de Parijse schrijfresidentie van deBuren verwoordde Hélène Christelle mijn punt het beste: ‘Neutraliteit is een mythe. We leiden allemaal politiek geladen levens en zijn in gevolge allemaal politieke wezens.’

Positioneringen optellen

En omdat ik aanvaard heb dat ik dat ben, en dat al mijn ervaringen beïnvloeden hoe ik naar de wereld kijk, kan ik die terzijde proberen zetten wanneer ik onpartijdig naar een situatie wil kijken. Hoewel dat vaak niet noodzakelijk is.

Zoals Gloria Wekker in datzelfde gesprek zei: ‘Het gaat niet om je “ik” uit te bannen, en doen alsof je God bent; het gaat om hoe je gepositioneerd bent in de maatschappij en die verschillende positioneringen op te tellen en zo een mooi resultaat te krijgen.’

Dat is de reden waarom er zoiets bestaat als een jury of een kamer van volksvertegenwoordigers. Daar onze ‘ik’ uitbannen onmogelijk is, maakt men een verzameling van niet-neutrale “ik”-en, die samen door debat en rede tot een zo neutraal mogelijk standpunt over een bepaalde zaak moet komen.

Je hoeft dus niet onpartijdig of neutraal te zijn, je hoeft alleen te aanvaarden dat je dat niet bent en dat je daarom de inzichten van zo veel mogelijk andere, diverse, mensen nodig hebt als je zo neutraal mogelijk wil zijn.

Wit is ook gekleurd

Alleen dan, kan je inzien dat je in al je onpartijdigheid en niet-neutraliteit niet geschikt bent om iedereen te vertegenwoordigen. Indien er geen -of onvoldoende- vrouwen in je regering zitten, zal je beslissingen blijven maken die mannen bevoordelen. Indien er geen -of onvoldoende- minderheden in je regering zitten, zal je beslissingen blijven maken die onderdrukkend zijn voor bepaalde bevolkingsgroepen.

En alleen dan zal je begrijpen dat sociologisch onderzoek gevoerd door een witte man ook gekleurd is. Maar dan gekleurd met de privileges van een persoon die denkt neutraal te zijn en dat is volgens mij veel gevaarlijker! En dat die daarom even geldig of ongeldig is als een onderzoek gevoerd door een vrouw van vreemde origine.

Maar het kan niet anders dan dat de witte man neutraal denkt te zijn, als de taal waarin hij denkt hem vertelt dat hij dat is. Tot twee jaren geleden, toen ik niet beter wist, zei ik nog ‘blank’ om witte mensen aan te duiden alsof het de normaalste zaak van de wereld was. Maar dat is het niet: de witte mens is niet blank. Als je naar de definitie van ‘blank’ in het woordenboek kijkt, vind je: ‘niet bevlekt’, ‘niet gekleurd: het blanke ras.’

Dit is een prachtig voorbeeld van hoe alles in onze samenleving doordrongen is met white supremacy, van onze wetten tot onze taal. En hoe ironisch, overigens, dat een etnische groep met zoveel bloed op zijn handen zichzelf ‘niet bevlekt’ durft te noemen, alsof die boven alles wat gruwelijks is boven staat.

Maar wat men vergeet, is dat als de witte etnische groep onbevlekt en rein is, dit in tegenstelling tot andere etnische groepen is. En als de witte mens blank is, dan ben ik bevlekt en vuil. En mijn mooie bruine huid, is noch een vlek, noch vuil.

Sabrine Ingabire is schrijfster, activiste en studente. Je kan haar op Facebook volgen. Dit stuk verscheen eerder op Mondiaal Nieuws (mo.be) en is in overleg met Sabrine Ingabire en MO ook op Republiek Allochtonië geplaatst. 

Foto: Pixabay

Meer over white privilige

Racisme los je niet op met wit privilege

Wit privilege, deel I en deel II

Het witte ongemak: van zelfgenoegzaamheid tot kritisch zelfonderzoek

Meer over racisme, white privilege.

Reacties