De hele naakte vrijheid (toespraak)
In opinie door Marcel Duyvestijn op 28-11-2011 | 22:55
Tekst: Marcel Duyvestijn
Ik had dit eigenlijk piemeltje naakt willen uitspreken. Blote woorden uit een blote mond. Naakt is namelijk het nieuwe demonstreren. In China geven de vrienden van dissident Ai Wei Wei zich bloot om hem te ondersteunen. En in Egypte krijgt een naakte blogger veel aandacht. Naakt is het nieuwe spandoek. De nieuwe barricade. Althans, in de rest van de wereld. Want gelukkig zijn de tijden dat Phil Bloom - de eerste naakte vrouw op de vaderlandse televisie- stof deed opwaaien, voorbij.
Maar ik durf niet.
Naakt is naakt.
En het is koud.
Dan maar de aangeklede versie.
We zitten hier in de vrijdenkersruimte. Belangrijke ruimte. In vrijheid denken. En daar ruimte voor krijgen. Dat is een belangrijke pijler voor onze open, westerse samenleving.
Zeg je: vrijdenkersruimte. Dan zeg je Mark Rutte. Dat wil zeggen: toen hij nog een liberaal was, toen hij zich niet liet gijzelen door de SGP. Hij was toen nog gewoon een olijke fractievoorzitter, toen hij de vrijdenkersruimte opende. De tentoonstelling – met werken van Theo van Gogh, Gregorius Nekschot en Sooreh Hera was wat eendimensionaal ingevuld, maar toch. Er was iets. De boodschap was: vrijheid van meningsuiting is belangrijk. Of, zoals Hafid Bouaza het zei toen hij de gouden scalpel won: Er zijn meer woorden dan kogels. Woorden mogen nooit ingeslikt worden.
Elk woord.
Elk woord is belangrijk.
Maar daar ging die vrijdenkersruimte al de mist in. Waar was bijvoorbeeld de cartoon van de Arabisch Europese Liga, waarin Hitler samen met Anne Frank in één bed lagen? Of de toespraak die Thomas von der Dunk uit wilde spreken voor de provincie Noord-Holland? Of een cartoon op Joop.nl, waar Geert Wilders in nazi-kostuum is afgebeeld.
Woorden en tekeningen moeten nooit ingeslikt worden.
Hier had Mark Rutte consequent moeten zijn. Elk woord doet er toe. Maar Mark Rutte liet zich nooit uit over de dubbele moraal van zijn PVV-vrinden, die boeken willen verbieden, hoofddoeken willen belasten en toespraken willen schrappen.
Ik wil toegeven dat ik hoog van de toren blies toen Gregorius Nekschot opgepakt werd, maar dat ik niet stond te popelen om het op te nemen voor een cartoon van de AEL. Ook toen een legerimam op bezwaar stuitte, omdat hij zich onaardig over Balkenende had uitgelaten, was ik niet thuis. Zelfs nu de Boerka verboden wordt, heb ik niks van me laten horen. Terwijl de Boerka –hoe abject ook- toch een vorm van meningsuiting is.
Gelukkig is de rechtsstaat niet afhankelijk van mijn grillen.
Mark Rutte blies destijds ook hoog van de toren. Hoewel hij aanvankelijk niet zo’n interesse in de vrijheid van meningsuiting had, zag hij wel in dat dit een belangrijk punt was om Rita Verdonk en Geert Wilders van het lijf te houden. Ik heb toen samen met hem en Eddy Terstall een opiniestuk geschreven in De Volkskrant. Twee boodschappen zaten er in. De eerste: De grens van de vrijheid van meningsuiting ligt bij het oproepen tot geweld. De tweede boodschap was dat artikel 137c aanpassing nodig had.
Artikel 137c:
“Hij die zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaat over een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie.”
Wij -Eddy, Mark en ik-vonden dat belediging op grond van ras, geaardheid of handicaps anders is dan de belediging op godsdienst en levensovertuiging. Het vreemde namelijk is dat der eerste drie ‘belediginggronden’ bij geboorte bepaald zijn. Daar kun je niks aan doen. Geloven is echter een mening, een handeling. Een actieve daad. Die moet je kunnen aanvallen. Met beledigende woorden.
Wij geloven namelijk in het debat. In het geweldloze gevecht met woorden. Wij geloven dat je daar sterker van wordt. Dat Nederland daar sterker van wordt.
Dat vond Mark Rutte toen. Zijn vrijdenkersruimte verdween echter dit jaar. ‘Wegens regeringsdeelname gesloten’, zou nu op de deur kunnen staan. Het is namelijk niet alleen de PVV waar hij rekening mee moest houden, maar ook de SGP. En daarnaast natuurlijk het CDA, dat niet zo heel veel met vrijheid van meningsuiting heeft. Sterker: Minister Donner wilde de wet op de godslastering revitaliseren, wat een ernstige inbreuk op de meningsuiting zou betekenen.
Het wordt echter nog erger voor de VVD. Toen Jesse Klaver van GroenLinks interesse in de collectie van de vrijdenkersruimte toonde, schreef Rutte’s opvolger, Stef Blok:
“De VVD heeft deze ruimte ingericht in een tijd dat een cartoonist werd vervolgd om het maken van zijn tekeningen. Inmiddels leven we in een andere politieke werkelijkheid en is die tijd gelukkig voorbij. Dat blijkt ook uit het feit dat de laatste anderhalf jaar bij ons geen werken meer zijn aangeboden.”
Beide beweringen zijn onwaar. Het is op z’n minst gek dat Blok zegt dat zo’n vrijdenkersruimte kennelijk niet meer nodig is. Maar dat hij beweert dat er geen nieuwe werken zijn aangeboden, klopt al helemaal niet.
De VVD en vrijheid van meningsuiting. Het is geen gelukkig huwelijk. Pragmatisme is handiger dan principes als je regeert.
Mark Rutte zal het onderwerp ook niet snel meer aanraken. Naar aanleiding van ons opiniestuk werd hij in Buitenhof aan de tand gevoeld. De insteek: mag je iedereen zomaar beledigen? Wat telkens op tafel kwam: mag je ook de holocaust ontkennen? Mark zei volmondig ja. Logisch. Als je een historisch feit ontkent, ben je dom, maar er mag geen straf op domheid staan. Hij kreeg echter de hele goegemeente over zich heen. De holocaust is een van de weinig overgebleven heilige huisjes. En dat kon hij nou net niet gebruiken, aangezien hij in een verbeten strijd met Rita Verdonk was gewikkeld.
Maar het gaat goed komen. Het zijn nu de christenen en de populisten die Rutte moet pleasen. Maar als Geert Wilders eindelijk begrijpt hoe hij een stekker uit iets kan halen, zijn er nieuwe mogelijkheden voor de seculiere partijen om samen te gaan. Paarsplus kan dan werk gaan maken van het verstevigen van de vrijheid van meningsuiting. Als Mark Rutte, samen met Wouter Bos, Femke Halsema en Boris van der Ham gaat samenwerken, gaat het ook op dat gebied eindelijk eerlijker worden.
Ik dank u
Marcel Duyvestijn is tekstschrijver, journalist en liefdevol lid van de PvdA. Marcel Duyvestijn sprak deze toespraak uit in Felix Meritis bij de Nacht van de Rechtsstaat op 25 november. Dit stuk verscheen eerder op het blog van Marcel en is met zijn toestemming ook op Republiek Allochtonië geplaatst
Meer van of over Marcel Duyvestijn op Republiek Allochtonië hier
Meer over de vrijheid van meningsuiting
- Rechtsstaat (Hassnae Bouazza)
- Brandbommen in Parijs (Bart Voorzanger)
- Progressieve partijen moeten niet bang zijn voor debat over islam (Ewoud Butter)
- Meten met 2 maten (Klaas Bruinessen e.a. over de verboden Arondeuslezing)
- Het liberale hart van Jeanine Hennis: over vrijheden en onbegrip (Jan Dirk Snel)
- Echte vrijheidsstrijders strijden voor mening van politieke tegenstanders (Ewoud Butter)
- Als grondrechten in het geding zijn, is religiekritiek terecht (Dick Pels en Ruard Ganzevoort)
- islamdebat niet aan clowns overlaten (Marcel Duyvestijn)
- Staak het proces tegen de heer Wilders (Bart Voorzanger)
- Over gewetensvrijheid (Femke Halsema)
Meer over liberalisme, marcel duyvestijn, politiek, pvv, vrijdenkersruimte, vrijheid van meningsuiting, vvd.
