De drama triangle van het Midden-Oosten (Asher Ben Avraham)
In opinie door Asher Ben Avraham op 06-07-2010 | 08:28
Shakespeare had het al begrepen: All the world's a stage. And all the men and women merely players.
Het conflict tussen Israel en de Palestijnen lijkt welhaast onoplosbaar. Het is om moedeloos van te worden. Hoe komen we er uit? Of eigenlijk: komen we er ooit wel uit? Over alle inhoudelijke opties die er zijn, wil ik het nu niet hebben. Laten we eens kijken naar de eigen dynamiek van conflicten en de rollen van de betrokken partijen. De wereld is per slot sinds jaar en dag een ononderbroken aaneenschakeling van kleine en grote conflicten. Dat schrijft Asher Ben Avraham op het weblog Israned. Hieronder het vervolg van zijn blog.
Het interessante is dat zich bij conflicten tussen mensen, maar ook op grotere schaal tussen bevolkingsgroepen steeds een bepaald rollenpatroon voordoet. De hoofdrollen zijn achtereenvolgens de slachtoffers, de daders en de redders. Good Guys, Bad Guys and Cops, u kent dat wel. Diverse televisieseries en thrillers zijn standaard gebaseerd op dit rollenspel. Maar het verschijnsel is overal waarneembaar: op de werkvloer zien we bijvoorbeeld de arme werknemer die door zijn baas wordt uitgebuit en gered moet worden door de vakbond. Maar ook in de sport, de politiek, de economie en in de alledaagse werkelijkheid komen we continu slachtoffers, daders en redders tegen. Kortom: altijd en overal.
Dit rollenspel in conflicten wordt de Drama Triangle genoemd, een concept dat in 1971 is ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Stephen Karpman. De waarde van de Drama Triangle is dat inzicht wordt gegeven in de denk- en gedragspatronen van mensen in conflictsituaties. En in de valkuilen waarin iemand kan belanden bij te extreem roldenken en rolgedrag.
Want wat zegt de Drama Triangle over de rollen die mensen in conflictsituaties vervullen?
Het slachtoffer gaat uit van de eigen machteloosheid, hulpeloosheid en passiviteit. Hij vindt dat hij slecht en onrechtvaardig wordt behandeld, zich niet kan verdedigen en recht heeft op hulp van buitenaf.
De redder wordt gedreven door zijn wil om slachtoffers te helpen en goed te doen. Hij ontleent zijn waardigheid aan het redden van anderen.
De dader wordt gedreven door kwaadheid, geldingsdrang en heerszucht. Hij heeft slachtoffers nodig om een uitlaatklep te vinden voor deze behoeften.
In conflicten vervullen de betrokken partijen altijd deze rollen. Het opmerkelijke is dat de rolverdeling ook kan wisselen, afhankelijk van welk perspectief je uitgaat. Slachtoffers kunnen door de andere partij als daders worden beschouwd, daders omgekeerd als slachtoffers. Evenzo kunnen redders weer als slachtoffer of dader worden gezien. ’t Is maar hoe je het bekijkt. Duidelijk is dat niemand graag zal toegeven dat hij de rol van dader vervult.
Doordat mensen de neiging hebben zich vast te bijten in hun rol in het conflict, wordt tegelijkertijd duidelijk waardoor conflicten zo moeilijk oplosbaar zijn. Naarmate een partij zich meer als slachtoffer ziet, zal hij zich ook meer zo gaan gedragen. Het slachtoffer trekt zich in zichzelf terug, wordt passief, klaagt over het aangedane onrecht en roept om een redder. Anderen werpen zich op als redder en pakken – al dan niet succesvol – de dader aan. Weer anderen voelen zich hiervan slachtoffer en richten hun pijlen vervolgens op de redder. Al deze mechanismen versterken het conflict.
Is er een way out uit deze verlammende situatie? Lastig. Je kan als mens niet aan de Drama Triangle ontkomen, daarvoor zit het te diep in het menselijk gedachtenpatroon verankerd. Je kan er misschien wel anders mee omgaan. In de meeste situaties kan je proberen te vermijden dat je doorslaat in je rol. Als je in een moeilijke situatie zit en bedreigd wordt, moet je dus niet verlamd raken en wachten op een redder. Je zal jezelf weerbaar moeten maken en manieren moet vinden om je te verweren tegen de bedreiging. Als je iemand wil helpen, moet je niet als redder het hele probleem overnemen, maar gepaste ondersteuning en advies geven. Mensen helpen zichzelf te helpen. Wil je je verweren tegenover een dader, laat het dan niet bij klagen en beschuldigen, maar stel grenzen en – belangrijker nog - hou letterlijk en/of figuurlijk afstand.
In deze lijn doordenkend: als men al enigszins in de buurt van een oplossing voor het conflict in het Midden-Oosten wil komen, moeten de betrokken partijen dus vermijden door te slaan in de Drama Triangle. Blijf niet hangen in stereotyperingen, word geen slachtoffer, maak jezelf weerbaar, houd de dader op afstand en verwacht niet alle hulp van buitenaf. Makkelijker gezegd, dan gedaan. Maar het is wel nodig om het begin te vinden van een weg uit de verstikkende dynamiek van het conflict.
Dit blog is geschreven door Asher Ben Avraham en eerder verschenen op het weblog Israned. Op Israned verschijnt Nederlandstalig nieuws, informatie en opinies over. Met toestemming van Asher Ben Avraham is dit blog ook op Republiek Allochtonië geplaatst.
Meer over asher ben avraham, israel, israned, palestina.
Reacties
Asher Ben Avraham - 25/08/2010 12:05
Egbert Talens - 12/07/2010 22:52
De formulering 'enigszins in de buurt van een oplossing voor het conflict in het Midden-Oosten ... komen, ...' wijst er al op dat de schrijver van die formulering weinig inzicht heeft in de materie. De boosdoener is hier -- in deze formulering -- het woord oplossing. Waar in de eerste plaats het streven naar een régeling van de uitstaande geschillen moet worden gestreefd, is oplossing gewoon een brug te ver. Pas als beide partijen voldoende ruimte tot ademhalen wordt geboden en ze toekomen aan eigen boontjes doppen, kan gedacht gaan worden aan een oplossing.
En om uit de verstikkende dynamiek van dit conflict te komen, is het zaak naar de oorsprong van dit conflict terug te schakelen. Die ligt in de emigratie van (Oost-)Europese Joden náár Palestina, dat bewoond werd door Joden en niet-joden. Bij het zoeken naar een modus vivendi voor al deze mensen, zouden de politieke belangen op de voorgrond hebben moeten staan. En het was op dát vlak dat (de) niet-joodse gemeenschappen in Palestina bij de neus werden genomen. Omdat hen enkel burgerlijke en godsdienstige rechten werden gegund, en geen politieke rechten. Die fout moet hersteld worden, waarna zich tal van mogelijkheden gaan voordoen die op den duur een oplossing naderbij kunnen brengen...
