De beslissing. Verslag van een debat over homoseksualiteit
In opinie door Suzan van Westerlaak op 17-06-2015 | 14:00
Tekst: Suzan van Westerlaak
Afgelopen jaar hebben enkele lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders van Marokkaanse afkomst meegedaan met de Gay Parade op een Marokkaanse boot. Dit heeft tot veel discussie geleid. Een aantal progressieve Marokkaanse organisaties hebben dit initiatief gesteund.
In samenwerking met de Stichting Artikel 1, de organisator van de zogeheten Marokkaanse boot, HTIB en Aknarij organiseert EMCEMO een serie bijeenkomsten. Op 28 mei heeft de eerste activiteit plaatsgevonden in de vorm van een filmvertoning van ‘De beslissing’ met aansluitend debat.
De korte film ‘De Beslissing’ is een film van Wahid Sanouji, geproduceerd door Chris Belloni en Arjen Barel waarin de jonge Karim de knoop doorhakt om zijn relatie te redden door zijn vader te vertellen dat hij verliefd is geworden op een man. De makers vragen met deze film aandacht voor Marokkaanse jongeren die worstelen met hun seksuele identiteit. Met het vertonen van de film willen ze seksuele identiteit bespreekbaar maken binnen de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. De verschillende organisaties zijn van mening dat er meer zichtbaarheid nodig is over het onderwerp en willen laten zien dat jongeren niet hoeven te kiezen tussen hun geaardheid en hun familie. Dunya, journalist en werkzaam bij stichting Maruf was gespreksleidster.
Naar aanleiding van een gesprek over homoseksualiteit ontstond drie jaar geleden voor Wahid Sanouji het idee voor de film. Hij begon zich af te vragen wat zijn reactie als ouder zou zijn als zijn kind uit de kast zou komen. Vervolgens ontstond het idee om meer vaders naar hun reactie te vragen. Hierbij gaat het niet om achtergrond of nationaliteit, maar puur om de band tussen een vader en zijn kind. De titel van ‘de beslissing’ gaat in zijn ogen dan ook niet over de beslissing van de zoon, maar om de beslissing van een vader. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is het einde van de film voor Wahid niet open, maar betekent het slot juist een vorm van acceptatie en een genomen beslissing. Hij heeft bewust een korte film gemaakt omdat het voor hem net zo belangrijk is dat mensen vervolgens met elkaar in gesprek kunnen gaan. Mahjoub Benmoussa, de acteur die de vader speelde in de film, nam ook deel aan het debat.
Inmiddels is de film op veel uiteenlopende plekken vertoond. Zoals op het filmfestival in Turijn, in Parijs en ook in Marokko. Soms heerst er volgens Wahid het idee binnen de Marokkaanse gemeenschap dat homoseksualiteit verboden is in de Islam. Daarom is homoseksualiteit ook nog steeds strafbaar in veel islamitische landen. Uit het publiek komt de vraag wat precies Wahids bedoeling is met het vertonen van de film bij Emcemo en of hij bereid zou zijn om deze film ook in een moskee te vertonen.
Wahid verklaart dat hij de film niet in een moskee zou vertonen, maar misschien wel in de zaal daarnaast bijvoorbeeld. Maar los daarvan denkt hij dat je ook veel bereikt met het vertonen van de film op scholen.
De film is al een aantal keer vertoond op scholen. Dit resulteerde vaak in een open discussie, mede door de kracht van het medium film. Het viel op dat als een jongere gevraagd wordt wat de reden achter zijn homohaat is, hij vaak het antwoord schuldig moet blijven. Wahid bedeelt een grote rol toe aan het onderwijs en opvoeding om dit probleem tegen te gaan. Uit persoonlijke ervaringen leidt Wahid af dat Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond vaak sterk vasthouden aan hun geloof en hun cultuur, terwijl Marokkanen in Marokko er juist naar verlangen om meer Europees te worden. Hij vertelde dat er een heel open gesprek volgde naar aanleiding van de vertoning van de film in Marokko.
Iemand van het COC geeft aan veel voorlichtingen te hebben gegeven over homoseksualiteit op scholen. Ook hij heeft daar veel positieve ervaringen gehad met jongeren, maar geeft aan dat het probleem is dat na een open gesprek jongeren niet thuis vertellen waar ze het op school over hebben gehad. Als we problemen die te maken hebben met trots en schaamte kunnen oplossen, zouden we een grote stap in de goede richting doen.
Juist daarom is het volgens Wahid belangrijk om een brug te slaan tussen de cultuur van Marokkanen en de cultuur van het land waarin zij leven. Hoewel er vaak gewezen wordt naar jongeren is het ook belangrijk dat hun ouders integreren. Marokkaanse Nederlanders van eerdere generaties houden heftig vast aan hun cultuur en zijn bang dat deze langzaam vergeten zal worden. Als hierover vervolgens problemen ontstaan binnen een gezin, dan komt dat vaak tot uiting op straat.
Dat homoseksualiteit zo gevoelig ligt bij Marokkanen in Nederland is volgens de maker van de film te wijten aan het feit dat zij in twee werelden leven. Enerzijds leven ze in de Nederlandse samenleving en wordt er van ze verwacht dat ze daar in participeren. Anderzijds kunnen ze binnen de Marokkaanse gemeenschap heel iemand anders zijn. Dit kan dramatische gevolgen hebben voor iemands geloof, gevoel van cultuur en persoonlijke ontwikkeling. Meer openheid zou een oplossing kunnen zijn voor dit probleem.
Uit recent onderzoek is gebleken dat een groot percentage van de Nederlanders geen problemen zegt te hebben met homoseksualiteit, maar ook geen behoefte heeft om uitingen ervan op straat te ervaren. Ook bleek dat voor veel mensen de grenzen van tolerantie worden bereikt als er zich in het gezin homoseksualiteit voordoet. Mahjoub Benmoussa vindt dit een heftige boodschap van de samenleving. Er lijkt volgens hem een trend van ontkenning te zijn, terwijl een homo er niet voor heeft gekozen om homo te worden. De natuur heeft mensen gemaakt zoals ze zijn, dus wij moeten iedereen accepteren en ook respecteren. Wahid maakte al eerder het onderscheid dat misschien niet iedereen homoseksualiteit persoonlijk hoeft te accepteren, maar dat respect voor iedereen een maatschappelijke plicht is. Uiteraard speelt geloof een belangrijke rol hierin. Homoseksualiteit is verboden in de islam, maar geloof is ook liefde en respect voor iedereen. Ook de profeet Mohammed heeft gezegd dat respect voor elkaar het allerbelangrijkste is. Respect voor iedereen is dus uiterst noodzakelijk, maar als je ervoor kiest om bepaalde dingen niet te accepteren dan is dat ook een vorm van vrijheid van meningsuiting.
Iemand uit het publiek haakt hierop in en zegt dat geloof in het algemeen een extra drempel vormt als het gaat om het accepteren van homoseksualiteit. Dit is in de islam niet anders dan in het christendom of het jodendom. Wel zou het zo kunnen zijn dat veel islamitische gezinnen een hechte band met elkaar hebben en dat mensen het extra moeilijk zouden vinden om deze relaties te verstoren. Een mogelijke oplossing voor dit probleem zou zijn als er iemand als bemiddelaar op zou treden. Wahid erkent dat inderdaad alle religies acceptatie van homoseksualiteit compliceren, maar stelt dat er in Nederland in ieder geval wel met elkaar over gepraat wordt. Hierop volgt de tegenwerping dat er in bijvoorbeeld moskeeën nooit over de thematiek gepraat wordt. Een aanwezige oppert dat de oplossing zich juist in de ethiek van religie zou kunnen bevinden.
Veel mensen uit het publiek zijn het eens over het feit dat het eigenlijk allemaal over tolerantie gaat. Het is niet mogelijk om de islam te veranderen, maar we kunnen wel met zijn allen proberen om meer tolerantie in de gemeenschap te verkrijgen. Dialoog is daarin heel belangrijk en de film kan daar inderdaad een goede aanleiding toe zijn. Een punt van kritiek uit de zaal is dat Wahid in zijn analyse wellicht een beetje generaliseert.
Abdou Menebhi, voorzitter van Emcemo, wil graag benadrukken dat er in elk geloof en in elke cultuur een progressieve, orthodoxe of liberale kant bestaat. Er bestaat dus niet ‘de gemeenschap’, ‘de cultuur’ of ‘de Marokkaan’. Ditzelfde kan gezegd worden over de islam. Iedereen heeft zijn eigen interpretaties van de islam. In andere religies is dat niet anders. Volgens hem ligt het probleem in de hypocrisie. Vaak wordt religie of taboe gebruikt voor de onderdrukking van bepaalde posities. Een voorbeeld daarvan is het verbod op de film over prostitutie in Marokko, die afgelopen maand het nieuws haalde. Naar zijn mening is het juist belangrijk om dit thema bespreekbaar te maken, aangezien prostitutie in Marokko een groot probleem is. De discussie hierover zou niet tegengehouden moeten worden onder het mom van termen als geloof of cultuur. Voor het bereiken van vrijheid is het nodig dat mensen die geloven in god ook geloven in de normen van de mensenrechten. Daarin bevindt zich de kern van de oplossing. Discussie hoeft niet perse gevoerd te worden in de moskee, maar in het maatschappelijk vlak. Wij moeten praten over emancipatie. Wat zijn de alternatieven om de samenleving te beschermen tegen individualisme en dat soort vraagstukken.
Iemand anders haakt op dit onderwerp in. Net zoals dat ‘de Marokkaan’ niet bestaat, bestaat ook ‘de homo’ niet. Dat neemt niet de noodzaak weg dat progressieve krachten van verschillende groepen elkaar op zouden moeten zoeken. Wel is het belangrijk dat de progressieve krachten elkaar zullen vinden. Er zijn ook veel voorbeelden van Marokkaanse vaders die wel het gesprek over seksualiteit met hun kinderen aangaan. Vaak is het zo dat Marokkaanse jongeren wel met elkaar kunnen praten, maar dat het uit respect lastiger is om dingen bij hun ouders aan te kaarten. Om deze reden zou het ook een oplossing kunnen zijn om als ouders de handen ineen te slaan en elkaar onderling te steunen.
Het debat werd afgesloten met het persoonlijke verhaal over de ervaring van een Marokkaanse homoseksuele politieagent met de naam Abdel. Op het moment dat hij zijn leven goed op de rails had heeft hij ervoor gekozen om zijn moeder te vertellen over zijn geaardheid. Hoewel dit voor grote problemen zorgde heeft hij nooit spijt gehad van deze beslissing. Na een lastige periode wisten zij samen hun band te herstellen. Het aangrijpende verhaal van Abdel vormde een mooi einde van het debat.
Al met al was het een interessant en zinvol debat, waarin volgens mij iedereen de ernst van het probleem erkent en het belang van actie inziet. Deze actie kan op allerlei manieren gevoerd worden; met ouders onderling, met voorlichtingen op scholen, vanuit de ethiek van het geloof zelf enzovoorts. Emcemo zal in samenwerking met de verschillende organisaties meer debatten, bijeenkomsten en evenementen gaan organiseren over dit onderwerp met als doel om meer tolerantie te creëren in een samenleving waar voor iedereen een plek is.
Suzan van Westerlaak
Meer over homo-emancipatie op dit blog hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over Aknarij, de beslissing, EMCEMO, homo, HTIB, Stichting Artikel 1, Suzan van Westerlaak.
