Amnestiewet is vrijbrief voor straffeloosheid
In opinie door Astrid Essed op 22-04-2012 | 12:01
Tekst: Astrid Essed
Het verlenen van amnestie voor de Decembermoorden is meer dan ingrijpen in de lopende rechtsgang. Het geeft het signaal, dat mensenrechtenschendingen, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid straffeloos kunnen worden begaan.
Wanneer de decembermoorden ongestraft blijven, kan Suriname niet uitgroeien tot een democratische rechtsstaat. Dat schrijft Astrid Essed.
In de nacht van 8 op 9 december 1982 werden in Suriname, in het Fort Zeelandia 15 critici van de toenmalige legerbevelhebber Bouterse [op 25 februari aan de macht gekomen via een militaire coup], standrechtelijk
geexecuteerd. Een zestiende gearresteerde, vakbondsleider Derby, was de enige overlevende en werd de volgende dag vrijgelaten. De militaire dictatuur van Bouterse en co was definitief een feit.Het heeft tot 1987 geduurd, voordat er in Suriname weer verkiezingen werden gehouden. De roep om berechting van de verantwoordelijken voor de standrechtelijke executies [de Decembermoorden] werd eindelijk, 25 jaar na de Decembermoorden, in 2007 gehonoreerd met de aanvang van het proces tegen Bouterse en 24 andere verdachten.
Net voor de uitspraak door de Militaire Krijgsraad in het Decembernoordenproces hebben politieke medestanders van de huidige president Bouterse in de Nationale Assemblee [het Surinaamse Parlement] een voorstel tot wijziging van een reeds bestaande amnestiewet ingediend, waaronder de periode van de Decembermoorden valt.
Die wet is met 28 stemmen voor en 12 tegen aangenomen en vanwege afwezigheid van president Bouterse, hoofdverdachte in het Decembermoordenproces,bekrachtigd door vice president Ameerali.
De meerderheid was te danken aan voormalig militair tegenstander van Bouterse, R. Brunswijk, die bedongen heeft, dat de door Surinaamse troepen aangerichte slachtpartij in het bosnegerdorp Moiwana buiten de amnestie valt.
Door de aanname van de amnestiewet wordt niet alleen ingegrepen in de rechtsgang, maar dreigt
vooral straffeloosheid voor standrechtelijke executies, die zeer ernstige mensenrechtenschendingen zijn.
Daarmee schendt Suriname ook zijn internationaalrechtelijke verplichting tot onderzoek en berechting van ernstige mensenrechtenschendingen. Terecht heeft Amnesty International hiertegen fel geprotesteerd.
Nu deze amnestiewet is aangenomen en dus moord vrijuit gaat, glijdt Suriname verder af naar het pad van politiek gangsterisme en willekeur. Er kan pas een begin gemaakt worden met een democratische
rechtsstaat, wanneer de Decembermoorden en andere ernstige mensen rechtenschendingen, gepleegd onder het militaire regime Bouterse worden onderzocht, berecht en bestraft.
Een overzicht
Opzienbarend in het proces tegen de voormalige dictator en legerbevelhebber Bouterse [huidig president Suriname] en medeverdachten inzake de Decembermoorden is de getuigeverklaring van Ruben Rozendaal , militair, mede coupgenoot van Bouterse en medeverdachte in het Decembermoordenproces. Hij verklaarde dat Bouterse persoonlijk twee slachtoffers van de Decembermoorden, vakbondsleider Cyrill Daal en tegencouppleger Soerindre Rambocus zou hebben doodgeschoten.
Hoe geloofwaardig deze getuigeverklaring is, is de vraag, omdat Rozendaal eerder had verklaard, dat Bouterse die nacht niet in Fort Zeelandia [de plaats van de executies] aanwezig is geweest.
Maar of Bouterse nu wel of niet zelf geschoten heeft, is minder van belang. Feit blijft overeind, dat hij als toenmalig bevelhebber van het Surinaamse leger hoofdverantwoordelijk is voor de Decembermoorden en alle andere tijdens zijn bevelhebberschap gepleegde oorlogsmisdaden. Zijn verantwoordelijkheid voor de decembermoorden heeft hij trouwens zelf toegegeven in zijn eerste ''vergiffenisshow'', waarin hij
''excuses'' aanbood voor de Decembermoorden.
''Excuses'', die trouwens geheel vrijblijvend waren, aangezien Bouterse daaruit niet de consequenties getrokken heeft door zichzelf aan te geven. En welke ''excuses'' kunnen er uberhaupt worden gegeven voor
standrechtelijke exucuties, wanneer er geen sprake is [was] van vervolging?
Dat deze vervolging nu wel plaatsvindt, is een grote overwinning voor de voortgang van het democratische proces in Suriname.
Maar nu een terugblik op de mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden, waaraan Bouterse zich in zijn hoedanigheid als lid van de Nationale Militaire Raad , bevelhebber van het Surinaamse leger en voormalig dictator schuldig gemaakt heeft.
Militaire coup
Na het plegen van de militaire coup op 25 februari 1980 door zestien militairen, waaronder Bouterse [De Groep van Zestien] werd de Nationale Militaire Raad geinstalleerd, waar Bouterse een belangrijk lid van was.
Op 15 maart 1980 werd een burgerregering gevormd, waarvan medisch specialist Henk Chin A Sen premier werd.
Kort daarna echter werd een Wet aangenomen, die de macht van het parlement beperkte ten gunste van de regering, waarmee de democratische rechten steeds meer werden ingeperkt. Er zouden trouwens pas weer verkiezingen komen in 1987!
Mensenrechtenschendingen voor de decembermoorden
Voor de decembermoorden hebben Bouterse en de politiek-militair verantwoordelijken zich ook schuldig gemaakt aan ernstige mensenrechten schendingen.
Onder zijn verantwoordelijkheid als lid van de Nationale Militaire Raad en vanaf juli 1980 bevelhebber van het leger vallen, arrestaties op vage gronden en de slechte detentieomstandigheden/mishandelingen van arrestanten onder detentieomstandigheden onder voormalige politici [de zogenaamde oude politiek] en ''dissidente'' militairen.
De mensenrechtenschendingen betreffen NIET alleen de decembermoorden.Ook andere misdaden hebben plaatsgehad onder verantwoordelijkheid van Bouterse.
A Standrechtelijke executie van Sergeant Majoor Hawker
In maart 1982 vond een mislukte coup plaats onder leiding van Hawker en Rambocus. Enkele dagen later werd de gewonde Hawker op zijn brancard, voor het oog van de wereld, standrechtelijk geexecuteerd.
Volgens de Geneefse Conventies, het Internationaal Humanitair Oorlogsrecht en de Internationale Mensenrechtenverdragen is een standrechtelijke executie een oorlogsmisdaad
B Standrechtelijke executie 15 critici van het militair regime; de decembermoorden
In de nacht van 8/9 december werden 15 critici van het militaire regime in Fort Zeelandia standrechtelijk geexecuteerd, na ernstige folteringen. Het officiele verhaaltje, dat zij ''op de vlucht waren neergeschoten'', werd al gauw ontkracht. Na al die jaren is er dan eindelijk een proces tegen Bouterse en 24 medeverdachten
C Onopgehelderde dood Horb
Op 30 januari 1982 werd de na de decembermoorden in ongenade gevallen tweede man van Bouterse, Majoor Horb, gearresteerd op verdenking van het ondermijnen van de Staatsveiligheid.Enkele dagen later wordt hij dood in zijn cel aangetroffen. Hij zou zich aan het koord van zijn sportbroek hebben opgehangen.
Er ontstaan vrijwel direct twijfels over de doodsoorzaak, die nooit is opgehelderd.
D Moiwana/Massaslachting
In het gewapende conflict tussen Bouterse en de leider van het zgn Jungle Commando, Brunswijk van 1986 tot 1992, zijn aan beide zijden een groot aantal mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden gepleegd.
De beruchtste is de door het Nationaal Leger olv Bouterse aangerichte massaslachting onder de bewoners van Moiwana, een dorp in het binnenland van Suriname, van wie tientallen werden gedood. Het Inter Amerikaans Hof voor de Mensenrechten veroordeelde Suriname voor de massamoord.
E Drugshandel
En als klap op de vuurpeil is hij door Nederland bij verstek veroordeeld tot 11 jaar gevangenisstraf vanwege drugshandel. Wikileaks onthulde bovendien, dat Bouterse nog tot 2006 actief zou zijn geweest in de drugshandel.
Met dank aan Bouterse is drugsverslaving en de daaraan gerelateerde criminaliteit nu een groot probleem in Suriname. Nog los van alle slachtoffers, die zijn aandeel in de drugshandel ook buiten Suriname heeft gemaakt.
'Bekering' Bouterse en geestelijk adviseur Steve Meye
Bouterse heeft van meet af aan alles ingezet om aan vervolging te ontkomen,
aanvankelijk met intimidatie. Toen dat minder effect had, zette hij een van zijn sluiwste tactieken in,
het ''aanbieden van excuses'' en het ''vragen om vergiffenis'' voor de decembermoorden. Dit ging samen met zijn zogenaamde ''bekering'', waarin hij enthousiast werd gesteund door zijn ''geestelijk adviseur'', dominee Steve Meye. Deze maakte gemene zaak met Bouterse door in een TV Interview met de EO te beweren, dat Bouterse van God een ''missie'' heeft, om Suriname te regeren.
Opvallend is, dat Meye het bloedige verleden van Bouterse bagatelliseert met de door hem misbruikte uitspraak, dat God de zonden vergeeft, wanneer de betrokkene spijt betuigt. Wanneer Bouterse werkelijk ''spijt had betuigd'' zou hij zich hebben aangegeven. Hij heeft er echter alles aan gedaan, om de rechtsgang te frustreren. Vergeving houdt bovendien niet in, dat er geen vervolging meer komt. Integendeel.
Geestelijken, die met een dergelijk misbruik van de religie mensenrechten schendingen en oorlogsmisdaden tot niets reduceren, zijn levensgevaarlijk, juist door hun invloed op hun Gemeenteleden. Hoe waar is de uitspraak van de Profeet Mohamed:''Hoed u voor geestelijken, die op Paleispoorten kloppen''?
waarheidscommissie
Bij de invoering van de amnestiewet hebben de regeringspartijen aangekondigd, dat er een waarheidscommissie wordt ingesteld, die de ''gebeurtenissen van 8 december'' [lees: de Decembermoorden] gaat onderzoeken. Er was echter reeds een sinds 2007 lopend Decembermoordenproces.
Het grote bezwaar tegen waarheidscommissies is, dat zij gebaseerd zijn op vrijwilligheid en inhouden het waarheidsgetrouw opbiechten van de gebeurtenissen zonder strafrechtelijke consequenties.
Soms wordt er een ''verzoening'' geensceneerd tussen dader en slachtoffer, wat zonder strafrechtelijk vonnis zeer onbevredigend blijft.
Zo bleek uit een onderzoek van het Zuid Afrikaans Centrum voor de Studie van Geweld en Verzoening en de Khulumani Support Group onder honderden slachtoffers en nabestaanden van schendingen van de mensenrechten onder de Apartheid, dat de meesten van mening waren dat de waarheidscommissie niet had bijgedragen aan verzoening. Zij waren van mening dat gerechtigheid een voorwaarde is voor verzoening. De familie van de bekende anti-apartheidsactivist Steve Biko, die door de veiligheidspolitie was vermoord, noemde de Waarheids- en Verzoeningscommissie een ‘voertuig voor politiek opportunisme’ en klaagde het aan bij de rechter als ‘onconstitutioneel’.
Essenteel is de impliciete boodschap, dat misdrijven onbestraft blijven. Juist ten aanzien van ernstige mensenrechtenschendingen is dit niet alleen onverteerbaar, maar druist in tegen de internationale principes
tav vervolging en bestraffing van ernstige mensenrechtenschendingen, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en genocide.
Waarheidscommissies leiden ook tot een grove vorm van rechtsongelijkheid. Want waarom zouden dan ernstige mensenrechtenschenders, die veelal tot de top van de samenleving behoren, vrijuit gaan, terwijl ''gewone mensen'', die zich bijvoorbeeld aan berovingen, doodslag en andere misdrijven
hebben schuldig gemaakt, wel worden veroordeeld? Misdaad zou dan lonen, waar het ernstige mensenrechtenschendingen aangaat.
Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen in strafoplegging, zowel bij het ''gewone'' strafrecht als inzake mensenrechtenschendingen, maar die kunnen gelden na een deugdelijk strafproces.
Wanneer er sprake is van hoge ouderdom [bijv vanaf 80 jaar], ernstige of terminale ziekte, kan iemand veroordeeld worden zonder strafoplegging. Maar die uitzonderingen moeten dan betrekking hebben op de zogenaamde ''byzondere omstandigheden'', niet op een byzondere politieke situatie.
epiloog
Nog afgezien of Bouterse persoonlijk de trekker heeft overgehaald, is hij als legerbevelhebber verantwoordelijk voor de Decembermoorden en alle mensenrechtenschendingen, die tijdens zijn politiek/militaire bewind zijn gepleegd. Hetzelfde geldt voor de andere politiek-militair verantwoordelijken.
Het verlenen van amnestie voor de Decembermoorden is meer dan ingrijpen in de lopende rechtsgang.
Het geeft het signaal, dat mensenrechtenschendingen, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid straffeloos kunnen worden begaan.
Straffeloosheid is de ergste vijand van mensenrechten en humaniteit. Straffeloosheid is de dood voor een democratische rechtsstaat. Straffeloosheid treedt gerechtigheid en een menswaardige samenleving met voeten.
Wanneer de decembermoorden ongestraft blijven, kan Suriname NIET uitgroeien tot een democratische rechtsstaat. Alleen door vervolging en bestraffing van de Decembermoorden, de massaslachting in Mooiwana en andere misdaden, kan er in Suriname een menswaardige samenleving ontstaan.
Astrid Essed
Foto: Flickr
Meer over amnestiewet, astrid essed, bouterse, decembermoorden, rechtsstaat, suriname.
