Allochtone kiezers verlaten de PvdA in verschillende richtingen
In opinie op 07-03-2014 | 10:16
Tekst: André Krouwel
Twee weken voor de gemeenteraadsverkiezingen twijfelen nog veel Amsterdammers op wie ze moeten stemmen. Maar liefst één op de vijf kiezers weet nog helemaal niet naar welke partij hun stem gaat, terwijl veel anderen nog tussen twee of zelfs meer partijen twijfelen. Vooral op links is die twijfel groot.
De PvdA, van oudsher de keuze van de linkse kiezers in Amsterdam, is duidelijk in de problemen.
In 2006 behaalde de PvdA bij de gemeenteraadsverkiezingen een monsterzege, omdat veel kiezers het rechtse kabinet Balkenende van CDA, VVD en D66 zat waren. Vooral migranten in de grote steden stemden massaal op de PvdA, niet in de laatste plaats in Amsterdam. Bijna 80 procent van de Amsterdamse migranten en hun zonen en dochters stemden op de PvdA. Deze Sovjetachtige scores die de PvdA onder deze groep kiezers behaalde maakte dat de rechte opponenten de PvdA afschilderde als de Partij van de Allochtonen.
In 2010 kalfde de steun voor de PvdA onder migranten wat af, maar een eindspurt van lijsttrekker Lodewijk Asscher maakte de PvdA opnieuw de grootste partij in de Amsterdamse gemeenteraad. Deze positie wordt nu voor het eerst serieus bedreigd. Meer dan de helft van de kiezers die overwegen PvdA te stemmen geven tevens aan dat hun stem ook nog naar GroenLinks of D66 zou kunnen gaan. Een kwart neigt ook nog naar de SP. Het electoraat van de PvdA dreigt hiermee in verschillende richtingen weg te lekken.
Pogingen om al deze potentiële kiezers binnenboord te houden brengen lijsttrekker Pieter Hilhorst in een onmogelijke spagaat. Het is voor de PvdA in toenemende mate lastig om de uitruil waarop deze partij haar succes baseerde - een gunstig inkomensbeleid voor minder bedeelde groepen tegen goed onderwijs voor de middenklasse - geloofwaardig aan de man te brengen. Bij de middenklasse is de solidariteit met armere, vaker allochtone groepen afgenomen en het verhaal over het onderwijs wordt niet meer geloofd.
Asscher was in staat met een stevige morele agenda, tegen onder andere prostitutie en vrouwenhandel, een sterke nadruk op onderwijs en op het voorkomen van een te scherpe economische tweedeling veel van deze kiezers aan zich te binden. Het tamelijk onovertuigende optreden van lijsttrekker Hilhorst helpt de sociaaldemocraten niet. Hij heeft op het terrein van het onderwijs en ook daarbuiten als wethouder geen ‘trackrecord’ weten op te op te bouwen.
Allochtone kiezers verlaten de PvdA ook in verschillende richtingen. Een deel loopt over naar D66. Dat gebeurde bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2006 al op bescheiden schaal toen de PvdA van haar kandidaten vroeg om de Armeense genocide door de Turken in de jaren ‘10 te erkennen.
Maar er lijkt ook een structurele verandering gaande: een aanzienlijk deel van de zonen en dochters van migranten doen het economisch beter dan hun ouders en voelen zich aangetrokken tot vooral D66 en VVD. Je kunt dat zien als een proces van emancipatie: deze generatie laat zich niet langer vertellen door een religieuze leider of een andere voorman op wie ze moeten stemmen, maar maken die keuze individueel. Net als in de jaren zestig zien we onder migranten ontzuiling in het stemgedrag.
Ook in een tegenovergestelde richting lopen kiezers uit migrantengroepen weg bij de PvdA. In veel gemeenten – ook in Amsterdam – zijn er moslimpartijen ontstaan die het religieuze deel van de migrantengemeenschap aanspreken. Dat de PvdA bij monde van Martijn van Dam in de Tweede Kamer liet weten dat zij dierenleed bij ritueel slachten zwaarder laten wegen dan de vrijheid van godsdienst, is in migrantenkringen natuurlijk niet onopgemerkt gebleven. Principiële standpunten hebben een prijs, daarom proberen brede volkspartijen die zo veel mogelijk te voorkomen. Ook vrouwen en homo-emancipatie wordt door een deel van de migranten niet gedragen.
Opvallend is dat onder de 12.000 Amsterdammers die het Kieskompas invulden, D66 het heel goed doet. Veel linkse kiezers voelen zich aangetrokken door de progressieve standpunten van deze partij, en ook teleurgestelde VVD’ers neigen er naar voor D66 - op economisch terrein een rechtse partij - te kiezen.
Maar D66 moet niet denken dat het de verkiezingen al gewonnen heeft. Veel kiezers hebben een tamelijk ambivalente houding ten aanzien van D66: iedereen houdt een beetje van die partij – linkse mensen omdat D66 progressief is en rechtse mensen omdat D66 rechts is – maar het is tegelijk ook de zwakte van de libertairen. De partij is een allemansvriend, maar weet maar weinig écht gepassioneerde aanhangers aan zich te binden. Dit maakt de steun flinterdun. De dynamiek van de campagne kan het beeld nog drastisch wijzigen. D66 doet er goed aan om de champagne nog even niet te ontkurken.
Ook de coalitievorming zal interessanter zijn dan normaal. Als een stadsbestuur zonder de PvdA getalsmatig mogelijk is, zal de sleutelrol in handen van GroenLinks en de VVD liggen.
Dr André Krouwel is politicoloog aan de Vrije Universiteit en maker en bedenker van het Kieskompas. Dit stuk eerder verscheen in Het Parool van woensdag 5 maart en is in overleg met de auteur ook op Republiek Allochtonië geplaatst.
Doe mee aan het onderzoek van Kieskompas
Voor de Gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 voert Kieskompas (Vrije Universiteit)
een grootschalig onderzoek uit naar interesse in de lokale politiek. Uw deelname helpt ons het verloop van de verkiezingen en de campagne te begrijpen. U kunt de vragenlijst openen via de volgende link:
https://vuass.eu.qualtrics.com/SE/?SID=SV_cYEOkTJYlxHDWjr
U mag de link doorsturen aan vrienden, kennissen, familie en collega's.
Meer over de gemeenteraadsverkiezingen op dit blog hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen
Meer over #gr2014, andré krouwel, d66, gemeenteraad, kieskompas, pvda, verkiezingen, vvd.
