AIVD heeft weinig oog voor extreemrechtse agressie
In opinie door Ewoud Butter op 07-03-2018 | 07:48
Sinds de moord op Theo van Gogh zijn er in Nederland vier daders veroordeeld vanwege een aanslag met terroristisch oogmerk. Deze vier daders waren lid van de Dutch Self Defence Army. Ze pleegden in 2016 een aanslag op een moskee in Enschede. De AIVD vergat deze aanslag in haar jaarverslag van 2016 en toont in 2017 opnieuw een blinde vlek te hebben voor andere vormen van extreemrechts geweld.
Jaarverslag 2016
In het jaarverslag 2016 werd geen melding gemaakt van de aanslag in Enschede, waarvan de daders onlangs ook in hoger beroep werden veroordeeld.
De AIVD had in dit jaarverslag vooral aandacht voor islamitisch extremisme en weinig aandacht voor extreemrechts en extreemlinks geweld. Wel werd gesproken over "confrontaties tussen linkse activisten en extremisten, en rechtse actievoerders". Verder schreef de AIVD:
Het aantal activiteiten op dit terrein vanuit nationalistische hoek nam af ten opzichte van 2015. Wel kwam op sociale media het fenomeen ‘burgerwachten’ op die bereid zouden zijn om vermeende overlast rond asielzoekerscentra tegen te gaan. Dit heeft zich niet vertaald naar ‘de straat’.
Op sociale media ontstond een polemiek over Zwarte Piet, waarbij in sommige gevallen sprake was van bedreiging. Rond sinterklaasfestiviteiten dreigden hardhandige confrontaties. In enkele gevallen kwam het tot een handgemeen tussen extreem- rechtse individuen en personen die zich verze en tegen Zwarte Piet als symbool van het slavernijverleden en kolonisering.
Jaarverslag 2017
In het jaarverslag over 2017 is meer aandacht voor extreem links en extreem rechts.
Extreemlinks
De AIVD verwijst naar de links-extremistische rond de G20-top in Hamburg waarbij ook Nederlanders zijn aangehouden en veroordeeld. De AIVD benadrukt het internationale karakter van het links-extremisme. De AIVD schrijft onder andere:
Linksextremisten zijn vaak actief op meerdere terreinen, acteren in wisselende samenstelling (gelegenheids-coalities) en opereren soms internationaal.
De ontwikkeling van links-extremisme wordt grotendeels bepaald door de ontwikkelingen van extreemrechts. Daarbij moet worden aangetekend dat links-extremisten het begrip ‘extreemrechts’ zeer ruim nemen.
Deze laatste zin, die verder niet met een voorbeeld geillustreerd wordt, maar onder andere door Elsevier ("Extreemlinks gewelddadiger dan extreemrechts") werd opgepikt, is opmerkelijk.
Het klopt dat de kwalificatie 'extreemrechts' soms te snel gebruikt wordt door links, maar geldt dat ook niet omgekeerd voor het gebruik van 'extreemlinks' door rechts? Het is daarnaast een tikkeltje aanmatigend omdat door de AIVD het heldere onderscheid dat de dienst zelf op haar site maakt tussen 'activist' en 'extremist' in de praktijk ook niet consequent gebruikt.
De AIVD schrijft verder:
De confrontaties tussen links- en rechts-extremisten in eigen land worden steeds grimmiger. Of het nu gaat over het immigratiebeleid, de islam of Zwarte Piet. Deze confrontaties vinden veelal plaats in woorden via sociale media, maar steeds vaker zoeken extremisten elkaar ook op straat op. Een demonstratie van (extreem) rechts tegen asielzoekers kan steevast rekenen op een, veelal niet aangevraagde, tegendemonstratie van links waarbij ook links-extremisten komen opdagen.
Onder het kopje extreemlinks behandelt de AIVD verder een website met de naam ‘Ontmasker de DT&V!’ waarop namen en gezichten zijn geplaatst van ambtenaren die werken bij de Dienst Terugkeer en Vertrek van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Ook worden bekladdingen genoemd bij leden van de Partij Voor de Vrijheid en het bekladden van de voordeur van Thierry Baudet.
Extreemrechts
De standpunten tegen islam en immigratie zijn volgens de AIVD de laatste jaren de belangrijkste ideologische drijfveren voor de rechtsextremistische scene in Nederland. Recent is daarbij volgens de dienst ook een anti-overheidssentiment ontstaan, omdat het beleid van de overheid de opkomst van de islam in Nederland mogelijk maakt. Ook maakt de AIVD melding van groepen "die vanuit ideologische standpunten streven naar het ‘zuiver houden’ van het blanke ras".
Zij geven de ‘politieke elite’ de schuld van ‘omvolking’. Daarmee bedoelen ze dat politici beleid invoeren dat op de lange termijn kan leiden tot het uitsterven van het blanke ras.
Volgens de AIVD manifesteerde het rechts-extremisme zich vooral door "geweldloze of licht verstorende acties". De AIVD schrijft:
Een beperkte groep in de rechts-extremistische scene is weliswaar bereid geweld te gebruiken, maar dit komt niet of nauwelijks tot uiting. Wel gaat men méér dan voorheen de confrontatie aan met ‘linkse’ personen en groeperingen.
Waar de AIVD de paragraaf over extreemlinks illustreert met voorbeelden van bedreiging en bekladdingt, blijven die voorbeelden bij extreemrechts achterwege, terwijl daarvan wel degelijk sprake is geweest. Niet alleen rechtse politici, ook linkse politici worden bedreigd. Zo werden er bijvoorbeeld 20 mensen door het OM vervolgd vanwege het beledigen en bedreigen van Sylvana Simons. Maar ook andere linkse (en rechtse) politici worden bedreigd.
In de Zesde rapportage racisme, antisemitisme en extreemrechts geweld in Nederland van het Verwey-Jonker Instituut, in opdracht van de Anne Frank Stichting is te lezen:
Vanaf 2014 is een snelle stijging zichtbaar van het aantal incidenten dat zich richt tegen – vooral linkse – politici, (extreem)linkse activisten en bijvoorbeeld voorstanders van de opvang van vluchtelingen. In 2016 waren 26 extreemrechtse geweldsincidenten gericht tegen vertegenwoordigers van deze groepen, tegen 23 gevallen in 2015, 17 gevallen in 2014 en 8 gevallen in 2013. Een voorbeeld van dergelijk extreemrechts geweld is een reeks aan vernielingen die werd gepleegd aan woning en eigendommen van een voorstander van de opvang van vluchtelingen, waarbij een aantal keren NVU-stickers werden geplakt.
Een laatste trend, die zich ook al eerder manifesteerde, is dat een deel van de bedrei- gingen met een extreemrechtse achtergrond a omstig zijn van zelfverklaarde PVV-aanhangers. In 2016 ging dat om zes van de zestien bedreigingen, in 2015 nog om zeven extreemrechtse geweldsincidenten. Een voorbeeld hiervan is een dreigbrief die in Tilburg bezorgd werd bij verschillende allochtone gezinnen en ondertekend was met ‘Heil Wilders’. Overigens moet deze trend omzichtig geduid worden. Wilders roept namelijk enerzijds regelmatig op tot verzet tegen bijvoorbeeld de vestiging van vluch- telingen, maar laat niet na om steeds te benadrukken dat het wel om geweldloos verzet zou moeten gaan. De NCTV stelde in maart 2016 dat Wilders’ oproep tot verzet en zijn naam en beeltenis door extremisten misbruikt wordt om geweld te gebruiken
Daarnaast was er ook vorig jaar weer sprake van vele haatmisdrijven gericht tegen moskeeen waarbij geregeld duidelijk standpunten werden verkondigd die door de AIVD als extreemrechts worden gekwalificeerd.
De Zesde rapportage racisme, antisemitisme en extreemrechts geweld in Nederland geeft verder de volgende cijfers van extreemrechts geweld (2017 is nog niet beschikbaar):
De opmerking van de AIVD dat een beperkte groep in de rechts-extremistische weliswaar bereid is geweld te gebruiken, maar dat dit komt niet of nauwelijks tot uiting komt, is dus onjuist.
Internationale orientatie
Waar de AIVD volkomen terecht wijst op internationale samenwerkingsverbanden van extreemlinkse organisaties, blijft die opmerking vreemd genoeg uit bij extreemrechtse organisaties, terwijl bekend is dat er ook in die hoek internationale samenwerking bestaat.
Zo hebben extreemrechtse organisaties als de NVU, Pegida, Blood and Honour, Kameraadschap Noord Nederland, RVF Landstorm Nederland, de Brass Knuckle Brotherhood, Vrije Nationalisten etc. bijna allemaal internationale contacten en nemen ze bijvoorbeeld geregeld deel aan acties in Duitsland. Volgens de rapportage van het Verweij Jonker instituut werd in 2016 vanuit Nederland deelgenomen aan demonstraties in België en Duitsland, maar ook Frankrijk, Spanje, Polen, Tsjechië en Hongarije. Ook Nederlandse politieke partijen in het uiterst rechtse deel van het politieke spectrum onderhouden contacten met partijen als Vlaams Belang, het Front National en Alternative für Deutschland (AfD) of met de Alt Right beweging, waaronder het Nederlandse Erkenbrand.
Wanneer de AIVD internationale contacten relevant vindt voor links extremisme, dan geldt dat evenzeer voor rechts extremisme en is de groei van bijvoorbeel rechts extremisme in Duitsland ook relevant. Zo waarschuwden de Duitse collega's van de AIVD vorig jaar nog dat Duitsland meer rechts extremisten telt dan in de jaren daarvoor. Het ging in 2016 om meer dan 23.100 extreemrechtse aanhangers, van wie meer dan de helft (12.100) gewelddadig. In 2016 telde de Duitse politie 12.503 rechts-extreme delicten.
Tot slot
Extremisme is volgens de AIVD:
Extremisme is het fenomeen waarbij personen of groepen vanuit ideologisch motief bereid zijn in ernstige mate de wet te overtreden of activiteiten te verrichten die de democratische rechtsorde ondermijnen.
De bereidheid van extremisten om diepingrijpende veranderingen na te streven gaat meestal gepaard met het gebruik van ondemocratische middelen. Via systematisch haat zaaien, demoniseren en intimideren tot het gebruik van geweld. Het doel heiligt daarbij voor hen de middelen.
Alle vormen van extremisme zijn even gevaarlijk, mogen niet onderschat worden en verdienen in een gepolariseerd debat, zeker van een veiligheidsdienst, een vergelijkbare, evenwichtige benadering. De AIVD slaagt daar in haar jaarverslag onvoldoende in.
Zie ook:
AIVD vergeet terroristische aanslag
Aanslag moskee Enschede ook in hoger beroep terroristisch oogmerk
Felle discussies over vluchtelingen en Zwarte Piet leiden tot groei extreemrechts
Wervingskracht extreemrechts afgenomen omdat sommmige standpunten salonfähig zijn geworden
Waardeert u ons werk? U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Meer over aivd, extreemrechts, factcheck.
