Home » Blog » Opinie » Afblazen moskeebouw: trend of incident?

Afblazen moskeebouw: trend of incident?

In opinie door Roemer van Oordt op 11-07-2015 | 14:04

Door Roemer van Oordt

Voorlopig komt er geen nieuwbouw moskee in Gouda. De gemeenteraad stemde woensdag zoals verwacht met de kleinst mogelijke meerderheid (18-17) tegen een voorstel om kredieten te verstrekken voor de aankoop van het veelbesproken terrein waar de voormalige Prins Willem-Alexanderkazerne was gelokaliseerd. Daar zou de moskee met islamitisch centrum Al-Wahda (de eenheid) worden gehuisvest, dat drie oude gebedshuizen moest vervangen. Geen extra of meer moskeeën dus, maar een meer zichtbaar en groter verzamelgebouw. Voor alle duidelijkheid: de kredieten waren gezien de scheiding van Kerk en Staat alleen bedoeld voor twee zorginstellingen die ook naar het terrein zouden verkassen; een medisch kinderdagverblijf van Gemiva en de Ark, een bijzondere school voor moeilijk lerende kinderen.

Dinsdag besloot de gemeente Zaanstad al dat de plannen om een moskee te bouwen in de deelgemeente Assendelft vooralsnog van de baan zijn. Formeel omdat de financiering niet rond zou zijn. Dat wordt ontkend door de initiatiefnemers, die de beslissing van de gemeente nu bij de rechter aanvechten. Gaat het hier om een politieke trend of om een aantal geïsoleerde en beladen incidenten?

Verzet
Processen om tot moskeebouw te komen zijn - net als andere inspraakafhankelijke plannen - vaak lang en stroperig. De komst van nieuwe moskeeën ligt echter bij publiek en politiek extra gevoelig. Als de bouwplannen aan alle voorwaarden, procedures en wettelijke voorschriften voldoen, lijkt de laatste jaren exlcusief bij moskeebouw in meerdere gevallen een breed scala aan lang niet altijd relevante gelegenheidsargumenten uit de kast te worden gehaald om tot een definitieve beslissing te komen. Meer en actief burgerverzet, primair vanuit de buurt, maar ook op bredere schaal is daar zeker debet aan.

Dat verzet wordt gevoed door het vertoog van Wilders’ PVV, die sinds haar oprichting in 2006 een anti-islam agenda voert met verzet tegen nieuwe moskeeën als speerpunt. Een partij die een wisselend maar altijd substantieel deel van het electoraat in Nederland vertegenwoordigt. Ook al zit de PVV maar in twee gemeenten in de raad, haar voorman speelt met zijn nare spookjes over de ‘tsunami van moslims’ en ‘moskeeën die als paddenstoelen uit de grond schieten’ succesvol in op latente islamofobe tendensen in de samenleving. Op moslimhaat in Nederland staan talrijke voorbeelden van mensen die op Facebook verklaren moskeeën te willen vernietigen, in brand te willen steken of er een bom op willen gooien.

Gewelddadige, extreemrechtse groepen, waaronder Identitair Verzet (ruim 6.500 likes op hun Facebookpagina), laten zich - letterlijk - ook steeds nadrukkelijker aan het front zien. En dat is echt geen frisse club. Zij bedreigden raadsleden onverhuld, met als boodschap vooral niet voor de komst van de moskee te gaan stemmen en meldden na hun beztting van een moskee in aanbouw in Leiden: 'De tijd van toekijken en hopen op doortastende daden van onze politici is voorbij''. Zorgwekkende politieke ontwikkelingen, die zagen aan de poten van de democratische rechtsstaat.

Bouwen: vergunningen en inspraak
Nederlandse moslims moeten bij hun institutionalisering in de samenleving uiteraard op dezelfde manier worden behandeld als ieder ander. Bestemmingsplannen, parkeeroverlast, veiligheid, en geluidshinder - ik noem maar wat - zijn factoren waar iedereen in bouwplannen rekening mee moet houden. Daar zijn gedetailleerde regels en wetten over opgesteld, zowel op landelijk als gemeentelijk niveau. Ook inspraak is in ons land een groot goed. Burgers kunnen tot de Raad van State of zelfs verder procederen om te proberen (bouw)plannen waar zij om hun moverende redenen tegen zijn een halt toe te roepen. Daar is regelmatig en breed verspreid gebruik van gemaakt.

Speelt er meer?
Dat hele proces wordt door een fors deel van de moskeeën - soms in oprichting, maar meestal in verhuizing of samenvoeging - met succes doorlopen. Carel Brendel merkt op zijn blog  dan ook terecht op dat er in het afgelopen jaar, soms na aanvankelijk buurtprotest, veel initiatieven voor (ver)nieuwbouw of vervanging door gemeenten zijn goedgekeurd. Het is misschien wel begrijpelijk, maar vooral jammer dat vertegenwoordigers en woordvoerders van moskeeën en koepelorganisaties nu eenzijdig refereren aan de plannen die worden geblokkeerd. Het maakt hun verhaal minder sterk, terwijl ze wel degelijk een punt hebben.

Dat punt is: alles wat met islam te maken heeft ligt voortdurend onder het negatieve vergrootglas en is daardoor gevoelig voor onzorgvuldige afwegingen in de besluitvorming. Daar komt bij dat het grondwettelijk gebruik dat moslims maken om vorm te geven aan de institutionalisering van de islam in Nederland, los van de uiteindelijke besluitvorming bijna per definitie wordt weggezet als bevorderen van segregatie, binnenhalen van buitenlandse invloeden en strijdig met onze ‘kernwaarden’.

Lessen uit Gouda
De soap rondom het geplande islamitisch centrum Al-Wahda is illustratief voor hoe het niet moet, maar zou zomaar een ongewenste precedentwerking kunnen hebben. Uit het (voorlopig) mislukken van het project kunnen lessen worden getrokken. Verreweg de belangrijkste daarvan is dat zonder transparantie over het plan, beeldvorming en framing nog belangrijker worden dan ze toch al zijn. Het gebrek daaraan is zover ik het kan inschatten zowel de gemeente als de initiatiefnemers aan te rekenen. Zo kon in de loop van het proces in de hoofden van betrokkenen én niet-betrokkenen het beeld ontstaan dat - en ik chargeer nauwelijks:

“de ‘megamoskee’ in Gouda er tegen de wil van een groot deel van de potentiële bezoekers kwam, werd bekostigd uit door ‘haatimams’ georganiseerde ‘jihadgala’s’ of uit extremistische buitenlanden dan wel van 'verkeerde salafistische instappers' verkregen middelen en ruimte zou bieden aan een ondergrondse ‘jihadbunker, waar teruggekeerde Syrië-gangers geïsoleerde jonge, Gouds-Marokkaanse mannen zouden voorbereiden om de Islamitische Staat te gaan versterken of om in ieder geval in de heilige strijd hier hun mannetje te staan: allemaal ‘halal’ en ongestoord; een muur zou het hele complex scheiden van het vrouwelijk personeel van de buren’’.

Ik zou bijna ook gaan protesteren. Nog even los van de stuitende terminologie, hoe anders is de realiteit. Er is geen ondergrondse atoombunker, de moskee verenigde drie kleinere gebedshuizen waarvan een aantal bezoekers zoals altijd alles liever bij het oude lieten, de 'afscheidingsmuur’ was de uitdrukkelijke wens van de andere gebruikers van het terrein en werd en in het onderhandelingsproces in goed overleg beslecht en op het financiële vlak bleek uit forensisch onderzoek van PwC een kruimelige 1000 euro te zijn opgehaald in maar liefst drie Europese landen. 

Imams als Tarik Chadlioui (alias Tarik Ibn Ali) worden terecht door de AIVD in de gaten gehouden - één van de redenen om het budget van de dienst op te hogen - en het rechtssysteem in Nederland geeft justitie genoeg handvatten om in te grijpen als een imam echt over de schreef gaat. Dat is, veelzeggend genoeg, niet gebeurd. Vrijheid van meningsuiting is en blijft gelukkig een groot goed voor iedereen, aan welke kant van het politieke of religieuze spectrum je ook staat. Daar komt bij dat onderzoek naar financiële geldstromen en imams bij de bouw van moskeeën zich vaak lastig verhoudt tot het juist in Nederland bijna tot heilig verheven, maar vaak selectief gebruikte beginsel van de scheiding van Kerk en Staat.

Het Goudse college van B&W geloofde overigens in het project en probeerde van alles, maar werd door de aandacht van de landelijke media en politiek onder de voet gelopen. Tekenend daarvoor is dat wethouder Rogier Tetteroo in februari nadat duidelijk was dat onderzoek naar de financiering geen sta in de weg meer was nog glashard zei: “Niets staat de realisatie van het project in de weg. De toekomstige gebruikers zijn het eens over de gezamenlijke huisvesting en verkeerskundig zijn er geen problemen te verwachten”. En over de bewonersavond: ”Ik wil niet de illusie wekken dat daar het principe van de komst van het islamitisch centrum kan worden tegengehouden”. Het liep anders.

Trend of incident?
Is het Goudse scenario exemplarisch of incidenteel? Het veelvoud aan bouwplannen voor moskeeën dat er de afgelopen jaren wél doorheen zijn gekomen, geven aanleiding om te neigen naar het laatste. Toch is dat veel te gemakkelijk. Er is wel degelijk een groeiende voedingsbodem voor anti-islamitische sentimenten in de samenleving die aanleiding geeft voor zorgen en die direct of indirect effect heeft op besluitvormingsprocessen. Het is te simplistisch om die tendens uitsluitend te verklaren uit de opkomst van IS of aanslagen van gewelddadige extremisten in Europa. Daarvan distantieert het gros van de moslims en hun organisaties hier zich doorlopend, al wordt dat helaas weinig opgemerkt.

Het invloedrijke islamofobe discours van de PVV, in dit specifieke geval ondersteund door sites als mosknee en burgerjournalisten, speelt succesvol in op die onderbuik gevoelens. Belangrijk onderdeel van de strategie van Wilders is de ‘islamisering’ van de samenleving als onstuitbaar en onomkeerbaar proces neer te zetten, door feitelijke ontwikkelingen in te ruilen tegen ongrijpbare beelden. Zo schieten moskeeën niet als paddenstoelen uit de grond. Het aantal neemt de afgelopen jaren nauwelijks toe (rond de 475). Wel worden oude weggestopte bedrijfspandjes omgeruild voor herkenbare gebouwen die veel meer opvallen in het publieke domein. Ook de ‘tsunami van moslims’ in Nederland blijft beperkt tot een netto stijging van zo’n 3.000 per jaar. De islamiseringsmythe vindt steeds meer gehoor, voedt het verzet tegen moskeebouw en leidt tot uiteenlopende, ook gewelddadige uitingen van islamofobie. Met transparantie alleen voorkom je dat niet.

Roemer van Oordt is redacteur van Republiek Allochtone en doet onder meer onderzoek naar de institutionalisering van de islam in Nederland. Meer van Roemer op dit weblog: hier

Meer over moskeebouw: hier, over 'islamisering': hier en over islamofobie: hier

Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.  

Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!  

Meer over al-wahda, assendelft, gouda, islamisering, islamofobie, moskeeën, moskeebouw, moslimhaat, moslims, pvv, roemer van oordt, wilders.

Reacties