Herdenking 23 jaar Srebrenica
In nieuws door Claire Schut op 12-07-2018 | 08:05
Op 11 juli was op het Plein in Den Haag de herdenking van de val van Srebrenica. Nu 23 jaar geleden viel deze door de Verenigde Naties tot veilig gebied verklaarde moslimenclave in handen van de Bosnisch-Servische en Servische troepen. Onder machteloos toeziend oog van het Nederlandse VN-bataljon Dutchbat meer dan 7.000 Bosnische moslimmannen door generaal Mladic en zijn mannen gedeporteerd en vermoord. Hoeveel het er precies waren, is niet bekend. In de herdenkingsplaten bij het herdenkingscentrum in Potočari staan 8.372 namen gegrift. In de afgelopen 23 jaar zijn 6.575 slachtoffers teruggevonden en in Potočari begraven. Maar 1.200 vaders, broers, zonen, grootvaders, ooms, neven, vrienden zijn nog steeds vermist. De zoektocht naar hun lichamen duurt tot op de dag van vandaag.
Het herdenking verloopt volgens een vast patroon. Na een welkomstwoord en het eerste lied ‘Nemoj žalit suzama / Wees niet verdrietig’ is er een beginselverklaring. Over het falen van Dutchbat en de internationale gemeenschap om de bevolking van Srebrenica te beschermen. De lange strijd om de erkenning van de genocide. De voortdurende weigering van Nederland om de volle verantwoordelijkheid te nemen en volledige openheid van zaken te geven. Het gaat over de fotorolletjes die verdwenen zijn, maar er wordt ook gezegd dat er veel meer foto’s gemaakt zouden zijn dan tot nu toe bekend was. Er is een nieuwtje, een kleine overwinning: de Nederlandse vlag op het Ministerie van Defensie – die enkele jaren geleden tijdens de herdenking nog fier in de top stond te wapperen en pas sinds 2016 voor de duur van de herdenking halfstok hangt – zal voortaan elk jaar op 11 juli tot zonsondergang halfstok blijven hangen.
Na het lied ‘Jedna si jedina / Jij bent de enige’ volgt de zeer persoonlijke getuigenis van de dochter van een overlevende van de Srebrenica-genocide. Zij vertelt over het trauma en de blijvende schade, ook voor kinderen die na 11 juli 1995 zijn geboren. Het lied ‘Arabeske – lied over Bosnië’ is klagend, vol heimwee en smart.
De stille rondgang over het Plein begint. Een dodentrom roffelt. Afwisselend in het Bosnisch en Nederlands hoor je de namen van de 35 geïdentificeerde slachtoffers die op deze 23steherdenking in Potočari hun laatste rustplaats krijgen. Veel moslimnamen: Hasan, Muahmed, Mustafa, Osman, Abdulah… Je hoort het jaar waarin ze zijn geboren, de leeftijd waarop ze werden gedood. Vrijwel uitsluitend jonge mannen, in de bloei van hun leven. Het is zeer aangrijpend.
Nog twee toespraken. Een lied ‘Srebrenica inferno’. Gebed, een jonge imam gaat voor. Dat is wonderlijk om te ervaren, tegelijk ook iets om te koesteren dat dit kan in Nederland, midden op het Plein aan de voet van het hoge sokkel met het standbeeld van Willem van Oranje en rondom al die statige gebouwen uit lang vervlogen tijden: Sociëteit De Witte, Mauritshuis, Binnenhof, Tweede Kamer, het vroegere Ministerie van Justitie. Als de imam zwijgt, schreeuwt plotsklaps een man, rood van woede, waarom er geen Nederlands wordt gesproken. Iedereen kijkt op, bevriest. De man laat zich gedwee afvoeren en aan de rand van het Plein tekst en uitleg geven. Er rimpelt een zucht van opluchting. De imam sluit af met een gebed tot Allahoe Akbar.
Een trompet met de ‘last post’. Twee minuten stilte. De wind ruist in de bomen. Zelfs op de terrasjes rond het Plein is het relatief stil; de muziek is uitgezet. Nauwelijks is het moment voorbij of er meldt zich een tweede Plein-schreeuwer, die met zijn fiets aan de hand het plein opzwalkt, onverstaanbare klanken uitstoot en de politie luidkeels uitdaagt om hem op te pakken – wat de politie ook doet. Deze provocaties leiden tot tumult. Enkele mannen reageren getergd en met aangespannen spieren. Er wordt gesust, zachtjes teruggeduwd. De politie verdwijnt met de schreeuwer om de hoek. De rust keert weer. Maar het is als een waarschuwing: vrede gaat niet vanzelf.
Smachtend weerklinkt het lied ‘Sehidi’: ‘oh dierbaren waar zijn jullie?’ Dan worden er 150 witte ballonnen uitgedeeld – 35 met kaartjes waarop de namen van de slachtoffers geschreven staan die op deze herdenkingsdag in Potočari zijn begraven. Een voor een worden de ballonnen losgelaten. Sommigen blijven zoals voorspeld was in de bomen hangen, maar de meesten verdwijnen pijlsnel uit zicht – dansende witte speldenknoppen aan een blauwe hemel.
Tijd voor een dankwoord:
“Laten we de slachtoffers van Srebrenica niet vergeten. Laten we, ieder op zijn eigen manier, bij hen betrokken blijven en hen meenemen in ons hart. Laten we waakzaam blijven en alles doen wat in onze macht ligt, om ervoor te zorgen dat er nooit meer een genocide gebeurt zoals in Srebrenica. Laten we er alles aan doen om de verantwoordelijke voor de genocide te straffenm, als les voor de toekomstige generaties, dat misdaad niet loont maar wordt bestraft. Nooit meer Srebrenica! Graag tot volgend jaar, donderdag 11 juli 2019.”
Foto: Claire Schut
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over herdenking, Srebrenica.
