De feitenvrije demonisering van vluchtelingen bij DWDD

In missers door Sander Philipse op 13-01-2016 | 12:03

Tekst: Sander Philipse

Een programma met anderhalf miljoen kijkers nodigt mensen zonder enige kennis van zaken uit om te praten over ingewikkelde onderwerpen. Een voorspelbare ramp.

Het leek De Wereld Draait Door leuk om het eens een avondje over “politieke correctheid” hebben en dan vooral over de angst voor stigmatisering van minderheden, een kracht die een schadelijke werking zou hebben op de journalistiek. Yoeri Albrecht had namelijk een tweet losgelaten die welgeteld 28 retweets en 8 likes had. De uitzending is hier te bekijken.

Nu valt er heel veel te zeggen over het idee dat Nederlandse media niets durven zeggen over vluchtelingen, migranten of etnische of culturele achtergrond van (vermeende) criminelen. Die bewering lijkt mij op het eerste gezicht klinkklare onzin: ik kan geen krant openslaan zonder iets daarover te lezen en het Nederlandstalige internet lijkt voor de helft uit gedachteloos gebral over vluchtelingen en moslims te bestaan, afgewisseld met woordgrapjes van bedenkelijk niveau en de nodige bedreigingen waar Twitter en Facebook om onbekende redenen niets aan doen. Maar DWDD heeft ongetwijfeld de sociale connecties om een aantal experts te vragen die mij mogelijk op andere gedachten kunnen brengen. De Wereld Draait Door is namelijk een programma dat meer dan 1,5 miljoen kijkers per dag haalt. Als je zo’n groot publiek hebt, dan vraag je toch mensen die het onderwerp beheersen, de feiten goed in een context kunnen plaatsen en geen elementaire fouten maken?

DWDD besloot anders. Zij vonden dat bovengenoemde Albrecht, wiens expertise bestaat uit het runnen van debatcentrum De Balie, en Sywert van Lienden, die zijn bekendheid dankt aan publiekelijk politiek commentaar leveren, over voldoende inhoudelijke kennis beschikken om dit gevoelige onderwerp eens goed te analyseren. Dit zijn vast heel interessant mensen, maar waarom zij meer zouden weten over de censurerende werking van politieke correctheid in de media dan de eerste de beste persoon die Matthijs van Nieuwkerk in de Albert Heijn tegenkomt is mij volledig onduidelijk — iets waar van Lienden het overigens mee eens lijkt te zijn.

Voor de volledigheid zat journaliste Fidan Ekiz ook aan tafel als gast voor de avond. Het lijkt mij dat zij de meeste inhoudelijke kennis over dit onderwerp heeft, maar zij kreeg amper de ruimte om te spreken.

Dat er geen experts aanwezig waren is jammer, maar niet heel bijzonder voor DWDD. Meestal leidt dit tot wat vaag gebral ontdaan van feiten en nuance, zoals ook nu. Rotherham en Zweden werden genoemd, er werd vaag wat in de richting van Keulen gewezen en Ekiz bracht wat nuance aan. Niet heel boeiend. Totdat Sywert van Lienden besloot dat het toch echt niet kon dat hij zijn ongeïnformeerde mening over slechts één onderwerp gaf. Hij had namelijk een studie uit 2008 gevonden over etnische achtergrond en zedendelinquenten, en vond dat dat ook maar eens benoemd moest worden (vanaf 9:40). Mensen met bepaalde etnische achtergronden zijn namelijk oververtegenwoordigd onder zedenverdachten, en hij vond dat “echt schokkend”. Ik kan me niet voorstellen dat er ook maar één Nederlander is die niet op de hoogte is van dit feit, en dat hij het niet in de media vond ligt dan ook voornamelijk aan zijn eigen leeskunsten, maar goed. Het betreffende onderzoek van Anton van Wijk en Arjan Blokland is hier beschikbaar.

Van Lienden beweerde dat “allochtonen” “2.5 tot 5 keer zo vaak” verdacht zijn van zedendelicten. Hij beweerde dat “1 op de 20 tot 1 op de 30 allochtonen [..] verdacht zijn van zedendelicten.” Hij meende dat gegeven 200.000 migranten die binnenkomen, het over “10.000” zedendelinquenten zou gaan. Hij legde daarmee de link met vluchtelingen, en een beetje paniekerig beweerde hij dat we ons moeten “voorbereiden op zo’n golf.”

Van Lienden is geen expert en baseert zich op slechts één onderzoek. Dat is al kwalijk genoeg, maar uit zijn uitspraken blijkt dan ook nog eens dat hij dat ene onderzoek dat hij heeft gevonden, niet eens zorgvuldig heeft gelezen. Geen van zijn beweringen strookt met het onderzoek dat hij noemt, laat staan dat hier ook nog eens het causale verband gelegd kan worden, ook al impliceert hij dat dit wel zo is.

Klinkklare onzin

Van Lienden gaf in zijn blog na afloop al aan fout te hebben gezeten, hij zat er met zijn 10,000 zedendelinquenten “geloof ik een 0 naast.” Nogal een probleem, en de fout was feitelijk nog groter dan hij deed lijken. Van Liendens klinkklare onzin werd ook al snel onderuitgehaald op Twitter. Politicoloog Tom van der Meer haalde vooral hard uit, Martijn de Koning gaf wat geïnformeerde kritiek, journalist Chris Klomp deed ook een duit in het zakje., en activiste Mariam El Maslouhi haalde hem ook onderuit.

Het korte segment stond bol van de fouten, en het is de moeite waard om ze allemaal na te gaan.

Van Lienden trok een direct verband tussen mensen met ouders die buiten Nederland zijn geboren (dat is namelijk hoe ‘allochtoon’ gedefinieerd is) en de migranten die nu het land binnenkomen, impliciet vluchtelingen. De eerste groep bevat veel Nederlanders en mensen die in Nederland zijn opgegroeid. De tweede groep nagenoeg geen, behalve remigranten die geen onderwerp van de paniek zijn. Hij was extreem onzorgvuldig met zijn woordkeuze en maakte dit verschil op geen enkel moment duidelijk. Wat hij had moeten zeggen: “Er is ooit onderzoek gedaan naar zedenverdachten onder verschillende etnische groepen, maar ik kan deze cijfers niet direct verbinden met huidige vluchtelingen.”

Van Lienden noemde tussen “1 op de 20 tot 1 op de 30 allochtonen die verdacht zijn van zedendelicten.” Dat cijfer is volledig fictief. Het is kolder. Larie. Onzin. Hij heeft de grafiek voor criminaliteit in het algemeen door elkaar gehaald met de grafiek voor criminaliteit van specifiek zedenverdachten, en dan ook nog eens selectief geciteerd. De juiste grafiek staat hierboven. Wat hij had moeten zeggen: “Afhankelijk van de bevolkingsgroep zijn er tussen 1 op de 2500 en 1 op de 370 zedenverdachten onder mensen met ouders die in het buitenland zijn geboren. Voor mensen met ouders die in Nederland zijn geboren zijn het er 1 op de 2000.”

Van Lienden zegt dat mensen met ouders die in het buitenland zijn geboren tussen de 2.5 tot 5 keer zo vaak zedenverdachte zijn als mensen met ouders die in Nederland geboren. Dit is incorrect, want er zijn meerdere bevolkingsgroepen ondervertegenwoordigd in de statistieken, vergeleken met mensen met ouders die in Nederland zijn geboren. Wat hij had moeten zeggen: “Bevolkingsgroepen met ouders die niet in Nederland zijn geboren zijn soms minder vaak verdacht, en soms vaker verdacht, per lid van die bevolkingsgroep.”
Van Lienden noemde 10,000 zedendelinquenten in Nederland als gevolg van 200,000 vluchtelingen die “Diederik Samson hier naar binnen wil laten.” Van Lienden gebruikte hiervoor de volledig fictieve 1-op-20 statistiek. Het aantal algemene verdachten onder mensen met Antilliaanse ouders extrapoleren naar zedenverdachten onder Syrische en Afrikaanse vluchtelingen is absurd en in feite is het onverantwoord om directe verbanden zodanig te willen trekken. Maar als je het dan wil doen, dan zou je toch eerder naar zedenverdachten uit het Midden Oosten en Afrika kijken: 15 op de 10.000 voor het Midden Oosten, en voor “overig Afrika” (lees: Afrika excl. Marokko) is het rond de 12.5 op de 10.000. Extrapoleer dat naar de 200.000 vluchtelingen en je komt uit op tussen de 250 en 300 nieuwe zedendelinquenten. Op 200.000 mensen. Wat hij had moeten zeggen: “Wat ik nu doe is wetenschappelijk volledig onverantwoord, maar als we hieruit extrapoleren laten we tussen de 250 en 300 nieuwe zedendelinquenten binnen.”
Van Lienden noemt geen moment dat politiegegevens zeer beperkt zijn, zoals het onderzoek ook aangeeft. Meerdere internationale organisaties hebben aangegeven dat Nederland een probleem heeft met etnisch profileren door justitie en politie (Amnesty International, Open Society Justice Intitiative, ECRI), iets dat duidelijk een effect heeft op de samenstelling van verdachten. Daarnaast wordt er weinig aangifte gedaan van zedendelicten, en is het verdacht zijn van een delict niet hetzelfde als het daadwerkelijk gepleegd hebben.
En als laatste impliceert hij een causaal verband tussen etniciteit en seksueel geweld (of dat nou ‘via’ cultuur gaat of niet), terwijl de wetenschappelijke literatuur het daar grotendeels mee oneens is. Of, zoals Folkert Jensma een ander onderzoek samenvat: “Crimineel gedrag komt door de buurt waar je woont en de vrienden die je er maakt. Dat is écht alles.”

Het is niet alleen volledig onverantwoordelijk van van Lienden om als amateur voor een publiek van anderhalf miljoen hier uitspraken over te doen, het is ontstellend schadelijk dat hij dan ook nog eens zo ontzettend veel fouten maakt. Dit mag hij zich erg aanrekenen, maar het is ook het logische gevolg van de DWDD-gewoonte om amateurs uit te nodigen om te praten over ingewikkelde en gevoelige onderwerpen. Dan krijg je mensen die raaskallen over dingen waar ze veel te weinig van af weten. En daar mag de DWDD-redactie wel even over nadenken.

Kwetsbaar

Maar goed, het moet natuurlijk ook even om van Liendens gekwetste gevoelens gaan. Hij heeft zich op een nationaal podium verkeerd uitgelaten, en dat is niet leuk.

Ja, Sywert, dat is best kwetsbaar. Daarom doen mensen die de cijfers en feiten niet beheersen er goed aan om niet voor een publiek van anderhalf miljoen mensen volledige bevolkingsgroepen te demoniseren. Want dat is natuurlijk het effect van je foutieve gebral. Hoeveel van de anderhalf miljoen mensen die jou hebben gezien gaan de (ongetwijfeld aanstaande) correcties zien? En hoeveel voelen zich nu gestaafd in hun negatieve meningen over migranten, ‘allochtonen’, mensen van kleur en vluchtelingen, groepen die in het publieke debat constant door elkaar worden gehaald? Groepen die in het dagelijks leven toch veel kwetsbaarder zijn dan Sywert van Lienden.

Als we dan toch dingen willen benoemen, laten we dan eens benoemen hoe de publieke omroep het blijkbaar acceptabel vindt om mensen zonder enige kennis van zaken, ongeïnformeerde en schadelijk onzin te laten verkondigen voor een publiek van anderhalf miljoen mensen. Laten we ook eens benoemen dat DWDD het genoeg vindt dat twee witte mannen een mening hebben, om ze een kwartier grotendeels kritiekloze zendtijd te geven. Laten we ook eens benoemen dat DWDD vrijwel nooit de mensen waar het daadwerkelijk over gaat uitnodigt. Hoe vaak gaat het over vluchtelingen, zonder dat er een vluchteling aanwezig is? Hoe vaak hebben vooral witte mensen het daar over racisme? Hoe vaak hebben vooral mannen het daar over seksueel geweld? Hoe vaak zien we een tafel met alleen maar witte mensen, versus een tafel met alleen maar mensen van kleur? Waarom zien we nooit een tafel met alleen maar vrouwen die het over een willekeurig onderwerp hebben? En hoe vaak zien we amateurs praten over onderwerpen waar de DWDD-redactie ook experts voor had kunnen uitnodigen?

Ik stel voor dat de DWDD-redactie het vandaag beter doet. Ebs had een goed idee.

Sander Philipse schrijft meestal over American Football, maar ook over andere zaken. Dit stuk verscheen eerder op zijn blog en is in overleg met de auteur ook op Republiek Allochtonië geplaatst.

Link:

Inmiddels heeft Sywert zijn excuses aangeboden.

Update:

Vandaag (woensdag 13 januari) maakte Sywert van Lienden zijn excuses en gaf hoogleraar migratiegeschiedenis Leo Lucassen een toelichting. Met dank aan joop.nl hieronder het fragment:

Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.

Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!

Meer over aanrandingen, dwdd, factcheck, feiten, mediamisser, mediamissers, sander philipse, vluchtelingen.

Waardeert u ons werk en wilt u doneren?

lees meer

Uitgelicht