Factcheck: Zijn Belgen even slim als Nederlanders of mensen uit Eritrea?
In feiten door Ewoud Butter op 24-11-2017 | 12:42
Op een bijeenkomst van de jongeren van Forum voor Democratie met antropoloog en wiskundige Jan van Beek werd vorige week gesproken over de vraag of mensen uit het ene land slimmer zijn dan mensen uit een ander land. Een deelneemster zei onder andere "volgens mij is het zo dat het IQ per land ook heel erg verschilt. Dus dat niet bijvoorbeeld Belgen even slim zijn als Nederlanders of mensen uit Eritrea."
Omdat we dergelijke uitspraken, vaak in plat racistische bewoordingen. zeer geregeld voorbij zien komen, maar eens een factcheck.
De context
Forum voor Democratie heeft een eigen jongerenorganisatie: de JFVD. Deze club organiseerde op 17 november een bijeenkomst met antropoloog en wiskundige dr. Jan van Beek over "de gevolgen van massa-immigratie op onze verzorgingsstaat".
De uitspraak
Na ongeveer 51 minuten, laat Van Beek een grafiek zien waaruit blijkt dat het opleidingsniveau van de ouders van invloed is op het niveau dat de kinderen bereiken. Dan komt de volgende vraag van een jonge vrouw. Nou ja, vraag, eerder een opmerking:
Volgens mij is het zo dat het IQ per land ook heel erg verschilt. Dus dat niet bijvoorbeeld Belgen even slim zijn als Nederlanders of mensen uit Eritrea. Ik noem maar een voorbeeld. Het IQ verschilt gewoon. Nederland en Belgie liggen dicht bij elkaar, maar bijvoorbeeld een land als Sierra Leona helemaal niet.
Ook vraagt ze nog iets over het effect van incest onder migranten.
De antwoorden van Jan van Beek
Op die vraag over incest gaat Van Beek niet in. Daar heeft hij geen verstand van, zegt hij. De vraag naar IQ verschillen noemt hij echter een "hele cruciale vraag".
Hij geeft vervolgens verschillende factoren die van invloed zijn op schoolprestaties. Praten over verschillen tussen landen en groepen is volgens Van Beek een “lastig onderwerp”. Het is volgens hem enorm “getaboeïseerd”. Hij verwijst naar onderwijssocioloog Jaap Dronkers die zich er niet over durfde uit te spreken omdat hij niet de "Buikhuisen van de Nederlandse onderwijssociologie wilde worden". (Professor Buikhuisen wilde eind jaren 70 onderzoek naar de relatie tussen brein en criminaliteit en werd daarop zo verketterd dat hij zijn heil moest zoeken in de antiekwinkel van zijn vrouw). Dronkers had volgens Van Beek wel onderzoek naar IQ gedaan en daar had hij wel resultaten van de Bell Curve in teruggezien, maar hij had geen zin om martelaar te worden. Van Beek had er wel iets over gelezen, “maar het lijkt me niet opportuun daar uitspraken over te doen, maar er zal onderzoek naar gedaan moeten worden.” Wanneer een meisje uit het publiek zegt dat er wel onderzoek naar gedaan is, bevestigt Van Beek dat hij ook wel wat gezien heeft: “Er zijn verschillen en die zijn persistent.”
Jaap Dronkers
Eerst even over de vorig jaar overleden onderwijssocioloog Jaap Dronkers en het citaat waar Van Beek waarschijnlijk naar verwijst. Dronkers pleitte voor meer aandacht voor het effect van het land van herkomst op schoolprestaties en zei daarover in het NRC:
`Het kan liggen aan het integratiebeleid van het ontvangende land maar ook bijvoorbeeld aan de religieuze achtergrond van de migranten. De verklaring voor deze factor heb ik dus nog niet en daar waag ik me ook niet aan want ik wil niet de Buikhuisen van de onderwijssociologie worden.''
In onder andere een artikel op StukRoodvlees over ouderlijk milieu, intelligentie en schoolprestaties ging Dronkers er ook op in. Hij beweerde hierin dat verschillen in herkomstlanden belangrijker zijn voor de verklaring van onderwijsprestaties van migrantenleerlingen dan verschillen in bestemmingslanden. Ook heeft hij het over de radicale reacties die kwamen op Buikhuisen en schrijft hij dat zijn heranalyse van het boek The Bell Curve met Nederlandse data onder andere leidde tot een publicatie over de relatie tussen intelligentie en echtscheiding.
Uitspraken over een relatie tussen intelligentie en bevolkingsgroepen heeft Dronkers -voorzover ons bekend- echter niet gedaan.
The Bell Curve: verschil in intelligentie tussen bevolkingsgroepen?
Voordat de jongens en meisjes van Forum voor Democratie bij de komende gemeenteraadsverkiezingen al schedelmetend enthousiast op campagne gaan in Amsterdam, is het nuttig te beseffen dat er geen enkel wetenschappelijk bewijs is voor een aangeboren verschil in intelligentie tussen bevolkingsgroepen, zoals geconcludeerd werd door de auteurs van The Bell Curve. Daarvan is inmiddels voldoende aangetoond dat aannamen en argumentatie aan alle kanten rammelden.
Lees bijvoorbeeld het boek Inequality by Design: Cracking the Bell Curve Myth van 6 sociologen die gehakt maken van het werk van de auteurs van The Bell Curve. Op grond van dezelfde gegevens trekken zij totaal andere conclusies. Lagere scores van minderheden hebben volgens hen alles te maken hebben met gebrekkige scholing, het opleidingsniveau, de status van hun ouders en familie, de plek van herkomst, maatschappelijke kansen en al dan niet latent aanwezig racisme. Zie ook dit artikel in De Groene.
De gemiddelde IQ’s van landen of van bevolkingsgroepen in landen kunnen onderling zeker verschillen, maar dat is een statistisch feit en geen statisch feit. Het IQ gaat bijvoorbeeld omhoog door goed onderwijs, door betere voeding, kleinere gezinnen en door het vergroten van maatschappelijke kansen en het tegengaan van uitsluiting.
Rassenwaan
Voor diegenen die graag in termen van 'rassen' spreken: leest ook het cahier van de stichting Biowetenschappen en Maatschappij met als centraal thema rassenwaan. In het cahier maken diverse wetenschappers korte metten met raciale kletspraat en de ‘nep-wetenschap’ die daar uit voortkwam.
Professor Joep Geraedts schrijft daarin bijvoorbeeld:
Er is geen goede wetenschappelijke grondslag waarop mensen van elkaar kunnen worden onderscheiden in rassen. Heel veel genetisch onderzoek heeft laten zien dat de onderlinge verschillen binnen groepen mensen vele malen groter zijn dan die tussen groepen. Het is in de loop van de tweede helft van de twintigste eeuw steeds duidelijker geworden hoe groot de genetische variatie bij de mens is en hoe de verschillen verdeeld zijn over de mensheid.
En ingenieur Rob Buiter haalt de antropoloog Stoneking aan:
Na alle analyses van het DNA van moderne en, waar mogelijk, ook vroegere mensen blijft volgens Stoneking één duidelijk beeld over: ‘We zijn één soort, met heel geleidelijke overgangen tussen de verschillende subgroepen. Er zitten geen duidelijke verschillen in de subgroepen, anders dan de geografische. Anders gezegd: er is op basis van de objectieve data uit ons DNA geen sprake van “rassen” of andere subgroepen binnen de soort Homo Sapiens.”
En dr. Machteld Roede en prof. dr. Joep Geraedts schrijven over het IQ en The Bell Curve:
Een vermeend verband tussen ras en IQ werd onder meer verdedigd door de psycholoog Arthur Jensen in zijn controversiële boek How much can we boost IQ and Achievement?, uit 1969. De gerenommeerde evolutiebioloog Stephen Jay Gould leverde daar publiekelijk ernstige kritiek op. Jensen werkte ook mee met de Amerikaanse politicoloog Charles Murray en anderen aan The Bell Curve, uit 1994, waarin eveneens werd gesteld dat Afrikanen minder intelligent zijn dan westerlingen. Deze stellingname werd sterk aangewakkerd door de Canadese psycholoog John Rushton, die was opgegroeid in Zuid-Afrika tijdens de Apartheid en later werkzaam was bij de Universiteit van Western Ontario. Evenals Jensen verklaarde hij verschillen tussen zwarten, blanken en Aziaten vanuit hun evolutionaire achtergrond. Hij verzon daarbij relaties tussen klimaat en kindertal en stelde doodleuk dat hersengrootte omgekeerd evenredig zou zijn met de grootte van de geslachtsdelen. Zwarten, met meer kinderen en minder stabiele huwelijken, dienden volgens Rushton te worden gesteriliseerd.
Conclusie
Terug naar de vraag: verschilt het IQ per land? En zijn Belgen even slim zijn als Nederlanders of mensen uit Eritrea?
Jan van Beek had hierop beter kunt antwoorden:
Ja, landen verschillen in hun gemiddelde IQ-scores, maar dat zegt (naast de beperkingen van IQ testen) niets over een gemiddelde aangeboren intelligentie, maar alles over de kwaliteit van het onderwijs in verschillende landen en de maatschappelijke kansen die de bevolking daar krijgt. Wanneer die omstandigheden verbeteren, stijgt het IQ.
Een hierarchisch onderscheid maken tussen verschillende menselijke rassen, zoals in kringen van extreemrechts wordt gedaan, is niet alleen volkomen racistisch, het is ook volstrekte onzin.
Meer over dvd, forum voor democratie, jfvd, onderwijs, racisme.
Reacties
Maar er zijn zo veel factoren die invloed hebben op IQ. Ten eerst is het heel moeilijk IQ testen te vergelijken, je kan een Nederlandse IQ test niet simpel vertalen naar het Frans en dan de resultaten vergelijken.
Zoals in het artikel genoemd zijn er veel factoren van invloed op de scores op een IQ, hoe vaak je een test afneemt is al van grote invloed.
Een interessante die ik laatst tegen kwam is dat het tweede kind enkele punten lager scoort op een IQ test dan het eerste kind. Dat is overal op de wereld gemeten en zet door naar de derde en volgende broertjes of zusjes. Dat is dus niet genetisch maar wel van invloed op de gemiddelde score van een land.
