Home » Blog » Achtergronden » Waarom het afpakken van dure horloges en jassen door de politie juridisch zeer wankel is in 22 tweets

Waarom het afpakken van dure horloges en jassen door de politie juridisch zeer wankel is in 22 tweets

In achtergronden door Brahim op 08-01-2018 | 11:12

Vorige week werd bekend dat Rotterdamse agenten dure jassen en horloges zullen gaan afpakken als de eigenaar niet kan verklaren hoe het betaald is. In 22 tweets legt advocaat Max Blanken uit waarom de voorgestelde 'rolex-controle' juridisch zeer wankel is, de vergelijking met de 'patser-controle' van dure auto's niet op gaat en deze methode maatschappelijk negatieve effecten (oa voor het gezag van de politie) zal hebben.

Het plan van de Rotterdamse politie werd vorige week door het AD bekend gemaakt. Direct kwam er kritiek op het plan. "Een hellend vlak" zei de Rotterdamse ombudsman Anne Mieke Zwaneveld in het AD. Ze waarschuwde voor etnisch profileren, net als Jair Schalkwijk, woordvoerder van Control Alt Delete die stelde dat de nieuwe aanpak van de politie haaks staat op het nieuwe beleid voor proactieve controles.

,,Daarin staat onder meer dat de politie geen gebruik meer mag maken van daderprofielen waarbij mensen gecontroleerd worden omdat ze eruit zien als 'typische' daders. Mensen kunnen niet gestopt worden omdat hun uiterlijk niet zou passen bij hun dure auto of om het dragen van een 'te chique' jas.''

Op twitter legde advocaat Max Blanken in 22 heldere tweets uit waarom het plan juridisch wankel is. In zijn tweets stelt Blanken het volgende:

1. Bij de patsercontrole van auto's ziet de politie in het systeem dat een 18-jarige jongen een auto van (dagwaarde) een ton op zijn naam heeft staan. Dit roept terecht vragen op; hij kan de auto nooit met zijn krantenwijk hebben bekostigd.
2. Zo ontstaat er een verdenking ter zake van witwassen (art. 420bis Sr); daarbij is de redenering is dat de criminele financiering van de auto niet door de politie aangetoond hoeft te worden als er geen andere fatsoenlijke verklaring denkbaar is.
3. Nu er een objectief gerechtvaardigde verdenking is kan de auto door de politie in beslag worden genomen in het kader van de waarheidsvinding (art. 94 Sv) of ter zekerheidsstelling (94a Sv).
4. Het is dan aan de 18-jarige jongen om te onderbouwen dat de auto niet met crimineel geld is gefinancieerd. Dit is een in de rechtspraak geaccepteerde omkering van de bewijslast. Een uitzondering op de regel dat de verdachte zijn eigen onschuld niet hoeft te bewijzen.
5. Als de jongen dat niet kan, dan krijgt hij zijn auto niet terug en wordt hij veroordeeld voor witwassen. Terecht, want hoewel er geen zicht is gekregen op het gronddelict - rijdt hij rond in een auto die wel uit criminele activiteiten afkomstig móet zijn - en dat is ondermijnend.
6. Nu naar het plan om outfits in beslag te nemen. Als voorbeeld de (onder jongeren) zeer populaire Canada Goose jas van 1000 euro. Dit is het type jas waar op straat status aan wordt ontleend - hetgeen de politie hoopt te bestrijden.
7. Ten eerste ontbreekt het de politie aan objectieve mogelijkheden om (anders dan bij een auto) vast te stellen wie de eigenaar is; de jongen kan de jas van zijn vader dragen. Ten tweede is waardebepaling discutabel. Een tweedehands kost misschien de helft,een nepper kost 100 euro.
8. In het eerste voorbeeld kan de 18-jarige jongen de auto nooit zelf legaal hebben bekostigd. Met de jas is dat anders - zelfs een echte, nieuwe Canada Goose jas heb je na 1 á 2 maanden vakkenvullen bij elkaar.
9. Er is daarmee (anders dan bij de auto) geen objectief gerechtvaardigde verdenking dat het 'niet anders kan zijn dan dat' de jas met crimineel geld is gefinancieerd. Nu er geen aanwijzingen zijn voor een strafbaar feit is beslag wettelijk niet toegestaan.
10. Bovendien is de omkering van bewijslast ('toon maar aan waarvan deze jas is betaald') alleen toegestaan in situaties waarbij er geen andere fatsoenlijke verklaring denkbaar is (vakkenvullen, jas van vader, nepper, kerstcadeau). Dat is bij de jas dus anders dan bij de auto.
11. Resumerend: wettelijk gezien mág de politie de jas niet in beslag nemen om het enkele feit dat deze duur is en hoeft de eigenaar wettelijk ook niet aan te tonen hoe deze is gefinancieerd. Dat de politie zich aan de wet dient te houden behoeft verder geen betoog.
12. Dan naar de negatieve gevolgen. Wie denkt dat de politie uitbreid onderzoek gaat doen naar de herkomst, echtheid en financiering van de jas leeft met zijn hoofd in de wolken over de dagelijkse politiepraktijk.
13. De praktijk zal zijn: de politie ziet een jonge jongen met een dure jas, dwingt hem die jas ter plekke af te staan en neemt hem mee. Nu objectieve maatstaven ontbreken gebeurt dit op basis van een onderbuikgevoel. Korpschef Paauw zegt stoer: "We gaan ze uitkleden op straat".
14. Het is vervolgens aan die jongen zelf de jas terug te krijgen, en dat is geen sinecure. Recent beschreef de @nat_ombudsman de praktijk van politiebeslag als een 'zwart gat' : "je weet niet waar het voorwerp is en wat ermee gebeurt." Zie: https://www.nationaleombudsman.nl/onderzoeken/2016075-onderzoek-over-de-uitvoeringspraktijk-van-inbeslagname-van-voorwerpen
15. Als de politie zelf niet tot teruggave over wil gaan duurt het realistisch gezien ergens tussen de drie maanden en twee jaar voordat je de jas terugkrijgt (als hij niet is zoekgeraakt). Uit ervaring: dit zijn de meest frustrerende procedures binnen het strafrecht.
16. Natuurlijk zal de voorgestelde methode ook jonge drugsdealers raken die hun jas met crimineel geld hebben betaald. Met hun hoef je geen medelijden te hebben. Probleem is dat deze methode ook een hoop hardwerkende jongeren zal treffen.
17. In A'dam-West (waar ik woon) staat de supermarkt 's avonds vol met middelbare scholieren die vakkenvullen en na sluitingstijd vertrekken in een dergelijke jas. Gezien de status die zo'n jas geeft zijn ze bereid er voor te sparen. In Rotterdam zal dat niet anders zijn.
18. Daar kan je van alles van vinden - maar dat is grootstedelijke jeugdcultuur anno nu. Als je zo'n hardwerkende jongen op 15-jarige leeftijd op straat vernedert door hem ten overstaan van zijn vrienden en familie uit te kleden - wat voor signaal geef je dan af?
19. Die jongen voelt zich terecht gestigmatiseerd. Dat de jas maanden later met excuses wordt teruggegeven zal niets afdoen aan dat gevoel. Daarmee draag je bij aan een gevoel van onveiligheid voor een kwetsbare groep jongeren die vatbaar zijn voor verleidingen van criminaliteit.
20. Die jongeren moet je binnenboord houden. Het is daarbij van essentieel belang om de rotte appels aan te pakken - en de welwillende jongens te stimuleren. Juist door te laten zien dat je óók die Canada Goose jas kan kopen als je bij (bijvoorbeeld) de politie werkt.
21. De politie klaagt dat het moeilijk is allochtone agenten te recuteren, dat er onder grootstedelijke jongenen weinig draagvlak is om de politie informatie te verschaffen, et cetera. Dit plan is een stap in de verkeerde richting.
22. Conclusies: 1. Het plan om jassen af te pakken is in strijd met de wet. 2. Nu objectieve maatstaven ontbreken zal worden afgepakt op basis van onderbuikgevoel, wat willekeur en stigmatisering in de hand werkt. 3. Het plan heeft negatieve maatschappelijke effecten. Slecht plan.

Meer over etnisch profileren. 

Meer over etnisch profileren.

Reacties