Voormalige neo-nazi maakt documentaire over extremisme
In achtergronden door Claire Schut op 30-03-2019 | 14:17
De documentaire Exit: Leaving Extremism Behind van Karin Winther biedt een indringende kijk in de cultuur van rechts, links en islamitisch extremisme in Europa en de Verenigde Staten. Ze vinden allemaal hun daden volkomen gerechtvaardigd en alle groepen voeden hun leden voeden met angst en paranoia en moedigen hen aan om langzaam maar zeker meer grenzen te overschrijden. De groepsdruk, de behoefte erbij te horen en de verslavende werking van woede en geweld doen de rest.
Toeval bestaat niet. Deze week beloofde Facebook om alle extreemrechtse uitingen die onder de noemer white supremacy, white nationalism en white separatism vallen van Facebook en Istagram te verbannen. Ook gaat Facebook gebruikers die zulke berichten plaatsen of ernaar zoeken, wijzen op het bestaan van de Amerikaanse organisatie ‘Life After Hate’. In dezelfde week was op het Movies that Matter festival 2019 de documentaire ‘Exit: Leaving Extremism Behind’ (Noorwegen 2018) te zien. De film is geregisseerd door Karin Winther, ooit trots lid van de Noorse neonazi’s. Ze onderzoekt in de film waarom vaak uiterst kwetsbare jonge mensen in extremistische groepen verzeild raken, hoe zij worden geïndoctrineerd en ingekapseld, en waarom het zo moeilijk is zo’n groep te verlaten. Ook spreekt ze met Angela King , mede-oprichter en programma directeur van de Amerikaanse organisatie ‘Life After Hate’. (hieronder een gesprek met Angela King)
De documentaire ‘Exit: Leaving Extremism Behind’ begint als Karin Winther het ouderlijk huis ontruimt. In enkele dozen vindt ze spullen die haar confronteren met haar puberjaren: swastika stickers, afbeeldingen met de trotse Duitse adelaar. Ze vertelt hoe ze als 16-jarige bij een groep neonazi’s terecht kwam en gaandeweg radicaliseerde. Ze werd steeds gewelddadiger. Wat ze anderen heeft aangedaan, vervult haar twintig jaar later dagelijks met grote schaamte. Toen ze begreep dat ze een mens was geworden zoals ze niet wilde zijn, stapte ze uit de beweging – cold-turkey en zonder hulp, want die bestond in die tijd nog niet. Het was een bijzonder zware tijd.
In de film vraagt Winther andere vroegere extremisten hoe het hen gelukt is om uit de groep te breken en te veranderen. Wat hebben ze gedaan om niet aan de dreigementen en intimidaties te bezwijken? Hebben ze vrede met zichzelf kunnen sluiten? Of blijft het verleden ze voor altijd achtervolgen?
Winther spreekt onder andere met Ingo Hasselbach, die na een bliksemcarrière binnen de neonazi’s in Oost-Duitsland de ‘Führer van Berlijn’ werd genoemd. En met de Franse ex-jihadist David die tijdens een gevangenisstraf tot het inzicht kwam dat radicalisme een heilloos pad is: “Je denkt dat je dingen kunt veranderen met geweld. Maar vanaf het moment dat je het gaat gebruiken, verandert het geweld jou.”
De gesprekken bieden een indringende kijk in de cultuur van rechts, links en islamitisch extremisme in Europa en de Verenigde Staten. Veel extremistische groepen zijn gelijk, vertelt een van hen, een voormalige extreemlinkse gewelddadige radicaal. Of ze nu nazi’s zijn of links of islamitisch: “Ze vinden allemaal hun daden volkomen gerechtvaardigd.” Een tweede parallel is dat alle groepen hun leden voeden met angst en paranoia en hen aanmoedigen aan om langzaam maar zeker meer grenzen te overschrijden. De groepsdruk, de behoefte erbij te horen en de verslavende werking van woede en geweld doen de rest.
Nog een overeenkomst is het dat het verre van eenvoudig is om de cirkel te doorbreken. Niet alleen moet de opstapper zich losscheuren uit de groep waarvan hij al jaren deel uitmaakt en waarin hij zich gerespecteerd en veilig voelt. Ook moet hij rekening houden met represailles, omdat de groep zijn vertrek als verraad beschouwt. Na het moedige besluit om de beweging te verlaten, moeten veel ex-leden bovendien leren leven met de gevolgen van hun daden die vaak nooit meer ongedaan kunnen worden gemaakt.
In de Verenigde Staten praat Winther in Angela King, de programmadirecteur en mede-oprichter van ‘Life After Hate’, de organisatie waar Facebook in zijn recente berichtgeving naar verwijst. Ook King spreekt uit eigen ervaring. Als puber was ze het mikpunt van pesten op school. In haar kwetsbare pubertijd werd ze gerekruteerd door neonazi skinheads. Ze klom snel op in de gewelddadige extreemrechtse beweging, ontwikkelde een speciaal vrouwenprogramma en had over de hele wereld contacten met neonazi’s. Na een veroordeling voor deelname aan een gewapende overval op een Joodse juwelier, kreeg ze in de gevangenis hulp van vrouwen uit uitgerekend die groepen waartegen King zich als extremist altijd had gekeerd. Hun vriendschap en onvoorwaardelijke steun maakte dat ze haar leven van haat en geweld afzwoer. Sindsdien is King al ruim twintig jaar onvermoeibaar aan het werk om tegengas te geven aan gewelddadig extremisme, vooroordelen te verminderen en anderen te helpen hun extremistische banden te verbreken en een ‘leven na de haat’ op te bouwen.
Het kan geen toeval zijn dat Facebook en het Movies that Matter festival 2019 in krek dezelfde week – en een week na de overwinningszege van Thierry Baudet en zijn Forum voor Democratie – de documentaire ‘Exit: Leaving Extremism Behind’ van Karin Winther en de organisatie ‘Life After Hate’ in de schijnwerpers zetten. Hoop doet leven.
Trailer ‘Exit: Leaving Extremism Behind’: https://www.youtube.com/watch?v=1kCc0jYPu14
Zie ook:
Artikel in de Correspondent over deze documentaire
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over extreemrechts, extremisme.
