Update Rif Alert: mensenrechten en persvrijheid nog steeds onder druk
In achtergronden door Ewoud Butter op 24-10-2017 | 13:33
Rif Alert is een initiatief van Marokkaans-Nederlanders die zich betrokken voelen bij en zich zorgen maken over de mensenrechtensituatie in de Rif en solidair zijn met de protestbeweging Hirak Op 10 juli 2017 publiceerde een verkenning van de impact van de Hirak op Marokkaanse Nederlanders. Hieronder volgt een update.
De vorige verkenning schetste de situatie van de protestbeweging in Marokko, de impact van de volksbeweging in het buitenland en zoomde in op de spanningen voor Marokkaanse Nederlanders en Marokkanen elders in Europa. Kunnen zij nog wel veilig naar Marokko?
De Nederlandse media berichtten rond 20 juli dagelijks over de gebeurtenissen in het Rif-gebied. Activisten, sympathisanten, ooggetuigen en betrokkenen kwamen aan het woord, vaak onder moeilijke omstandigheden. Sommige journalisten ter plekke werden dusdanig geschaduwd dat hen het werk onmogelijk werd gemaakt. Deze update blikt terug op de afgelopen zomer.
Schendingen mensenrechten
De demonstratie van 20 juli werd door de autoriteiten met geweld de kop ingedrukt. Imad El Attabi en Abdelhafid El Haddad zouden hun deelname aan de betoging met de dood bekopen, tientallen demonstranten raakten gewond. In de dagen na de protestacties werden tientallen burgers opgepakt. Zoals gebruikelijk gingen de autoriteiten na verschillende protestacties over tot de arrestatie van tientallen burgers. De arrestaties vonden zelfs plaats na afloop van de begrafenis van Imad El Attabi op 9 augustus.
Sinds het begin van de Hirak, één jaar geleden, zijn meer dan 1200 personen aangehouden. Van hen zitten er nog 405 vast in verschillende gevangenissen in Marokko: Al Hoceima, Casablanca, Salé, Taourirt, Zayou, Taza, Nador etc…Hier moeten zij straffen uitzitten van één tot vijf jaar. Anderen zijn op vrije voeten gesteld, in afwachting van een eventueel proces.
Het lot van de gevangenen trekt een zware wissel op hun families en vrienden. Zij moeten vaak lange afstanden afleggen om hun dierbaren te bezoeken. De families, die verenigd zijn in een comité, wachten nog altijd op de juridische erkenning van de lokale autoriteiten.
Onder de gevangenen zitten 52 minderjarigen, vaak opgepakt om absurde redenen. Bijvoorbeeld omdat zij tijdens het voetballen ‘leve de Rif’ hebben geroepen, of omdat zij een kritisch bericht via sociale media hebben gedeeld.
Ook journalisten belandden in de cel. Hamid Mahdaoui, hoofdredacteur van www.badil.info, is veroordeeld tot één jaar gevangenisstraf. Eerder waren de journalisten Mohamed El Asrihi, Fouad Essaidi, Jawad Essabri en Abdelali Hadou gearresteerd. Marokkaanse en internationale mensenrechtenorganisaties rapporteerden mensenrechtenschendingen in het Rif-gebied en in de gevangenis van Casablanca, waar de kopstukken -waaronder Nasser Zafzafi- van de Hirak zijn opgesloten. Advocaten van de gevangenen melden dat zij door de overheid worden belemmerd in hun werk. De bekende mensenrechtenadvocaat Abdesaddeq El Bouchtaoui is zelf in staat van beschuldiging gesteld. De klachten hebben voorlopig nog niet tot reactie geleid van de Marokkaanse regering.
Persvrijheid en burgerrechten onder druk
Na de demonstratie van 20 juli is de berichtgeving uit de Rif gestagneerd. Journalisten worden tegengewerkt, buitenlandse verslaggevers teruggestuurd of niet toegelaten. Ook waarnemers mensenrechtenactivisten krijgen geen toegang tot Al Hoceima. De stad biedt een desolate aanblik. Ordertroepen rijden door de straten en dwingen medisch personeel, taxichauffeurs en scholen hun gegevens met de politie te delen. Lokale politici wordt verboden om over de situatie in de Rif te schrijven en arrestanten worden gemarteld tot bekentissen. In sommige gevallen verschenen gedaagden voor de rechter met het dossier van een andere verdachte. Een aantal jongeren heeft inmiddels Marokko ontvlucht en politiek asiel aangevraagd in Spanje.
Verstikkende sfeer
De overheid is zichtbaar in de Rif. In de steden en dorpen patrouilleren tienduizenden manschappen politie, hulptroepen en honderden busjes. De bevolking, ondertussen, staat achter de Hirak. Al eisen de protesten elke dag hun tol, bijna iedereen kent wel iemand die is opgepakt.
De betogingen hebben de regio economisch getroffen. De straten, terrassen, markten en parkeerterreinen, in de zomermaanden meestal vol met toeristen, bleven deze zomer leeg. Een taxichauffeur beschouwt dit seizoen als een verloren jaar. Een parkeerwachter vertelde dat hij vorig jaar in dezelfde periode al drie keer meer had verdiend dan dit jaar. Toch hoopt hij dat de Hirak zal leiden tot sociaaleconomische verbetering in de regio.
Zorgen Marokkaanse Nederlanders tijdens hun vakantie
Rif Alert ontving voor de zomer vragen van ongeruste Marokkaanse Nederlanders. Zij wilden weten of zij veilig konden afreizen naar de Rif en vroegen zich af wat zij moesten doen in geval van nood. Om de reizigers tegemoet te komen heeft Rif Alert een meldpunt in werking gesteld en praktische informatie van het ministerie van Buitenlandse Zaken onder de aandacht gebracht.
Het meldpunt bleek te nodig te zijn. Eén Marokkaanse Nederlander activist werd aangehouden velen werden bij checkpoints verhinderd om de demonstratie bij te wonen. Degenen die wel betoogden kregen te maken met politiegeweld. Enkele Marokkaanse-Nederlanders liepen verwondingen op. Verder zijn er genoeg voorbeelden van intimidatie door Marokkaanse politie. Een advocaat verklaarde dat alle geldovermakingen door de politie worden ingezien en dat alle Hirak-gerelateerde mededelingen op social media, ook in Europa, zichtbaar is voor de politie in Marokko.
Spanningen en intimidatiepraktijken
Rif Alert lanceerde in juni een meldpunt voor degenen die vanwege hun steun aan de Hirak werden bedreigd. Slachtoffers krijgen advies over hoe zij met bedreiging kunnen omgaan. Voorlopig zijn bij Rif Alert 25 meldingen binnengekomen. Een aantal dat meevalt, gezien de wijze waarop mensen op social media elkaar de maat namen. Mogelijk ging er vanuit het meldpunt een preventief effect uit, aannemelijker is dat de Hirak in Nederland grote steun geniet.
Aanhoudende zorgen om lange arm Rabat
Enkele dagen na de demonstratie van 20 juli in Al Hoceima meldde Rabat dat de banden met de Marokkanen in het buitenland steviger zouden worden aangehaald. Mogelijk had de regering niet zien aankomen dat zoveel Marokkanen in Europese steden openlijk hun steun zouden betuigen voor de volksbeweging in de Rif. De protesten in Europa houden aan door de arrestaties van de kopstukken van de Hirak en de repressie in de Rif.
In meerdere Europese landen klinkt de roep tot actie. Activisten gaan de straten op voor de vrijlating van politieke gevangen in Marokko. Een ontwikkeling die kan rekenen op de belangstelling van de Marokkaanse overheid. Niet alleen worden de bewegingen van de Europese Hirak gemonitord, maar ook diverse acties en activisten ondervinden tegenwerking van Rabat. Sommige activisten ervaren anonieme bedreigingen aan hun adres. Tevens zijn er meldingen van het verstoren van protesten en sabotageactiviteiten. Een voorbeeld hiervan is de kaping van Facebookaccounts van activisten. De hacks zijn waarschijnlijk het werk van informanten van de Marokkaanse overheid.
Activiteiten Rif Alert
Rif Alert zal doorgaan met het organiseren van solidariteit voor de Hirak. De aandacht zal met name uitgaan naar de mensenrechtensituatie in de Rif en de positie van de politieke gevangenen in het bijzonder. De werkgroep zal deze mensenrechtenschendingen blijven aankaarten bij de Nederlandse politiek en mensenrechtenorganisaties. Ook zal Rif Alert doorgaan met het ijveren voor de vrijheid en veiligheid van Marokkaanse Nederlanders.
Hieronder volgt een opsomming van de voornaamste activiteiten.
Hoorzitting Europees Parlement
Rif Alert sprak op 9 oktober over de Hirak voor de mensenrechtencommissie van het Europees Parlement in Brussel. De voorzitter van de commissie, Marie-Christine Vergiat, sympathiseerde met de zaak en zou graag zien dat EU-waarnemers het gebied bezoeken. Niet alleen om toe te zien op naleving van de mensenrechten, maar ook om te evalueren of het geld van Brussel rechtmatig wordt besteed en toekomt aan de gebieden en de mensen voor wie het bedoeld is. Overigens doken ook informanten van Rabat op in Brussel. Zij lieten zich van een negatieve kant zien.
Politiek Café Stichting Max van der Stoel
Rif Alert schoof op 18 oktober aan tafel in het politiek café van Stichting Max van der Stoel in Amsterdam. Samen met andere sprekers reflecteerde stichting op de bijeenkomst op de impact van de Hirak. De bijdrage van Rif Alert ging met name over de schendingen van de mensenrechten.
Herdenkingsbijeenkomst
Onder het motto De Hirak: één jaar strijd voor vrijheid, waardigheid en sociale rechtvaardigheid organiseert Rif Alert op 27 oktober in Amsterdam een herdenkingsbijeenkomst. Meer informatie is te vinden op https://www.facebook.com/events/162465871004038
Bronnen
- https://www.amnesty.org/en/latest/news/2017/08/morocco-dozens-arrested-over-mass-protests-in-rif-report-torture-in-custody/
- https://www.hrw.org/news/2017/09/05/morocco-king-brushes-evidence-police-abuse
- https://www.ifex.org/morocco/2017/07/23/coverage-rif-protests/
- https://rsf.org/en/news/journalists-must-be-free-cover-rif-protests
- https://nieuws.marokko.nl/49021/journalist-bij-britse-krant-the-guardian-is-marokko-uitgezet/s/a3dd6bf4a91df82a7e33cc63eb924a2f/
- https://www.frontlinedefenders.org/en/case/abdessadeq-el-bouchtaoui-summoned-interrogation
- https://www.theguardian.com/world/2017/aug/23/we-would-rather-die-than-stay-there-the-refugees-crossing-from-morocco-to-spain
- https://wnl.tv/2017/07/21/schokkende-beelden-nederlands-gezin-aangevallen-agenten-marokko/
- Rapport Le Hirak du RIF : revendications légitimes et pacifiques, gezamenlijke uitgave van ASDHOM, Rif Alert en CMODH.
