The Feeling of Being Watched
In achtergronden door Claire Schut op 26-03-2019 | 10:52
Een van de acht activistenfilms die tijdens het Movies that Matter festival 2019 (22 t/m 30 maart) meedingen naar de Gouden Vlinder Activist Documentary Award, is de documentaire The Feeling of Being Watched van journalist en filmmaker Assia Boundaoui. De documentaire die zich over een periode van vijf jaar uitstrekt, gaat over haar onderzoek naar het unheimische, tot paranoïa stemmende gevoel doorlopend bekeken te worden. Boundaoui vindt dat ze dit als journalist moet onderzoeken en begint haar buurtgenoten – een hechte moslimgemeenschap bij Chicago – te interviewen. Die zijn daar in eerste instantie niet zo happig op, ze houden zich liever gedeisd. Maar haar moeder, net zo’n onverschrokken foxterriër als Boundaoui, moedigt haar aan om door te gaan.
Uit de interviews blijkt dat Boundaoui niet alleen staat in haar gevoel. Veel buurtgenoten voelen zich constant begluurd, zelfs in de beslotenheid van hun eigen veilig gewaande huis. Er staan auto’s in de straat geparkeerd die niemand kent. Overal in de straten en voor de moskee hangen camera’s. Het is alsof hun telefoon wordt afgeluisterd. Er komen mannen in zwarte pakken aan de deur die alsmaar vragen stellen. Er worden huiszoekingen gedaan, zonder dat iemand weet waarom.
Twee jaar na de start van haar onderzoek besluit Boundaoui te gaan filmen. De film opent met schokkerige beelden van een jongere en nog niet zo welbespraakte Boundaoui die vertelt hoe zij ooit om drie uur ‘s nachts wakker werd van fel licht op straat. Twee mannen waren in een straatlantaarn aan het werk. Gealarmeerd rende ze naar haar moeders slaapkamer: dit was hoogst verdacht, of ze de politie niet moesten bellen? Haar moeder wuifde lachend haar angsten weg: “Ga lekker slapen. Het is maar de FBI.” Ook de kijkers in de bioscoopzaal lachen, zoals er wel meer momenten in de film uitnodigen tot empathisch of tevreden gegrinnik.
Toch is de documentaire is vooral spannend. Je zit op het puntje van je stoel, terwijl Boundaoui – eerst nog wat lacherig en amateuristisch, maar al snel steeds professioneler qua research, verslaglegging en camerawerk – met een stokje in de termietenheuvel peurt, hengelend naar wat de FBI aan het uitspoken is. Ze ontdekt dat de buurt al sinds de jaren ’90 het doelwit is van de geheime FBI-operatie ‘Vulgar Betrayal’. Deze operatie is gebaseerd op een (door de FBI onaannemelijk gemaakt en door andere overheidsinstanties herhaaldelijk als onjuist of onrechtmatig bestempeld) vermoeden dat sommige burgers in de wijk mogelijk via liefdadigheidsinstellingen terroristische activiteiten financieren. Na jarenlang, wijkbreed onderzoek en tienduizenden pagina’s gegevens te hebben verzameld over onschuldige burgers die niets op hun kerfstok hebben, eindigt de FBI de operatie, zonder dat die ook maar iets heeft opgeleverd, om na de aanslagen van 9/11 de operatie opnieuw op te starten, zonder dat daarvoor de geringste juridisch relevante aanleiding is.
Boundaoui legt zich er niet bij neer en eist openheid van zaken. Die krijgt ze niet zonder slag of stoot. De FBI laat haar vastlopen in een moeras van administratieve rimram en vertragingstactieken. Mede dankzij de steun van haar trouwe bondgenoten, onder wie haar moeder, geeft ze het niet op. Hoe dieper ze graaft, des te meer ze te weten komt over de enorme impact van operatie ‘Vulgar Betrayal’ op de levens van haar familie en buurtgenoten. Ze beseft dat de paranoia die zich van een ieder meester maakt, niet een stomtoevallig bijproduct, een onbedoeld gevolg van de aanhoudende observaties is, maar het vooropgezette, welbewuste doel ervan.
Naarmate Boundaoui dieper graaft en peurt, beginnen de termieten zich meer te roeren en pijnlijke steken uit te delen. De FBI begint Boundaoui gericht te observeren. Ze voelt zich geïntimideerd, wordt bang zoals de bedoeling is. Haar moeder praat haar moed in: hou vol! Boundaoui houdt vol. Langzaam zie je haar veranderen van journalist in activist. Ze mobiliseert steun en krijgt die van steeds meer kanten, ook uit onverwachte hoek. En met groot succes.
Het is te hopen dat de film eerdaags op de televisie wordt uitgezonden, want het is een must seen uiterst relevant, ook in Nederland. Omdat The Feeling of Being Watched aanschouwelijk maakt wat permanent wantrouwen, ongefundeerde verdachtmakingen, observeren en etnisch profileren met mensen doet. Omdat het een hartverwarmend inkijkje biedt in een gemeenschap waar veel Nederlanders een gepeperd oordeel over hebben, maar velen nog nooit kennis mee hebben gemaakt. En ook omdat The Feeling of Being Watched een wake-up call is voor al degenen die schouderophalend reageren op de – ook in Nederland – toenemende privacyschendingen en verregaande uitholling van de privacybescherming.
Tot slot is Assia Boundaoui een mooi mens. Intelligent, sprankelend en geestig. Maar vooral een rolmodel en lichtend voorbeeld. Ze leert ons dat burgers niet bang moeten zijn en moeten leren de machtige overheid met alle legale middelen terug te fluiten, als die over de grens gaat. Angst verlamt, maakt achterdochtig en isoleert mensen van elkaar. Niet bang zijn en actie ondernemen is haar devies. Net zoals haar moeder die aan het eind van de film op het donkere raam van een voor haar huis geparkeerde surveillanceauto tikt en de bestuurder vriendelijk vraagt wat hij daar staat te doen. Antwoord krijgt ze niet, maar de auto scheurt de straat uit – betrapt. Weg. Nooit meer gezien.
Zie ook:
Officiële website: http://www.feelingofbeingwatched.com
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over documentaire, Movies that Matter, The Feeling of Being Watched.
