Reünie ontpopt tot passend eerbetoon aan eerste Arabische school
In achtergronden door Roemer van Oordt op 31-10-2019 | 13:30
Gisterenavond zond de NPO ‘De klas van ‘94’ uit. Het bleek geen doorsnee reünie. We werden getrakteerd op een prachtige film van Hassnae Bouazza, waarin historicus Nadia Bouras ons - ondersteund door mooie sfeerbeelden en heerlijke muziek - terugneemt in de tijd en herinneringen ophaalt met klasgenoten, docenten en de oprichter van de Bouchra school in de Rivierenbuurt in Amsterdam Zuid.
Een domineesechtpaar stond aan de wieg van de Bouchra school aan de Jekerstraat 86. Begonnen in ’71 met 10 leerlingen en drie docenten, groeide de eerste Amsterdamse Arabische school in de loop der jaren uit tot een van de grootse basisscholen, met een dependance aan de nabijgelegen Roerstraat. Pas 10 jaar later volgde de officiële erkenning. In de tussentijd werd de school - zo laat oprichter Rolf Boiten weten - bekostigd door een bevriende industrieel.
In wat aanvankelijk alleen een zoektocht naar haar ex-klasgenoten zou worden, showt historicus Nadia Bouras de achtergrond en achterkant van de school. Bouchra - een rivier in Marokko, toepasselijk buurtgericht - betekent goed nieuws. Dat was het niet voor iedereen. Kinderen die van huis uit geen Arabisch maar Berbers meekregen viel het leren van de taal zwaar. Er was ook een ex-leerling die toen ze de straat binnenreed rechtsomkeer maakte omdat ze destijds vreselijk was gepest. Anderen waren de meerwaarde van het meekrijgen van de Marokkaans-Arabische taal en cultuur pas veel later gaan waarderen. Voor nog anderen voelde het juist als een belangrijke bevestiging van hun identiteit.
De ontmoeting van Bouras met oprichter Boiten is ontroerend, zonder sentimenteel te worden. Wanneer Nadia refereert aan de allereerste gezinsherenigingen haakt de oprichter in. Zijn vrouw zag ineens ‘drie kleine Marokkaantjes over de wal schuimen’, waarvan ze het onderwijs lot direct aantrok. Het schoolsysteem was er duidelijk niet op ingesteld en ze zwierven over straat. Het echtpaar ontfermde zich over hen en hun families en richtte de Madrasa Arabiyya Amsterdam, de Arabische school in Amsterdam op.
De grondslag van de school was bewust onduidelijk, vertelt Rolf Boiten. In zijn woorden ging het vooral om het samenzijn, de basis van ons bestaan, heen en weer, ontvangen en geven….en nemen. ‘Ik schreef geen brieven, maar deed de post bij mensen in de bus’. Verbinding was het sleutelwoorden. Vooral ook het verbinden van andersdenkenden. Hij haalde een remedial teacher van de joodse school en baseerde het islamitisch-christelijke karakter van de school nogal vrij en vaag op het gemengde docentencorps.
Als Bouras vraagt of hij trots is dat er nu duizenden voormalige leerlingen van de Bouchra school hun leven succesvol leiden in Amsterdam en omstreken, zegt hij - met tranen in zijn ogen - niet trots maar wel blij te zijn.
We zien meester Driss, de strenge leraar Arabisch, die ogenschijnlijk nog liever muziek maakte, in een video uit ’91. Discipline, strengheid en regelmaat was het motto. Maar hij hield zielsveel van zijn kinderen, net als alle andere docenten. Dat zie je terug in de reacties van Bouras’ klasgenoten als ze het filmpje bekijken.
We zien meester Giel vlaai aansnijden en verhalen over de directheid van de leerlingen, anders dan hij kende van beneden de rivieren. Was dat nou Marokkaans of Amsterdams? Vast een combinatie, is de conclusie. Leuk is de anekdote over de stille Housine, die door meester Giel werd verwezen naar het VMBO, maar uiteindelijk cardioloog bleek te zijn geworden. Foutje….
Voorzichtig refereert de film hier en daar ook naar politieke en maatschappelijke issues. Expliciet als Fatima Elatik, ex-leerling, haar dubbele reactie op het huidige politieke klimaat in Nederland verwoordt, en als Latifa Bouras (de tweelingzus) zegt haar zelf- en toekomstbeeld beïnvloed te zien door het dominante negatieve imago van 'Marokkanen'. Meer impliciet wanneer klasgenoot Mohamed vertelt dat hij als ‘soussi (zuiderling) met een donkere huidskleur’ op de Arabische school werd gepest en later moest afrekenen met eerdere ervaringen van begeleiders met 'Marokkanen' op zijn stageplek. Maar vooral veel positieve voorbeelden over kansen krijgen en die dan - soms tegen de stroom in - benutten.
Mooi is ook de samenkomst van ex-docenten. Breed verspreid bleek het verwijt dat hun school een getto was waarvan de leerlingen door de tweetalige aanpak nooit zouden integreren. Ze kregen een hoop bagger over zich heen en werden door andere leerkrachten met de nek aangekeken. Maar zij zien de aanpak nog steeds als een warm bad voor de kinderen, die zij vanuit hun hart begeleiden en die het in de beginjaren op een reguliere school moeilijk gered zouden hebben.
De Arabische taal en cultuur was later niet de kern - 1 uur per dag - maar de saus. En hoewel het bestuur er ook een godsdienstig sausje over wilde gooien, werd daar door het gros van de docenten nauwelijks aandacht aan besteed. Vrijdag was er wel tijd voor het gebed, maar die werd in ieder geval door de zussen Bouras vooral gebruikt om kattenkwaad uit te halen. Het was hoe dan ook geen islamitische maar een Arabische school.
Op de vraag of de ex-leerlingen hun kinderen als de Bouchra school nog had bestaan daar naar toe zouden sturen, was het antwoord merendeels negatief. Tijden zijn veranderd. De keuze voor een gemengde school prefereert. Kennisnemen van je achtergrond en die van anderen en het leren van verscihillende talen wordt door hen nog altijd wel positief beoordeeld en gezien als een rijkdom.
Dat allemaal en veel meer in ‘De Klas van ’94’, of hoe een project dat begon als een zoektocht naar oud-klasgenoten uitgroeide tot een gepast eerbetoon aan een school die niet meer bestaat.
Foto: snapshot Uitzending Gemist
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over amsterdam, arabisch, bouchra school, fatima elatik, hassnae bouazza, nadia bouras, rivierenbuurt, school.
