Onderzoek naar etnisch profileren door Haagse politie om diverse redenen dubieus
In achtergronden op 29-04-2016 | 12:11
“Het onderzoek van de Universiteit van Leiden naar etnisch profileren in Den Haag, en de totstandkoming hiervan roepen vragen op. De wetenschappelijke onafhankelijkheid en wetenschappelijke transparantie zijn in het geding. Zowel de Tweede Kamer als de Haagse gemeenteraad zijn onjuist geïnformeerd over de opzet, totstandkoming en inhoud van het onderzoek.”
Dat concludeert Buro Jansen & Janssen over het onderzoek naar etnisch profileren dat de Universiteit Leiden in juni 2014 aan de Haagse raad presenteerde. De Leidse onderzoekers trokken destijds de conclusie dat de Haagse politie niet structureel etnisch profileert.
Tweede Kamerlid Ahmed Marcouch (PvdA) heeft inmiddels Kamervragen gesteld.
Buro Jansen en Janssen heeft in 2015 via een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie, de politie Haaglanden, het Openbaar Ministerie en de Universiteit van Leiden verzocht om openbaarmaking van de onderliggende stukken van het onderzoeksrapport dat de Universiteit van Leiden in juni 2014 presenteerde. Hierop hebben het Ministerie en de politie enige stukken openbaar gemaakt. Op grond van deze informatie maakte Jansen en Janssen een reconstructie die schokkend genoemd kan worden.
Enkele opvallende reconstructies en conclusies uit de reconstructie:
- Het rapport van de Universiteit van Leiden uit juni 2014 lijkt te berusten op twee masterscripties criminologie. De twee studenten deden hun veldwerk in 2012 en rondden hun scripties in augustus 2013 af.
- Deze twee masterscripties kwamen voort uit een initiatief van de Leidse professor Van der Leun die in 2011 namens de UvL de politie in Den Haag en Amsterdam benaderde met een voorstel tot samenwerking om 'de interactie tussen politieagenten en burgers' te onderzoeken.
- De Universiteit van Leiden weigert de beide masterscripties openbaar te maken en ook niet het onderliggende onderzoeksmateriaal. Hierdoor is het niet mogelijk om de inhoud van het Leidse rapport te vergelijken met beide scripties. Wel zijn er door de politie factsheets vrijgegeven die op grond van de scripties zijn samengesteld. Deze factsheets bevatten grotendeels dezelfde conclusies als het onderzoek van Joanna van der Leun
- Onderzoeksleider professor Van der Leun was tijdens het onderzoek tevens lid adviesraad politie Haaglanden.
- Voorafgaand aan het onderzoek maakte de Universiteit van Leiden afspraken met de politie Haaglanden om een mogelijk afbreukrisico van het onderzoek voor de politie te voorkomen. Politie en onderzoekster kwamen overeen dat het onwenselijk zou zijn wanneer het onderzoek zou wijzen op mogelijke discriminatoir gedrag door de Haagse politie. Uit de notulen van het Haagse korps: "Afbreukrisico kan zijn dat het de aandacht kan vestigen op (mogelijke) discriminatie door de politie. Dit risico is met prof. Van der Leun besproken. Zij begrijpt de onwenselijkheid hiervan en heeft aangegeven dat zij (en xx naam is zwartgemaakt) dit punt expliciet zal bespreken met de studenten en dat zij hierop zal letten bij de tussentijdse besprekingen van de (concept) scripties." [Overleg Korpsdirectie, 27-11-11]
- Onderzoekster Van der Leun gaf zowel op 4 december 2013, als op 4 juni 2014 en 25 juni 2014 een toelichting op het onderzoek in de Haagse gemeenteraad. Ze maakte hierbij geen melding van de afspraken met de politie Haaglanden en verzweeg dat het rapport van de Universiteit Leiden berustte op twee reeds eerder afgeronde masterscripties criminologie. Ook in het Leidse rapport van 2014 wordt geen openheid van zaken gegeven over de totstandkoming van het onderzoek.
- Het observatieonderzoek berust niet op een systematische beoordeling van de rechtvaardiging van politiecontroles, maar op de inschatting van de onderzoekers. Hierbij is het meestal niet duidelijk waarop de inschatting is gebaseerd en ook is er nauwelijks gevraagd naar de overwegingen van de bij het onderzoek betrokken agenten voor hun keuze welke personen wel of niet te controleren.
- De beantwoording van een stelling over het plaatsvinden van etnisch profileren door 33 Haagse politieagenten duidt erop dat de meesten van mening zijn dat etnisch profileren vaak plaatsvindt. In het rapport echter worden de antwoorden op een andere manier geïnterpreteerd. Volgens de onderzoekers heeft een aantal agenten de stelling niet goed begrepen, maar deze bewering wordt verder niet inzichtelijk gemaakt.
Tweede Kamer en Haagse gemeenteraad misleid
Toen Amnesty International in 2013 een rapport publiceerde over etnisch profileren, leidde dit flinke discussies in de media. De politie ontkende etnisch profileren en Elsevier columnist Afshin Ellian stelde dat Amnesty niet het werk van sociaalwetenschappers op zich moest nemen.
De Tweede Kamer verzocht vervolgens het Ministerie van Veiligheid en Justitie om onderzoek te laten verrichten. Vooral PvdA-kamerlid Marcouch profileerde zich op het onderwerp. Hij vroeg om een regeringsreactie op het Amnestyrapport. Ook drong hij aan op nader onderzoek 'naar etnische voorkeuren en vooroordelen en discriminerend gedrag' bij de Nederlandse politie. Marcouch pleitte voor het verrichten van een kwantitatief onderzoek naar etnisch profileren. Dergelijk onderzoek is in Nederland nog niet verricht.
De toenmalig minister van Veiligheid en Justitie Opstelten ontraadde de Kamer om een nieuw onderzoek naar etnisch profileren te laten doen en hij maakte melding van een al lopend onderzoek van de Universiteit van Leiden in Den Haag en Amsterdam.
Ook de burgemeester van Den Haag Van Aartsen maakte na vragen van de Haagse gemeenteraad melding van een lopend onderzoek naar etnisch profileren in Den Haag en Amsterdam.
Buro Jansen &Janssen concludeert nu dat de Tweede Kamer en de Haagse gemeenteraad onvolledig werden geïnformeerd: het betrof geen lopend onderzoek, daar het onderzoek grotendeels berust op twee reeds afgeronde scripties, waarvan de voornaamste uitkomsten volgens Jansen en Janssen al bekend waren bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie, het Haagse gemeentestuur en de politie. Het onderzoek in Amsterdam was het in 2012 al gepubliceerde onderzoek van antropoloog Sinan Çankaya. Çankaya was en is niet werkzaam voor de Universiteit van Leiden.
Nieuwe vragen
Omroep West meldt dat zowel PVV als Groenlinks willen weten wat er klopt van de conclusies van Buro Jansen & Janssen. De PVV weet al dat er met de Haagse politie niets mis is, 'het is jammer dat met de gerezen vragen opnieuw die schijn wordt gewekt.' Volgens GroenLinks voelen veel mensen zich in Den Haag door de politie verkeerd behandeld. 'Mocht blijken dat de politie invloed heeft gehad op de conclusies van het rapport, is dat heel ernstig.'
PvdA-Kamerlid Ahmed Marcouch laat desgevraagd weten inmiddels Kamervragen te hebben gesteld. Hij wil weten of Tweede Kamer en de Haagse gemeenteraad inderdaad onvolledig zijn geïnformeerd over de totstandkoming van het onderzoek naar etnisch profileren. Hij stelt verder vragen naar de afspraken tussen Universiteit van Leiden en de politie Haaglanden om een mogelijk "afbreukrisico" voor het korps te voorkomen en vraagt de minister wat voor onderzoek er door de Universiteit van Leiden is gedaan naast de twee masterscripties die reeds in 2013 waren afgerond. Tot slot stelt Marcouch de minister de vraag of de uitkomsten van het onderzoek van de Universiteit van Leiden volgens de minister nog steeds voldoende inzicht bieden in de aard en de omvang van etnisch profileren door de politie. Wanneer dat niet het geval is stelt Marcouch een onafhankelijk onderzoek voor waarbij onderzoeksmethode, achterliggend bronmateriaal en uitkomsten wel voor een ieder openbaar gemaakt kunnen worden.
Ewoud Butter is politicoloog en hoofdredacteur van Republiek Allochtonië. Meer van Ewoud op zijn blog, op deze site of volg hem op twitter.
Meer over etnisch profileren hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over den haag, discriminatie, etnisch profileren, marcouch, onderzoek, politie, universiteit van leiden.
