Moslims op TV: Goedemorgen Nederland heeft nog een wereld te winnen
In achtergronden door Tayfun Balçik op 23-06-2020 | 08:03
Het is nu al bijna een maand dat het onderzoek Moslims op TV aan de gang is. Op een systematische wijze wordt dagelijks bijgehouden hoe ‘de moslims’ en/of de ‘de islam’ wordt geportretteerd op Nederlandse TV. In dit artikel maakt Tayfun Balcik een deel van de eerste resultaten bekend, met de focus op het WNL ochtendprogramma Goedemorgen Nederland. En om gelijk met de deur in huis te vallen: het ging bar weinig over moslims specifiek in de onderzochte periode. Corona en uiteraard de Black Lives Matter-beweging domineerden de agenda in Hilversum. In de periode van 1 tot en met 20 juni zijn er direct of indirect 50 ‘moslimberichten’ verschenen. Het leeuwendeel (39 berichten, 78% van het totaal) is als ‘negatief’ te kwalificeren.
Nu heeft dat laatste onderwerp vele aanknopingspunten met waar wij naar kijken bij Moslims op TV. Maar omdat BLM voornamelijk over anti-zwart racisme gaat, zijn de gegevens over BLM in dit artikel alleen meegenomen wanneer het kruiste met discriminatie en racisme door of tegen moslims, en wanneer BLM werd geagendeerd door mensen met een mogelijke moslimachtergrond. Over die intersecties zal later in dit artikel nog op worden ingegaan. Nu is het tijd om te kijken naar de stand van zaken met betrekking tot moslimnieuws in de afgelopen maand bij WNL Goedemorgen Nederland.
In de periode van 1 tot en met 20 juni zijn er direct of indirect 50 ‘moslimberichten’ verschenen. Daarmee wordt, in de eerste plaats, berichtgeving bedoeld met termen als moslim, islam, jihad, moskee, islamitische school enz. Daarnaast gaat het over berichten waarin mensen met een mogelijke moslimachtergrond figureren. Ten slotte vallen ook berichten in deze categorie over ‘islamitische landen’ en of landen waar een significant deel van de bevolking zichzelf als islamitisch definieert.
Vooral negatieve berichten
Op basis van de verzamelde gegevens komt de volgende categorisering over ‘moslimnieuws’ uit de bus. Het leeuwendeel (39 berichten, 78% van het totaal) is als ‘negatief’ te kwalificeren. In tien gevallen (20%) gaat het om ‘neutrale berichtgeving’, zoals: ‘de Kamervoorzitter Khadija Arib meldt dat het aantal Kamervragen enorm is toegenomen’ of ‘Ahmed Marcouch heeft niet ingegrepen bij de anti-racisme demo in Arnhem’. Er waren slechts twee direct of indirecte ‘berichten van sympathie’ (4%) over ‘de moslims’ en of ‘de islam’. Dat was toen de minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven etnisch profileren bij de belastingdienst en de politie benoemde (uitzending 1-6-2020, 09:28), en toen Samira Bouchibti vertelde over racisme in haar jeugd en dat ze nog steeds het gevoel heeft er nooit bij te horen (uitzending 8-6-2020, 08:48).
Als wordt ingezoomd op de dominante negatieve berichtgeving over moslims, dan spant de associatie met ‘terreur’, ‘jihadisme’, ‘sharialand’ de kroon met 10 berichten. Vervolgens komt ‘polarisering’ (8x), ‘oorlog’ (7x), en ‘criminele bendes’, ‘mocromaffia’, ‘fraudeurs’ (5x), als onderwerpen het vaakst naar voren.
Van de 59 tafelgasten waren vier mensen van kleur
Wat verder opvallend is aan het nieuws bij Goedemorgen Nederland is dat van de 59 tafelgasten die mochten deelnamen aan het gesprek, de samenstelling van de sprekers er als volgt uit zag: 44 ‘witte mannen’, ‘11 witte vrouwen’ en ‘vier mensen van kleur’. In percentages uitgedrukt is dat dus 6,77% kwantitatieve ‘inbreng van kleur’ in het gesprek, tegenover 92,3% witte representatie. In kwalitatieve zin zagen we hierboven al dat het nieuws over moslims overwegend negatief was. Daar heeft de 6,77% inbreng van kleur, geenszins verandering in gebracht. Integendeel, de ‘kleurrijke representatie’ bij Goedemorgen Nederland bevestigden juist de negatieve oordelen over moslims en minderheden in het algemeen. Hieronder een aantal voorbeelden van de inhoudelijke bijdrages van mensen met migratieachtergrond, die weinig verschillend zijn dan de algemene negatieve lijn tegenover minderheden bij WNL Goedemorgen Nederland:
Zo zegt de columnist Aylin Bilic het volgende: ‘Ik heb veel meer uitsluiting ervaren door allochtone groepen, omdat die je tot een bepaalde de groep willen laten horen, willen benoemen, dan dat ik dat van de autochtone samenleving heb meegekregen’ (Hier terug te kijken vanaf 40:00)
Een ander voorbeeld van ‘kleurrijke uitsluiting’ kwam uit de mond van Sujet Shams, student wijsbegeerte in Amsterdam. Zo prijst ze premier Rutte in ‘het conflict met Turkije’ die ‘ons voor allerlei dingen uitmaakte’. Rutte vond ze een toonbeeld van ‘beschaving’, omdat hij zich niet verlaagde tot dat niveau van Erdogan. (Hier terug te kijken vanaf 14:30)
Dat Erdogan veel op zijn kerfstok heeft hangen is uiteraard boven alle twijfel verheven, maar om Mark ‘pleur op’ en ‘ga weg als het je hier niet bevalt’ Rutte als beschaafd op te voeren, daar kan je wel vraagtekens bij plaatsen. Shams devalueerde ook BLM Nederland door een wantrouwende houding aan te nemen tegen anti-racisme betogers. Zij zouden een ‘Amerikaans probleem naar Nederland integreren’, ‘racisme moet eerst bewezen worden, voordat er beleid tegen geëist kan worden van de politiek’ en ze verweet ‘social justice warriors’ van ‘identiteitspolitiek’. (Hier terug te kijken vanaf 10:30 tot 17-30).
Het was aanleiding voor de VVD’er Henri Kruithof om te zeggen dat hij zich niet meer in het debat durft te mengen ‘als blanke man’ (14:30) en Hans de Boer vertelde over het feit dat hij ‘makamba’ werd genoemd in Curaçao (Hier terug te kijken vanaf 14:20)
Elke dag over Black Live Matters, zwarte representatie=0
Het is uiteraard geen probleem dat Sujet Shams en Aylin Bilic deze inbreng hebben. Dat zijn hun persoonlijke ervaringen en meningen in het racismedebat. Het is alleen problematisch als dit het enige beeld is dat vanuit het praatprogramma naar buiten komt. Dat geeft namelijk een vertekend beeld over het Nederlandse racismedebat. Al helemaal omdat er 0 zwarte representatie was in de onderzochte periode, terwijl het wel elke dag over Black Lives Matter is gegaan.
Een ogenschijnlijk nonchalant gestelde vraag: ‘Heb je zelf wel eens te maken gehad met racisme?’ kan – in zo’n ongelijke tafel - als ongemakkelijk worden ervaren op nationale tv. Dat overkwam ook Samira Bouchibti (hier terug te kijken vanaf 05:11) Ze lijkt verrast door die vraag en kan niet ondubbelzinnig ja zeggen, terwijl ze wel degelijk met voorbeelden komt die van racisme getuigen, zoals ‘vieze turk’ op de lagere school, en dat ze ook steeds moet verantwoorden over de islam.
Al met al is te zeggen dat Goedemorgen Nederland nog een wereld te winnen heeft in het creëren van een inclusieve omgeving, waar veel meer ‘mensen van kleur’ worden uitgenodigd om deel te nemen aan het gesprek. Of staat WNL voor de omroep van ‘Wit Nederland’? Overigens is met de uitzending van 22 juni met VVD-Kamerlid Zohair el Yassini en de ondernemer Khalid Oubaha, twee Marokkaanse Nederlanders die te gast waren om te spreken over de Historische Canon en de horeca, wel een interessante afslag genomen. Moslims op TV blijft het volgen.
Over het onderzoek
Moslims op TV is een onderzoek van The Hague Peace Projects. In de periode juni 2020 tot en met oktober 2020 zullen over deze verkenning achtergrondartikelen worden gepubliceerd op Nieuw Wij en op Republiek Allochtonië.
Zie ook het interview met onderzoeker Tayfun Balcik: "Ik nodig mensen uit kritisch met ons mee te kijken"
Alle artikelen die in het kader van dit onderzoek verschijnen, vindt u hier.
De onderzoekers doen een oproep aan lezers met ons mee te kijken en eventuele bevindingen te delen via de sociale media accounts van Moslims op TV. U kunt ons ook volgen op de sociale media accounts van Moslims op TV, die speciaal voor dit ontwerp zijn gestart:
Twitter: https://twitter.com/MoslimsT
Facebook-pagina: Moslims op TV
Instagram: https://www.instagram.com/moslimsoptv/
Hashtag: #moslimsoptv
Meer artikelen op Republiek Allochtonië over Moslims in Nederlandse media
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over islam en media, media, moslimsoptv, tayfun Balcik.
