Home » Blog » Achtergronden » Meer ruimte voor islamitisch begraven

Meer ruimte voor islamitisch begraven

In achtergronden door Roemer van Oordt op 09-04-2020 | 09:19

De corona-crisis heeft de behoefte aan islamitische begraafplaatsen in Nederland in een noodgedwongen stroomversnelling gebracht. Een fors deel van de moslims die de afgelopen weken - al dan niet aan corona - is overleden kan niet gerepatrieerd worden naar de landen van herkomst, omdat er nauwelijks vliegverkeer meer mogelijk is en veel grenzen potdicht zitten. Bestaande voorzieningen zoals die in Almere, Bergen op Zoom en Nuenen draaien overuren en de nog benodigde middelen voor de aankoop van de grootste islamitische begraafplaats van West-Europa in Zuidlaren werden via benefieten en andere (binnenlandse) inzamelingsacties in rap tempo bijeen gebracht. Niet verwonderlijk: in de meeste gemeenten is het niet mogelijk om - zoals de islam dat voorschrijft - een graf te kopen met een eeuwigdurend grafrecht. De behoefte wordt politiek geagendeerd. Met wisselend succes.

De institutionalisering van de islam kent verschillende uitingsvormen. Moskeeën met hun voorgangers en islamitische koepelorganisaties zijn samen met (informeel) islamitisch onderwijs daarvan het meest prominent in beeld. Maar ook politieke partijen, media, vrouwen-, studenten- en jongerenorganisaties en niet te vergeten de eigen voedingsbranche hebben in meer of mindere mate een plek veroverd in de polder.

Aanzienlijk minder publieke aandacht is er bijvoorbeeld voor voorzieningen die het begraven van moslims in Nederland faciliteren en de voorwaarden die daar aan vast zitten. Voor een belangrijk deel omdat een grote meerderheid van de moslims in het land van herkomst begraven wil worden. De islamitische uitvaartzorg in Nederland is daar dan ook nagenoeg volledig op gericht. Met slechts beperkt vliegvrachtverkeer en veel dichte grenzen brengt de corona-crisis islamitisch begraven ineens veel dichterbij.  

Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO)
Het CMO heeft de ministeries van Binnenlandse Zaken en VWS en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) daarom benaderd met het verzoek om meer mogelijkheden te scheppen voor islamitische begrafenissen in Nederland.

Belangrijk knelpunt daarbij is dat het in veel gemeenten onmogelijk is om een graf te kopen met een eeuwigdurend grafrecht, dus een graf dat niet, zoals in Nederland gebruikelijk is, na een bepaalde termijn wordt geruimd. In veel steden in Nederland kan je alleen grafrechten voor minimaal tien jaar kopen en daarna verlengen, maar er zal altijd een moment komen dat het graf geruimd kan worden.

De meeste grotere steden in Nederland hebben al bepaalde vormen van islamitische begraven gefaciliteerd. Vaak is dit een gedeelte van de algemene begraafplaats. Maar de mogelijkheden verschillen en zijn nooit volledig ‘íslamproof’. Ook zijn er een aantal begraafplaatsen (in aanbouw) waar eeuwigdurend grafrecht al wel op een toereikende manier is geregeld.

Nuenen
Op het islamitische gedeelte van gemeentelijke begraafplaats Oude Landen in Nuenen werden de laatste weken tientallen moslims uit onder meer Boxmeer, Tegelen, Den Bosch, Abcoude en Amsterdam begraven. De stoffelijke overschotten komen nu vaak van het mortuarium bij Schiphol, waar ze zonder resultaat hebben gewacht op een vlucht naar Turkije of Marokko. 

In Nuenen kunnen sinds 2012 moslims voor onbepaalde tijd worden begraven. Voor hen zijn ruim achthonderd plekken gereserveerd. Motor achter het lobbywerk destijds was Ibrahim Wijbenga, voorzitter van de Stichting Islamitisch Begrafeniswezen. In het Eindhovens Dagblad zegt Wijbenga:

Moslims worden normaal gesproken gewikkeld in stof in het graf gelegd, op hun rechterzij met het gezicht richting Mekka. Daarna wordt een kist over het stoffelijk overschot heen gelegd. Nu de repatriëring die in veel begrafenispolissen van moslims is opgenomen niet kan worden uitgevoerd, worden overledenen die al enige tijd bij Schiphol hebben verbleven in Nuenen rechtstreeks in de kist begraven. Dit onder meer omdat de kisten geseald zijn en het natuurlijk proces van ontbinding doorgaat.

Volgens Wijbenga willen met name Marokkaanse Nederlanders vaak in Marokko begraven worden:

Zelfs voor mijn generatie (Wijbenga is uit 1977, RvO) geldt dat. Door de gangbare begrafenispolissen is dat ook een automatisme. Er staat een clausule over repatriëring in die meteen begint te werken zodra iemand is overleden. We hebben de begraafplaats in Nuenen in het leven geroepen om een alternatief te bieden.

Veel families van moslims die nu overlijden, worden tegen de wens van de overledenen in gedwongen te kiezen voor een begrafenis in Nederland. Hartverscheurende taferelen. En dat doet pijn, hoe mooi en sereen de begraafplaats in de ogen van de nabestaanden ook is.

Almere
Doorgaans vinden er in Almere enkele begrafenissen per maand plaats. Nu zijn dat er een stuk of twintig per week, zegt Ali Karamatali tegen Omroep Flevoland. Karamatali is zowel voorzitter van de plaatselijke Ar-Raza moskee als beheerder van de islamitische begraafplaats. De toename van het aantal begrafenissen komt vooral door het inreisverbod dat Marokko onlangs heeft ingesteld. De begraafplaats in Almere heeft 1.000 plekken, waarvan er op dit moment zo'n 400 al zijn bezet. Karamatali zegt de vraag nauwelijks aan te kunnen en ook soms 'nee' te moeten verkopen.

Bergen op Zoom
De beheerder van de islamitische begraafplaats in Bergen op Zoom krijgt verzoeken vanuit de verre omtrek, zelfs uit België. Maseeuw zegt in BN de Stem te verwachten dat de piek nog moet komen. Bergen op Zoom garandeert sinds augustus eeuwige grafrechten. Het graf zal nooit geruimd worden. En dat is belangrijk voor veel moslims.

In het artikel zegt Farid Hadidouch van moskee El-Feth in Bergen op Zoom te merken dat  het onderwerp erg leeft.

Onlangs heeft een stoffelijk overschot vier dagen in Amsterdam vastgezeten, voor duidelijk werd dat hij uiteindelijk in Bergen op Zoom begraven kon worden…. Moslims zijn het gewend voor de begrafenis te bidden in een volle moskee voor de overledene. Dat gaat nu ook niet. Er mogen maximaal 30 mensen in het geloofshuis aanwezig zijn. Alleen directe familie kan daardoor bij het gebed zijn.

Een graf dat nooit geruimd zal worden kost in Bergen op Zoom 8.400 euro. En dat zorgt voor problemen, omdat veel mensen geen uitvaartverzekering hebben, of een exemplaar uit Marokko of Turkije die niet genoeg vergoedt voor een begrafenis in Nederland. Er worden zelfs crowdfundingsacties opgezet om dat op te lossen. Masereeuw zegt tegen BN de Stem te hopen dat mensen - vooral jongeren - meer gaan nadenken over waar ze begraven willen worden en hoe ze dat regelen met de uitvaartverzekering.

In totaal is er op de islamitische begraafplaats in Bergen op Zoom plek voor 1.500 graven. Er zijn nu pas 150 graven bezet. Bovendien worden de plannen die er al waren voor de bouw van tien ‘islamitische kelders’ - een soort betonnen blokken, waarin mensen begraven kunnen worden – versneld uitgevoerd.

Grote steden: islamitische grafvakken in algemene begraafplaatsen
Op de algemene begraafplaatsen Kovelswade en Daelwijck in Utrecht zijn speciaal voor islamitische begrafenissen vakken aangelegd. Deze liggen op het oosten gericht. Door de speciale ligging van de graven bleek het praktisch om ze dicht bij elkaar te leggen. Hierdoor is er op een natuurlijke manier een ‘eigen plek’ voor moslims op een algemene begraafplaats ontstaan.

In Amsterdam tekenden in 2011 zes islamitische koepelorganisaties en stadsdeel Oost een overeenkomst over islamitisch begraven op de gemeentelijke begraafplaats ‘De Nieuwe Ooster' Er is een speciaal grafvak, dat openstaat voor moslims van alle stromingen en herkomst. De graven en het gebouw zijn gericht op Mekka. Het uitvaartgebouw is in gebruik genomen in 2012 en heeft alle benodigde voorzieningen voor islamitische begraafrituelen, waaronder een overdekte bewassingruimte. Ook herdenkingspark Westgaarde in Amsterdam Osdorp heeft zowel voor soennieten als voor sjiieten een eigen islamitisch grafveld.

In Rotterdam, Den Haag en een heleboel andere steden zijn soortgelijke voorzieningen gerealiseerd op algemene begraafplaatsen. Zoals eerder aangegeven verschillen de mogelijkheden en regelingen voor eeuwige grafrust flink en garanties zijn er niet. Bovendien zijn de kosten aanzienlijk.

Politieke en maatschappelijke lobby

Rotterdam
Vanaf afgelopen zaterdag kan voor onbepaalde tijd worden begraven op een gemeentelijke begraafplaats in Rotterdam. Deze mogelijkheid zou eigenlijk volgend jaar ingaan, maar is door de coronamaatregelen door het college van B&W naar voren gehaald. Ook geeft de gemeente 25 procent korting op de totale kosten van een begrafenis of crematie tijdens de coronamaatregelen. Wethouder Bert Wijbenga in het AD:

Het college van Rotterdam vindt het belangrijk dat Rotterdammers afscheid van hun dierbare kunnen nemen op de wijze waarop zij dat willen….Met deze regeling willen we hier recht aan doen. We hopen dat nabestaanden nu de gelegenheid hebben om op een ander moment een passend afscheid te hebben.

Belangrijker: moslims kunnen nu volgens islamitische traditie eeuwige grafrust krijgen. De plaatselijke PvdA, Denk en Nida maken zich al langer hard voor een islamitische begraafplaats in Rotterdam. Nida-raadslid Bas van Noppen:

Waardering vanuit Nida voor het doorpakken van de burgemeester hierop….Het is bijzonder hoe de energie en saamhorigheid die we voelen ten tijden van deze coronacrisis deuren opent voor elkaar en dit soort initiatieven.

Den Haag
De Federatie Islamitische Organisaties Den Haag (FIO) en de Samenwerkende Islamtische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH) hebben de gemeente gevraagd het Rotterdamse voorbeeld te volgen. Partij van de Eenheid, Islam Democraten en NIDA maakten daar al eerder deze week een punt van en vorig jaar werd het belang om een islamitische begraafplaats te realiseren ook al geagendeerd.
 
Moustafa el Baroudi van SIORH gaf Republiek Allochtonië te kennen dat zijn organisatie een inventarisatie maakte van de landelijke mogelijkheden en al snel tot de conclusie kwam dat die lang niet toereikend zijn voor voldoende ‘betaalbare én niet-onderhandelbare eeuwige grafrust’.

Amsterdam
Door raadsleden van PvdA, DENK, GroenLinks en D66 zijn schriftelijke vragen gesteld, onder meer naar de bereidheid van het college van B&W om tijdens de crisis dezelfde mogelijkheden te creëren als in Rotterdam.   

In een gesprek met Republiek Allochtonië laat Ayşegül Kılıç van DENK Amsterdam weten al een tijd bezig te zijn om te kijken naar de mogelijkheden voor een islamitische begraafplaats in de hoofdstad en het in diverse commissievergaderingen en ook bij de gesprekken over de voorjaarsbegroting opnieuw op de agenda heeft laten zetten. Een van de problemen is dat de schaarse grond vrijwel uitsluitend in erfpacht wordt uitgegeven en dus geen eigen bezit is. Dat is - los van de hoge kosten - voor moslims een ingewikkelde constructie. Het college zegt volgens Kılıç te wachten op eigen initiatief vanuit de moslimgemeenschappen. Ze pleit voor één gezamenlijk voorstel.

Partijleider Mourad Taimounti benadrukt in een gesprek met Republiek Allochtonië het belang van begraven in Nederland:

Ik wil niet moeten lopen zoeken tussen het onkruid naar de plek waar mijn dierbaren liggen begraven in Marokko, maar ze zo vaak als ik wil opzoeken op een plek die ik zelf kan onderhouden.

De Raad van Marokkaanse Moskeeën Noord-Holland luidt in een persbericht de noodklok over het te kort aan begraafplaatsen met eeuwige grafrust:

Begraafplaatsen in Amsterdam en omgeving raken vol en veel families hebben bij ons aangeklopt met vragen of hun dierbaren zeker zijn van een rustplaats met eeuwige grafrust. De Raad van Marokkaanse Moskeeën Noord-Holland zal de gemeenste Amsterdam en omliggende gemeenten een brief sturen om over dit urgente vraagstuk te spreken. De RVM wil graag op korte termijn een geschikte nieuwe begraafplaats realiseren in Noord-Holland. Tot slot willen wij alle islamitische uitvaartverzorgers bedanken voor hun grote inzet gedurende de afgelopen periode.

Uit de gesprekken die Republiek Allochtonië met vertegenwoordigers van moskeeën, islamitische koeporgansiaties en uitvaartcentra voerde, komt zowel de blijvende wens om in de landen van herkomst begraven te worden als een toenemende vraag naar betaalbare begraafplaatsen die voldoen aan de islamitsche voorwaarden en tradities in Nederland naar voren. De stichting Bijzondere Islamitische Begraafplaatsen in Nederland (BIBIN) probeert al enige tijd op die laatste ontwikkeling in te springen.

Riyad Al Jannah: de grootste islamitische begraafplaats van West-Europa in...Zuidlaren

Nadat de overname van de locatie van de particuliere begraafplaats Lit de Fenix onlangs rondkwam, wordt in Zuidlaren in Drenthe in hoog tempo Riyad Al Jannah, ‘de tuin van het paradijs’ gerealiseerd. Want dat ging ineens snel. De opbrengsten uit (online) inzamelingsacties en benefieten in heel Nederland stegen de afgelopen periode als gevolg van de corona-crisis fors.  

Stichting BIBIN is opgericht door moslims, voor moslims. BIBIN zet zich belangeloos in voor de realisatie van islamitische begraafplaatsen in Nederland. Het doel van de stichting is om zoveel mogelijk zelfstandige islamitische begraafplaatsen te realiseren om tegemoet te komen aan de groeiende behoefte van moslims om in Nederland begraven te worden. BIBIN schat in dat van de kleine miljoen Nederlandse moslims nu al ongeveer eenderde in Nederland zijn of haar laatste rustplaats zou willen hebben. Steeds meer jongeren, maar bijvoorbeeld ook islamitische vluchtelingen en bekeerlingen. 

De komende weken worden de eerste 82 graven gereed gemaakt. De verkoop gaat beginnen. "In totaal hebben we de mogelijkheid om in Zuidlaren 1.700 graven te realiseren", vertelt initiatiefnemer en voorzitter van BIBIN Hamed Amrino vol trots aan Republiek Allochtonië. Amrino:

Een eeuwige rustplaats kost 2.715 euro. Goed hè? Dat kan omdat de grond gratis is. Die is ons gedoneerd door de Nederlandse moslimgemeenschap, alhamdoelilah. Ons geloof zegt dat waar je overlijdt, je begraven moet worden. Moslims worden hier op een islamitische manier begraven. En eeuwige grafrust is bij ons rust voor altijd. Geen 100 jaar ofzo, maar eeuwig.

Belangrijke contactgegevens:

Islamitische begraafplaatsen:

• Begraafplaats Almere, de heer Karamatali (06-51476180)
• Begraafplaats Nuenen (IBW), de heer Leurink (06-14338304)
• Begraafplaats Bergen op Zoom de heer Maseeuw (06-20731227)
• Begraafplaats Zuidlaren (BIBIN): de heer Amrino (030-7370025)
• Stichting Bijzondere Islamitische Begraafplaatsen in Nederland (BIBIN)
• Stichting Islamitisch Begrafeniswezen (IBW)

Vragen over geldigheid en de dekking van Marokkaanse polissen?
- Europa Uitvaart Errahma, hoofdkantoor
Eduard Verkadelaan 45, 2548 ZE Den Haag
tel: 0703894860
- Ouwerkerk International
Koppelsedijk 10
4191 LC Geldermalsen
tel 030-2933375; info@repat.nl

Vragen over geldigheid en de dekking van Turkse polissen?
- Diyanet Hilal Cenaze Vakfi – 020-6926027
- Milli Görüs Cinar Cenaze Vakfi – 010-4106290
- SICN Cenaze Fonu - 030-2758561

Word Islamic Mission heeft ook een uitvaartorganisatie: contact@moslimuitvaartzorg.nl 

Afbeeldingen Riyad Al Jannah: Hamed Amrino/stichting BIBAN

Meer lezen over de institutionalisering van de islam in Nederland? 
Ewoud Butter en Roemer van Oordt: Zuilen in de polder? Een verkenning van de institutionalisering van de islam in Nederland


Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)


Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email

Meer over bibin, corona, eeuwige grafrust, islamitisch begraven, islamitische uitvaartzorg.

Reacties