“Marokko respecteert onze rechten niet, maar is wel gevoelig voor de invloed die we kunnen uitoefenen”
In achtergronden door Ewoud Butter op 17-12-2019 | 09:05
In 2019 werd herdacht dat het dit jaar 50 jaar geleden is dat Nederland en Marokko een wervingsakkoord sloten. Eén van de aanjagers van deze herdenking was Abdou Menebhi. Hij maakt zich zorgen over de verslechtering van de mensenrechtensituatie in Marokko en de intensievere bemoeienis van de Marokkaanse overheid met de Marokkaanse diaspora. Hij pleit voor actievere bemoeienis van Marokkaanse Nederlanders met Marokko om corruptie en mensenrechtenschendingen tegen te gaan.
Abdou Menebhi was zelf in de jaren ’70 een van de oprichters van het Komitee Marokkaanse Arbeiders Nederland (KMAN) en is voorzitter van het Euromediterraan Centrum Migratie en Ontwikkeling (Emcemo). Daarnaast is hij een drijvende kracht achter het Landelijk Platform “Halve Eeuw Marokkaanse Migratie, een Gedeelde Geschiedenis”. Aanstaande vrijdag wordt hij tijdens een bijeenkomst in Amsterdam als pionier door Abdelkarim El Fassi geïnterviewd, samen met een met een andere pionier, Mohammed Rabbae. Daarnaast spreken Fenna Ulichki en Nadia Bouras. Ik had een kort gesprek met Menebhi.
Hoe kijk je terug op de herdenking van 50 jaar migratie?
De viering is echt een groot succes geworden. Op heel veel plaatsen zijn activiteiten georganiseerd. Tentoonstellingen, debatten. Niet alleen door ons, maar ook door veel anderen.
Wat heeft het opgeleverd?
Er zijn denk ik verschillende resultaten geboekt. Allereerst heb ik van veel mensen de reactie gehad dat ze een ander beeld hebben gekregen van de eerste generatie. Die wordt nog te vaak als alleen maar zielige gastarbeiders gezien. De werkelijkheid is dat het ook vaak ging om dappere mensen die een avontuur aan gingen. Wat voor veel ook nieuw was is dat veel Marokkaanse Nederlanders zich hebben ingezet voor betere werk- en woonomstandigheden. Dat ze staakten, demonstreerden voor mensenrechten, tegen discriminatie, voor internationale solidariteit. Dat was voor veel mensen nieuw, met name voor jongeren van de tweede of derde generatie.
Daarnaast heeft het tot meer aandacht geleid voor de ouderen die vaak in eenzaamheid leven. Dat zou in het vervolg ook meer aandacht van organisaties en politiek moeten krijgen. En ik hoop ook op meer intergenerationele solidariteit.
Verder is het duidelijk geworden dat het is goed wanneer de geschiedenis ven de migratie meer een onderdeel van ons collectieve geheugen wordt en er bijvoorbeeld aandacht komt in het onderwijs. Ook wordt het tijd om samen met andere migrantenorganisaties en instellingen als Beeld en Geluid te kijken hoe we invulling kunnen geven aan een migratiemuseum.
Tot slot is weer duidelijk geworden dat 50 jaar migratie niet los valt te zien van de relatie met Marokko en de mensenrechtensituatie in Marokko.
Kun je dat toelichten?
Geschiedenis van de Marokkanen in Nederland is altijd verweven geweest met enerzijds mensenrechten in Marokko en anderzijds bemoeienis van Marokko met de diaspora.
In het begin, onder Hassan II, was de mensenrechtensituatie in Marokko erg slecht en in Nederland hadden we soms harde confrontaties met Amicales, die een verlengstuk van het Marokkaanse regime waren. Rond de eeuwwisseling ging de situatie langzaam verbeteren. Het heeft geleid tot terugkeer van ballingen [Menebhi was zelf één deze ballingen] en een verbetering van mensenrechten in Marokko. De bemoeienis van de Marokkaanse regime met de Marokkaanse diaspora werd minder intimiderend.
De laatste jaren is de trend echter weer negatief. Er worden meer mensenrechten geschonden. Zeker de Hirak [opstand in De Rif] heeft de afgelopen jaren geleid tot een veel repressiever beleid in de Rif.
Wat voor effecten heeft dat op de Marokkaanse gemeenschappen in Europa, bijvoorbeeld in Nederland?
Er is sprake van toenemende intimidatie richting sympathisanten van de Hirak in Europa. Mensen die kritisch zijn worden als 'verrader' gebrandmerkt. Het gaat subtieler dan in het verleden. Er wordt opgeroepen het land te steunen en niet kritisch te zijn op de Marokkaanse instituties. Er wordt een beroep gedaan op nationalistische gevoelens. Ook wordt een verdeel en heers strategie toegepast door sommigen te paaien en uit te nodigen voor feestjes in Marokko of hier op de ambassade. Nadat in Parijs bij een demonstratie een Marokkaanse vlag werd verbrand, is Marokko actief een charme-offensief gestart en werden nationalistisch getinte bijeenkomsten georganiseerd en was er een kleine pro-Marokko demonstratie op de Dam.
Marokko is alleen aardig voor mensen die geld willen brengen of gezellig op de foto willen met de koning. Critici worden verdacht gemaakt. Verschillende Marokkaanse officials hebben laten weten: Echte Marokkanen zijn degenen die de Marokkaanse instituties respecteren. Wie kritiek heeft op de instanties, is geen Marokkaan en niet welkom in Marokko.
In september hebben Marokkaanse Nederlanders een manifest opgesteld waarin ze pleiten voor de vrijheid van Marokkaanse Nederlanders om afstand te kunnen doen van hun Marokkaanse nationaliteit. Jouw naam stond daar niet onder. Waarom niet?
Het zou natuurlijk een individueel recht moeten zijn om daarvoor te kunnen kiezen. Toch steunde ik het manifest niet. Ik ben zelf 14 jaar stateloos geweest, zonder Marokkaans paspoort, 23 jaar mocht ik het land niet in. Sinds ik dat wel mag, wil ik me juist blijven bemoeien met Marokko, omdat ik me betrokken bij het land voel. Ik vind dat we strijd moeten voeren voor een betere toekomst van Marokko. Marokko zou niet het land van de corrupten en de anti-democratische leiders moeten zijn. Het is onze taak om te helpen en strijd te voeren voor verbetering. Met een Marokkaans paspoort kan ik dat beter.
Kan de Nederlandse regering een rol spelen bij het verbeteren van de mensenrechten in Marokko?
Ik vind de houding van de Nederlandse regering hypocriet. Nederland heeft vooral oog voor haar eigen belangen. Een voorbeeld hiervan was het stopzetten van het sociaal verdrag waardoor weduwen in Marokko geen uitkering meer krijgen. Een ander belang is dat Marokko afgewezen asielzoekers terugneemt. Ik vind dat er te gemakkelijk wordt gezegd dat Marokko een veilig land is. Dat geldt lang niet voor iedereen.
Kan de Marokkaanse gemeenschap in Europa wat doen?
Marokko respecteert onze burgerrechten niet, maar is wel gevoelig voor de invloed die we kunnen uitoefenen. Ook financieel. Maar we kunnen alleen wat bereiken wanneer we in breed verband gaan samenwerken voor democratische verandering en bijvoorbeeld gezamenlijk pleiten het vrijlaten van alle politieke gevangen. Dat moet niet versnipperd, maar gezamenlijk met respect voor onderlinge verschillen, cultuur en talen. We moeten duidelijk maken dat we burgers zijn van hier en daar, dat we voor mensenrechten zijn en stelling nemen tegen corruptie. Wij hebben die vrijheid. Dat is onze rol. Dat moeten we versterken en concretiseren. We moeten doorgaan, ondanks intimidatie of inmenging.
Bijeenkomst 20 december 2019
A.s. vrijdag organiseert 50 jaar Marokkaanse migratie de bijeenkomst Pioniers aan het woord. Abdelkarim el Fassi gaat in gesprek met twee pioniers, Mohamed Rabbae en Abdou Menebhi,
Historica Nadia Bouras vertelt over haar boek Het land van herkomst, perspectieven op verbondenheid met Marokko, en over haar recent vertoonde documentaire over de Bouchra School.
Fenna Ulichki (stadsdeelvoorzitter in amsterdam-West en o.a. oud voorzitter van de Marokkaanse Vrouwen Vereniging Nederland) gaat het hebben over de strijd van de Marokkaanse vrouwen, tegen gedwongen huwelijken, de Marokkaanse familiewetgeving (Mudawwana), over de Marokkaanse Vrouwen Vereniging, en solidariteit met de strijd van vrouwen in Marokko.
De bijeenkomst vindt plaats bij EMCEMO, 1e Weteringplantsoen 2c, Amsterdam op 20 december, 17.00-21.00 uur.
Aanmelden verplicht in verband met beschikbaarheid en catering. emcemo1@gmail.com.
Om 19.30 uur wordt er een maaltijd geserveerd.
Zie ook:
50 jaar Marokkaanse migratie, een gedeelde geschiedenis
Viering 50 jaar migratie onderstreept belang seculiere organisaties en behoefte migratiemuseum
Vond u dit artikel waardevol?
Als u dit artikel waardeert, dan kunt u dat laten blijken met een (kleine) donatie. Daarmee blijft het mogelijk dit werk onafhankelijk te blijven doen.
Je kunt doneren via deze link: https://bunq.me/republiekallochtonie
Meer over abdou menebhi, emcemo, hirak, marokko, migratie, migratiemuseum.
