Kwam er het afgelopen jaar structureel meer aandacht voor discriminatie en racisme in Nederlandse kranten?
In achtergronden door Ewoud Butter op 25-05-2021 | 09:03
Het is vandaag precies een jaar geleden dat George Floyd in Minnesota werd vermoord door een politieagent. De moord leidde wereldwijd tot protesten tegen (institutioneel) racisme, discriminatie en politiegeweld en steun voor de in 2013 opgerichte Black Lives Matter (BLM) beweging. Ook in Nederland vonden er vorig jaar in juni in verschillende steden demonstraties plaats. Op 1 juli 2020 debatteerde de Tweede Kamer over institutioneel racisme. Daarnaast leidde ook het schandaal van de Toeslagenaffaire het afgelopen jaar tot meer aandacht voor institutioneel racisme.
De verwachting ontstond dat er nu meer aandacht zou komen voor de aanpak van racisme en discriminatie. Wat is hiervan te zien in de Nederlandse pers?
Ik ben gaan turven hoe vaak vijf grote Nederlandse kranten de afgelopen 20 jaar de woorden racisme en discriminatie gebruiken. Ook heb ik gekeken naar specifieke vormen van racisme en discriminatie: anti-zwart racisme, moslimhaat, antisemitisme, homofobie en seksisme.
Ik heb dat gedaan met behulp van het archief van Lexis Nexis en geturft hoe vaak enkele woorden voorkomen in vijf kranten: De Telegraaf, Volkskrant, NRC, AD en Trouw. Hierbij wil ik benadrukken dat het alleen tellen van woorden, zonder context, alleen een grove indicatie geeft hoeveel aandacht er in de loop van de tijd in een krant voor een onderwerp is. Het gaat hierbij zowel om binnenlands als buitenlands nieuws.
Racisme en discriminatie
Allereerst de aandacht voor racisme. De aandacht voor dit onderwerp lijkt vanaf 2012 langzaam toegenomen, waarschijnlijk onder invloed van de discussies over Zwarte Piet. In 2020 was er sprake van ruim een verdubbeling van het aantal berichten waarin het woord racisme voorkwam.
Leidde dit ook tot meer berichten over discriminatie?
Mwah. Ja, in 2020 kwam het woord discriminatie vaker voor dan voorgaande jaren, maar het verschil is niet erg groot.
Specifieke vormen van racisme en discriminatie
De Black Lives Matter beweging ontstond in 2013 en wordt ook pas sindsdien vermeld in Nederlandse kranten. Ook de termen anti-zwart racisme (de structurele onderwaardering, uitsluiting en ontmenselijking van zwarte personen, bron) en afrofobie kwamen tot een paar jaar geleden zelden voor in Nederlandsee kranten. Dat is het afgelopen jaar duidelijk veranderd.
Hebben de discussies over racisme geleid tot meer aandacht voor andere specifieke vormen van racisme? Nee, niet echt.
Het aantal berichten over antisemitisme/jodenhaat nam wat toe, mede onder invloed van berichtgeving over de antisemitismemonitor 2019 van CIDI, antisemitische appjes en uitingen van FvD-leden en antisemitische complottheorieen die in het kader van de corona-pandemie werden gedeeld. Het aantal berichten over moslimhaat/islamofobie/discriminatie van moslims nam iets af.
Blijvend meer aandacht voor racisme en anti-zwart racisme?
Goed, er lijken, in vergelijking met voorgaande jaren in 2020 dus vooral meer artikelen verschenen over racisme en anti-zwart racisme. Terecht. Vraag is nu of er structureel meer aandacht voor deze onderwerpen in Nederlandse kranten zal komen. Het antwoord op die vraag kunnen we pas later geven, maar een blik op het afgelopen jaar, waarbij ik ook kijk naar het aantal berichten per maand, geeft nog niet heel veel hoop. Na een piek in juni 2020 daalde het aantal berichten met de woorden racisme, discriminatie en anti-zwart racisme fors. Alleen in maart, rond de verkiezingen, was er sprake van een lichte toename. Gemiddeld is het aantal berichten over deze onderwerpen nog steeds wel iets hoger dan voor 2020.
Meer over anti-zwart racisme, antisemitisme, Black Lives Matter, BLM, discriminatie, moslimdiscriminatie, moslimhaat, racisme.
