De invloed van de Hirak in Europa: van spontane solidariteit naar een Riffijnse ontwaking
In achtergronden door Habib el Kaddouri op 27-06-2018 | 12:53
Met de dood van Mohcine Fikri en de opleving van de protestbeweging Hirak in de Rif, is er in Europese landen een golf van solidariteitsacties op gang gekomen. Duizenden betogers vragen aandacht voor de mensenrechten en roepen om de vrijlating van opgepakte demonstranten. Zij benaderen media, mensenrechtenorganisaties en politici om Marokko onder druk te zetten. Op social media is er veel weerklank voor de protestbeweging. In dit artikel ga ik in op de impact en de dynamiek van de Hirak onder de Europese Riffijnen. Dit artikel is een verkort hoofdstuk uit het boek Opstand in De Rif, recent uitgegeven door EPO.
Massale steun in Europa
In het afgelopen anderhalf jaar zijn in Europa ruim driehonderd solidariteitsacties georganiseerd . Behalve in Nederland ook in België, Frankrijk, Spanje, Duitsland, Zwitserland, Zweden en Noorwegen.
De dood van visverkoper Mohsin Fikri op 28 oktober 2016 was voor veel Riffijnen de druppel die de emmer deed overlopen en leiddetot de oprichting van ruim twintig protestcomités in Europa.
Eind mei 2017 vond de eerste arrestatiegolf van activisten plaats. Leiders van de Hirak werden opgepakt. Op 20 juli werd een grote demonstratie in Al Hoceima door de Marokkaanse autoriteiten met geweld beantwoord. Daarbij kwam de jonge demonstrant Imad El Attabi om. Naar aanleiding hiervan stapten een aantal activisten naar het Europees Parlement om aandacht te vragen voor de schendingen van mensenrechten in de Rif.
Pogingen tot krachtenbundeling
Eind mei 2017 werd in Madrid de basis gelegd voor de oprichting van een Europees netwerk bestaande uit veertien steuncomités. Met protestacties en lobby richting politici en internationale instituten vroeg dit samenwerkingsverband aandacht voor de schendingen van mensenrechten in de Rif. Maar na een tijdje werden de verschillende visies van de diverse steuncomités zichtbaar. Dit netwerk viel uiteen om ideologische redenen. Twee stromingen kwamen daarbij het sterkst naar voren: enerzijds een groep bestaande uit vooral linksgeoriënteerde activisten. Een tweede stroming, die hoofdzakelijk de nadruk legt op de culturele en historische eigenheid van de Riffijnen. De ideologische verschillen tussen de twee stromingen wordt steeds beter zichtbaar en de verdeeldheid groter. Sommige activisten beschuldigen elkaar op Facebook van verraad.
Demonisering Hirak
Wanneer de demonstraties in Europa massaler worden, wordt de Hirak vaker zwartgemaakt op de sociale media, maar ook de Marokkaanse overheid criminaliseert de Hirak. Zo beweerde de Marokkaanse minister van Binnenlandse Zaken, Abdelaoufi Laftit, dat er een ‘onzichtbare hand’ achter de demonstraties zit. Premier El Otmani deed nog een duit in het zakje door de betogers te beschuldigen van separatisme. Deze beschuldigingen hebben de activisten ook in dat hokje geduwd: in het dossier van de meeste arrestanten is de aanklacht gebaseerd op ondermijning van eenheid en stabiliteit, voorbereiding van een samenzwering vanuit het buitenland en aantasting van de nationale veiligheid.
De Hirak op de internationale agenda
De Europese tournee van Ahmed Zefzafi, de vader van Nasser Zefzafi, in december 2017 heeft een zet gegeven aan de zaak van de gedetineerden bij Europese politici. Na optredens in Nederland, België en Frankrijk ontmoette hij de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN in Geneve. Later keerde hij nogmaals terug naar Europa, onder meer voor een pleidooi in diverse parlementen. De Nederlandse Tweede Kamer nam een motie van het SP-kamerlid Sadet Karabulut aan die Marokko opriep tot eerbiediging van de mensenrechten.
De lange arm van Rabat
De Hirak wordt momenteel beschouwd als een topprioriteit voor de Marokkaanse inlichtingendiensten en ambassades in Europa. In een artikel van de Londense krant Al-Quds Al-Arabiwordt zelfs gesteld dat de situatie in Noord-Marokko op dit moment belangrijker is dan de terrorismekwestie in Marokko en het conflict in de Westelijke Sahara.
Bij de Hirak demonstraties merk je ook de aanwezigheid van medewerkers van Marokkaanse overheid. Verschillende ooggetuigen betrapten informanten van het Marokkaanse consulaat op het fotograferen van betogers tijdens demonstraties. In dat straatje passen ook de verschillende arrestatiebevelen die uitgevaardigd zijn tegen Europees-Marokkaanse activisten.
Cruciaal keerpunt
Een cruciaal keerpunt voor de agendering van de Hirak werd bereikt op 28 februari 2018. Op een bijeenkomst getiteld ‘Fighting for Social Rights in the Rif Region’,georganiseerd door Kati Piri in het Europees Parlement. Zo’n vierhonderd Europese Riffijnen praatten over de betekenis van het protest, hoe er wordt omgegaan met de politieke gevangenen en tot slot hoe de EU hierin kan bijdragen.
Diezelfde Kati Piri bracht samen met haar PvdA-collega Lilianne Ploumen in het Nederlandse parlement begin april 2018 een werkbezoek aan Marokko. Maar deze politici kregen geen toestemming om de Rif te bezoeken. Wel konden zij aanwezig zijn bij de rechtszaak tegen Nasser Zefzafi in Casablanca en spreken met enkele Marokkaanse officials. Twee weken later reisde minister Blok van Buitenlandse Zaken ook naar Marokko. Hij uitte bij de Marokkaanse regering zijn zorgen over de mensenrechtenschendingen in de Rif. Ook stipte hij de groeiende angst aan onder Marokkaans-Nederlandse Hirak activisten.
De toekomst van de Hirak
Met protestacties en lobbyactiviteiten heeft de Hirak in korte tijd veel steun gemobiliseerd in Europese landen. De houding van de Marokkaanse autoriteiten heeft onder de Riffijnen het wantrouwen tegen de staat versterkt. Onder een deel van de betogers neemt het ongeduld toe.
Of dit activisme een voorbode is van een weerbare beweging is nu lastig te duiden.
Wel zijn de verwachtingen hooggespannen. In het Westen zijn immers rechten en vrijheden gewaarborgd om de Marokkaanse overheid onder druk te zetten. Tegelijkertijd is te constateren dat de dynamiek van de protestbeweging in Europa met een aantal kwetsbaarheden kampt. Niet alleen spelen discussies over discours, strategie en leiderschap de Hirak parten, ook ligt de bemoeienis van de Marokkaanse overheid op de loer. Deze uitdagingen kunnen de aantrekkingskracht van de beweging verzwakken.
Tot slot, hangt veel af van de ontwikkelingen in Marokko. Blijft de repressie in de Rif doorgaan? Hoe zullen de processen tegen de leiders van de Hirak aflopen? En hoe zal de uitkomst ervan worden ontvangen? Deze open vragen en nog veel meer bepalen voor een groot deel de toekomst van de Hirak, zowel in Marokko als in Europa.
Dit stuk van Habib el Kaddouri is in april 2018 geschreven. Een langere versie van dit artikel verscheen als hoofdstuk in het boek Opstand in de Rif, dat vorige week werd gepresenteerd. In dit boek reconstrueren de auteurs het verhaal achter de Hirak, de massale opstand in de Rif. Het is een relaas van structurele achterstelling en verwaarlozing en een falend beleid rond werkgelegenheid, onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur. Met bijdragen van M’hamed El Abdouni, Koen Bogaert, Najet Boulafdal, Miriyam Aouragh, Rachida Lamrabet, Habib el Kaddouri, Asma Ould Aissa, Btisam Akarkach (red.), Jamal El Kattabi en Norah Karrouche. Meer informatie hier
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
Meer over hirak.
